Уругвай һимны

Уругвай һимны
Ноталы бит
Сүзләрнең авторы	Франсиско Акунья де Фигероа
Композиторы	Франсиско Хосе Дебали
Дәүләт	Уругвай
Билгеләнү вакыты	1848 ел

Һимнның тарихы

"Orientales, la Patria o la Tumba!" ("Уругвайлылар, йә Ватан, йә үлем!") — Уругвай Көнчыгыш җөмһүриятенең дәүләт һимны. Уругвайлылар үзләрен "Оrientales", ягъни "Көнчыгышлылар" дип атыйлар. Илнең бүгенге территориясе Испания колониаль хакимлеге заманында Ла-Плата вице-кыйраллыгы составына кергән һәм Көнчыгыш Яр буе провинцияләре дип аталган. Аргентина бәйсезлек алганда җирле халык, яңа бәйлелеккә эләкмәс өчен, үз Ватанын Уругвай дәүләте (илнең иң зур елгасы исеме буенча) итеп аерып чыгару өчен көрәшкән һәм ахыр чиктә үз максатына ирешкән дә.
Һимнның берничә варианты кулланыла. Тулы версиясе – дөньяда иң озын дәүләт һимннарының берсе дип санала: аны башкару 15 минуттан артык дәвам итә. Халыкара сәяси, мәдәни һәм спорт чараларында башта һимнның сүзсез кереш өлеше (увертюрасы) оркестр тарафыннан гына уйнала, азагында уругвайлыларга үз Ватаннарына бер куплетлык шәһадәтнамә бирү мөмкинлеге бар. Һимнның ике куплеттан торган җыйнаграк варианты да бик популяр. Иң мәгърур һәм дәртләндергеч варианты "Мурга версиясе" [1] дип атала. Ул Уругвайның эчке рәсми һәм тантаналы чараларында һәм еш кына Көньяк Америка күләмендәге халыкара спорт уеннарында башлап җырлаучы солист тарафыннан башкарыла. Һимнның кереш өлешен төшереп калдыралар, һәм гаять үзенчәлекле итеп эшкәртелгән музыкасы һәм тексты 4 минут ярым дәвамында җырлана.
Һимнның текстын Франсиско Акунья де Фигероа (Francisco Acuña de Figueroa) язган. Бу шагыйрь шулай ук Парагвай дәүләт һимнының да авторы (Paraguayos, República o Muerte – Парагвайлылар, Җөмһүрият яки үлем).
Уругвай һимнының тексты рәсми рәвештә 1833 елның 8 июлендә кабул ителгән. Музыкасын Франсиско Хосе Дебали (Francisco José Debali) һәм Фернандо Кихано (Fernando Quijano) язган. Алар һимнга музыкаль теманы Италия композиторы Доницетти (Donizetti) операсыннан алган дип фаразлана. Һимн беренче тапкыр тулысынча 1845 елның 19 июлендә башкарылган һәм 1848 елның 25 июлендә дәүләт һимны буларак расланган. 90 ел үткәч, 1938 елның 20 маенда, текстка үзгәрешләр кертелгән, аларны Херардо Грассо (Gerardo Grasso) һәм Беноне Калькавекья (Benone Calcavecchia) тәкъдим иткән.

испанча	татарча
Orientales, la Patria o la Tumba!	Ватандашлар, туган ил йә үлем!
Versión Murga — Мурга версиясе' Orientales, la Patria o la Tumba! Libertad o con gloria morir! Orientales, la Patria o la Tumba! Libertad o con gloria morir! Es el voto que el alma pronuncia, Y que heroicos sabremos cumplir! Es el voto que el alma pronuncia, Y que heroicos sabremos cumplir! Que sabremos cumplir! Es el voto que el alma pronuncia, Y que heroicos sabremos cumplir! Que sabremos cumplir! Sabremos cumplir! Sabremos cumplir! Sabremos cumplir! Libertad, libertad, Orientales! Ese grito a la Patria salvó Que a sus bravos en fieras batallas De entusiasmo sublime inflamó. Libertad, libertad, Orientales! Ese grito a la Patria salvó Que a sus bravos en fieras batallas De entusiasmo sublime inflamó. De este don sacrosanto la gloria Merecimos tiranos temblad! Tiranos temblad! Tiranos temblad! Oh! Libertad en la lid clamaremos, Y muriendo, también libertad! Libertad en la lid clamaremos, Y muriendo, también libertad! Y muriendo, también libertad! También libertad! También libertad! Orientales, la Patria o la Tumba! Libertad o con gloria morir! Orientales, la Patria o la Tumba! Libertad o con gloria morir! Es el voto que el alma pronuncia, Y que heroicos sabremos cumplir! Es el voto que el alma pronuncia, Y que heroicos sabremos cumplir! Que sabremos cumplir! Es el voto que el alma pronuncia, Y que heroicos sabremos cumplir! Que sabremos cumplir! Que sabremos cumplir! Que sabremos cumplir!	Мурга версиясенең тәрҗемәсе Ватандашлар, туган ил йә үлем, Йә азатлык өчен шәһадәт! Ватандашлар, туган ил йә үлем, Йә азатлык өчен шәһадәт! ─ Антлар эчә безнең җаннарыбыз, Азатлык яуларбыз бергәләп! Антлар эчә безнең җаннарыбыз, Азатлык яуларбыз бергәләп! Яуларбыз бергәләп! Антлар эчә безнең җаннарыбыз, Азатлык яуларбыз бергәләп! Яуларбыз бергәләп! Яулыйк бергәләп! Яулыйк бергәләп! Яулыйк бергәләп! Азатлык, азатлык, ватандашлар! ─ Бу аваз Ватанны коткарды, Аяусыз сугышларда батырлар Аңардан көч-куәт, рух алды. Азатлык, азатлык, ватандашлар! ─ Бу аваз Ватанны коткарды, Аяусыз сугышларда батырлар Аңардан көч-куәт, рух алды. Бу олы җиңүгә без лаеклы, Без лаеклы, залим, калтыран! Залим, калтыран! Залим, калтыран! Һәй! Җаннарыбыз азатлык дип ярсый, Гомерлеккә азат булыйк без! Җаннарыбыз азатлык дип ярсый, Гомерлеккә азат булыйк без! Гомерлеккә азат булыйк без! Мәңге без азат! Мәңге без азат! Ватандашлар, туган ил йә үлем, Йә азатлык өчен шәһадәт! Ватандашлар, туган ил йә үлем, Йә азатлык өчен шәһадәт! ─ Антлар эчә безнең җаннарыбыз, Азатлык яуларбыз бергәләп! Антлар эчә безнең җаннарыбыз, Азатлык яуларбыз бергәләп! Яуларбыз бергәләп! Антлар эчә безнең җаннарыбыз, Азатлык яуларбыз бергәләп! Яуларбыз бергәләп! Яуларбыз бергәләп! Яуларбыз бергәләп!