Мөгълифә (бию)
| Мөгълифә | |
| Нигезләнү датасы | 1939 |
|---|---|
| Чыгыш иле |
 Баймак районы |
Мөгълифә[1] — шул ук исемле җыр көенә салынган ялгыз хатын-кыз башкаруындагы милли бию.
Тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
«Мәгълифә» җырын беренче тапкыр татар композиторы Солтан Габәши 1932-34 елларда Баймак районы Темәс авылында Сөембикә Кулибаевадан язып алган һәм 1935 елда «Башкорт халык җырлары» дигән җыентыкта бастырып чыгарган. Җырның көе моңлы биюгә туры килә. Бу бию кулларның сыгылмалы хәрәкәтләре белән йомшак адымнар, җиңел әйләнүләр һәм тыпырдаулар белән башкарыла.
Бию фольклор вариантында профессиональ сәхнәдә беренче тапкыр ХХ гасырның 40нчы еллары башында Бәдәр Йосыпова башкаруында күрсәтелә.
Фәйзи Гаскәров 1939 елда Хәзинә Магазова өчен шул ук исемле йон иләгән кыз образында бию иҗат итә.
1945 елда хореограф Тамара Ходайбирдина биюне классик хореография элементы белән үзгәртә. Бу биюне иң билгеле башкаручылары булып Фая Гәрәева, Тамара Ходайбирдина, Рәвилә Хаҗиева торалар.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- YouTube сайтында Равилә Хаҗиева башкаруында «Мөгълифә» башкорт биюе
- YouTube сайтында Тамара Ходайбирдина башкаруында «Мөгълифә» башкорт биюе, 1964 ел.
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Башҡорт халыҡ ижады. Йырҙар. 1‑се кит. Өфө, 1974.
- Нагаева Л. Н. Танцы восточных башкир. М., 1981.
- Мөғлифә (йыр) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.