Роза Яшина
| Роза Яшина | |
|---|---|
| Туган телдә исем | Роза Ивановна Яшина |
| Туган | Роза Ивановна Лекомцева 1 гыйнвар 1933 ел ТАССРның Кез районы, Рус Зязьгор авылы |
| Үлгән | 30 август 2022 (89 яшь) |
| Ватандашлыгы |  СССР Россия |
| Әлма-матер | Удмурт дәүләт университеты |
| Һөнәре | телбелгеч, әдәбият белгече, тәрҗемәче, әдәби тәнкыйтьче, шагыйрь |
| Бүләк һәм премияләре | ТАССРның атказанган фән эшлеклесе |
| Гыйльми дәрәҗә: | филология фәннәре кандидаты |
| Гыйльми исем: | профессор[d] |
Роза Ивановна Яшина ― удмурт һәм Россия лингвисты, әдәбият белгече, тәнкыйтьче, шагыйрә һәм удмурт теленә тәрҗемәче. Филология фәннәре кандидаты (1965), профессор (2002). ТАССРның атказанган фән эшлеклесе (1983).
Биографиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Роза Ивановна 1933 елның 1 гыйнварында Удмуртиянең Кез районы Рус Зязьгоры авылында авыл укытучысы гаиләсендә туа. Ике яшеннән Дебес районы Ариково авылында яши, шунда ук җидееллык мәктәпне тәмамлый. 1947 елда Дебес педагогика училищесына укырга керә, аны кызыл диплом белән тәмамлый. 1951 елда Удмурт дәүләт педагогия институтының (хәзер Удмурт дәүләт университеты) филология факультетына укырга керә. Вузда әдәби-иҗат түгәрәгенең актив әгъзасы була, удмурт хорында җырлый. Институтта Даниил Яшин белән якыннан танышып, диплом алганнан соң аңа кияүгә чыгып, өч ел мәктәптә рус теле һәм әдәбияты укытучысы булып эшли.
1959 елда ире белән Ижауга кайта һәм УДПИ аспирантурасына укырга керә. 1965 елда "Удмурт телендә чагыштырма конструкцияләр" темасына кандидатлык диссертациясе яклый, ул билгеле бер гамәли әһәмияткә ия була, чөнки Удмурт теле синтаксисы буенча пунктуация кагыйдәләренә төзәтмәләр кертергә мөмкинлек бирә.
Роза Ивановнаның беренче шигырьләре институтта укыганда ук, вакытлы матбугатта: «Совет Удмуртиясе» газетасында, «Молот» («Чүкеч») журналында, күмәк шигъри җыентыкларда пәйда була, фин-угор төркеме телләренә тәрҗемә ителә. 2000 еллар башында Яшина рус әдәбияты классиклары Сергей Есенин, Александр Пушкин, Николай Некрасов һ. б. әсәрләрен удмурт теленә тәрҗемә итүгә мөрәҗәгать итә. 2002 елда шагыйрьнең беренче аерым шигырь җыентыгы - Удмуртиягә тәрҗемә ителгән «Сергей Есенин» китабын тәкъдир итү булды, ә 2010 елда аның тарафыннан тәрҗемә ителгән «Евгений Онегин» романы басылып чыкты.
Әдәбият исемлеге[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Яшина Роза Ивановна // Удмуртская республика: Энциклопедия / гл. ред. В. В. Туганаев. — 2-е изд., испр. и доп. — Ижевск : Удмуртия, 2008. — С. 755. — 767 с.
- Роза Яшина // Писатели Удмуртии: Библиографический справочник / Составитель А. Н. Уваров. — Ижевск : Удмуртия, 1989. — С. 455—456. — 464 с.
- Яшина Роза Ивановна // Ежегодник финно-угорских исследований. — 2012. — № 4. — С. 115—117.