Шәмси тәкъвим

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Шәмси тәкъвим latin yazuında])

Шәмси тәқъвим (Иран тәкъвиме, Сәнәи шәмсия; гарәп. تقويم هجري شمسيтәқвим һиҗри шәмси) — Иранда һәм Әфганстанда кулланылган кояш йөреше белән исәпләнә торган ел хисабы.

Ай исемнәре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәмси айлар
Хәмәл | Сәвер | Җәүза | Саратан | Әсәт | Сөмбелә | Мизан | Гакрәп | Кавәс | Җәди | Дәлү | Хут
Милади тәкъвим | Һиҗри тәкъвим | Татар тәкъвиме
Көннәр
исәбе
Айлар исеме[1][2] Милади тәкъвимдә тәңгәллеге
(кәбисә булмаган елында)
Зодиак
билгесе
татарча гарәпчә
1 31 хәмәл حمل 21 март20 апрель Кучкар
2 31 сәвер ثور 21 апрель21 май Үгезбозау
3 31 җәүза جوزا 22 май21 июнь Игезәкләр
4 31 саратан سرطان 22 июнь22 июль Кысла
5 31 әсәт اسد 23 июль22 август Арыслан
6 31 сөмбелә سنبله 23 август22 сентябрь Кыз
7 30 мизан میزان 23 сентябрь22 октябрь Үлчәү
8 30 гакрәп عقرب 23 октябрь21 ноябрь Чаян
9 30 кавәс قوس 22 ноябрь21 декабрь Укчы
10 30 җәди جدی 22 декабрь20 гыйнвар Кәҗәмөгез
11 30 дәлү دلو 21 гыйнвар19 февраль Сукояр
12 29/30 хут حوت 20 февраль20 март Балыклар

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. Фәкать игенчелек эшләре өчен, кояш хисабы белән яз башыннан башлап, «хәмәл, сәвер, җәүза, саратан, әсәд, сөнбөлә, мизан, гакърәб, кавыс, җәди, дәлү, хут» дип, гарәби исемнәр кулланалар... Шиһабетдин Мәрдҗәни. Мөстәфадел-әхбар фи әхвали Казан вә Болгар. 2013 елның 31 май көнендә архивланган.
  2. Хәмәл — сарык бәрәне; зодиак тамгалары буенча 22 нче марттан 22 нче апрельгә кадәр була торган вакыт арасы; сәвер — апрель ае; үгез; җәүза — игезәкләр (зодиак тамгасы, май ае тамгасы); саратан — июнь ае; кысла; әсәд — арслан; июль ае; сөнбелә — август ае, ашлык башагы; мизан — үлчәү; гакрәб — чаян; зодиак тамгасы буенча 22 октябрьдан 22 ноябрьгача була торган вакыт (октябрь ае); кавәс — җәя; зодиак тамгасы буенча булган елның ноябрь ае; җәди — кәҗә бәтие; зодиак тамгасы буенча егерме икенче декабрьдан егерме икенче январьгача булган вакыт; Иран ел хисабы буенча 10 нчы ай; дәлү — су чиләге; зодиак елының бер ае исеме булып 22 нче январьдан 22 нче февральга кадәр булган вакыт, январь ае; хут — диңгездәге бик зур балык; кит балыгы; зодиак тамгалары буенча 22 февральдән 22 нче март арасында булган вакыт. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б.