Эчтәлеккә күчү

Үзбәкстанның профессиональ футбол лигасы

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Үзбәкстанның профессиональ футбол лигасы latin yazuında])
Үзбәкстанның профессиональ футбол лигасы
pfl.uz

Үзбәкстан профессионал футбол лигасы, аббр. УзПФЛ (үзб. Oʻzbekiston Professional futbol ligasi / Ўзбекистон профессионал футбол лигаси, OʻzPFL, ЎзПФЛ) — илдәге футбол лигаларының бөтен системасын идарә итүче һәм контрольдә тотучы футбол оешмасы[⇨]. 2008 елда, Азия футбол конфедерациясе тәкъдиме белән, ул Yзбәкстан футбол федерациясеннән аерым оешма буларак аерылды[⇨].

Суперлига[⇨], Про Лига[⇨], Беренче Лига[⇨], Футзал Майор Лигасы[⇨] һәм Беренче Лигасы[⇨], Yзбәкстан Кубогы[⇨] Лига Кубогы[⇨], Yзбәкстан Супер Кубогы[⇨], Yзбәкстан U19 чемпионаты[⇨] һәм U21[⇨] кебек профессиональ футбол ярышларын координацияли. Футбол клублары арасында ярышлар оештыра, аларның спорт, оештыру һәм идарә итү эшчәнлеге, шулай ук мөнәсәбәтләр турында күрсәтмәләр бирә[1].

Министрлар, ведомстволар, предприятияләр һәм Yзбәкстан оешмалары белән хезмәттәшлектә төрле дәрәҗәләрдә футбол ярышлары үткәрергә ярдәм итә[⇨].

Лицензияләү өчен Азия континентында әйдәп баручы лигаларның берсе[⇨].

2024 елның мартына Yзбәкстандагы биш компания лиганың рәсми иганәчеләре булып тора[⇨].

Тарих

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1992 елда Үзбәкстан футбол федерациясе оештыру структурасына керә һәм Үзбәкстанда профессиональ футбол ярышларын оештыру өчен җаваплы бүлекчә була. 2008 ел башында Азия футбол конфедерациясе Үзбәкстан футбол федерациясе ПФЛны аерым оешма буларак булдырырга тәкъдим итә. 2008 ел 20 июнендә Үзбәкстан футбол, футбол клублары ассоциациясенең гомуми җыелышында оештырыла һәм 2 июль Үзбән Республикасы Юстиция министрлыгы тарафыннан теркәлә[2]. 2023 елның 10 гыйнвар ул Бөтендөнья профессиональ футбол лигалары ассоциациясе әгъзасы була[3][4].

Максатлар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Үзбәкстанның Профессиональ футбол лигасының төп максаты - Үзбәкстан территориясендә футбол буенча профессиональ футбол ярышларын уздыруны үзбәкстандагы футбол командалары арасында, тигез рәвештә, Суперлигада, Про-лигада , Беренче лигада, Югары лигада һәм Футзал буенча Беренче лигасында, Үзбәкстанда Кубок, Лига Кубогында, Үзбәнстандагы Суперкубокта, барлык яшь категорияләрендә уздыруны, футбол клублары арасында футбол ярышлары оештыруны һәм уздыруны координацияләү, профессиональ футбол ярыштарын уздыруны һәм футбол клублары арасыннан ярышларны оештыруны, шулай ук аларның спорт, оештыру-управление эшчәнлегенә һәм үзара мөнәсәбәтләргә җитәкчелек итү[5].

Җитәкчеләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Үзбәкстан ПФЛ җитәкчесе-генераль директор. 2020 елдан генераль директор булып Диер Аброрович Имамходжаев тора.

Исем Билгеләнде Чыгарылды
Фарход Абдуалиевич Магометов[6][7] 09/04/2008 04.09.2017
Аман Фәйзуллаевич Гафуров[8] 04.09.2017 17/17/2019
Даврон Гайратович Шакурбанов[9] 17/17/2019 26/26/2020
Диёр Аборович Имамходжаев[10] 05/26/2020 бүгенге көнгә кадәр

Башкарма комитет

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Диёр Имамходжаев, генераль директор[11].

Одил Ахмедов, Башкарма комитет әгъзасы, Үзбәкстан футбол ассоциациясе вице-президенты[11].

Тулабек Акрамов, Башкарма комитет әгъзасы, Локомотив-Ташкент футбол клубы вице-президенты[11].

Бахадыр Мирзаев, Башкарма комитет әгъзасы, АГМК футбол клубы генераль директоры[11].

Алишер Юсупов, Башкарма комитет әгъзасы, Насаф футбол клубы менеджеры[11].

Ойбехан Ибраһимханов, Башкарма комитет әгъзасы, Үзбәкстан профессиональ футбол лигасының юридик консультанты[11].

Үзбәкстан ПФЛ юрисдикциясе астында ярышлар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Футбол буенча Үзбәкстан чемпионаты

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Coca Cola Суперлигасы-футбол ярышлары системасында иң югары дивизион Үзбәкстан, анда профессионаллар катнаша футбол клублары. Анда барлыгы 16 команда катнашачак. Чемпионат март-ноябрьдә узачак, һәм һәр команда 26 тур уйнаячак. 2018 елга кадәр ярышлар рәсми рәвештә Югары лига дип аталган[12]. Үзбәкстан чемпионатлары тарихында барлыгы 45 клуб катнашты, һәм шуларның 8е генә чемпионат пъедесталына күтәрелде: Пахтакор - 16 тапкыр, Нефтьчеләр - 5 тапкыр, Бунедкор - 5 тапкыр, Локомотив - 3 тапкыр,"Дустлык"- 2 тапкыр, ЦСКА Ташкент — 1 тапкыр, «Нәүбәхор» - 1 тапкыр, «Нәсаф"- 1 тапкыр. Төрле елларда Үзбәкстан чемпионатында командалар саны төрлечә була. Беренче елларда чемпионатта 16 команда катнашты, аннан соң төрле елларда командалар саны 14, 18 һәм 20 булды. 2018 елда чемпионатның командалары саны берьюлы 12 булды[13].

Футбол буенча Үзбәкстан Кубогы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Uzbekistanзбәкстан футбол кубогы логотибы

Үзбәкстанның Профессиональ футбол лигасы оештырган милли футбол кубогы. Ярышлар 1992 ел бирле үткәрелә. Кубокның беренче җиңүчесе - Нәүбахор клубы. Үзбәкстан кубогы җиңүчеләре АФК Чемпионнар лигасында катнашу хокукына ия булалар[14].

Пахтакор футбол клубы Үзбәкстан Кубогын яулаучылар саны буенча рекордсмен булып санала (13 тапкыр). Бунёдкор һәм Насаф клублары 4 тапкыр, Навбахор һәм Локомотив 3 тапкыр, Нефтчи 2 тапкыр, АГМК, Андижан һәм Дуслык 1 тапкыр җиңгәннәр[15][16].

Футбол буенча Үзбәкстан профессиональ футбол лигасы кубогы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Үзбәкстан лигасы кубогы - футбол буенча ел саен ир-атлар арасында үткәрелә торган ярыш. 2010 елдан Үзбәкстан профессиональ футбол лигасы һәм Үзбәкстан футбол ассоциациясе, үткәргән ярышлар 2016-2018 елларда үткәрелмәгән. Үзбәкстан лигасы кубогы беренче тапкыр 2019 елда оештырылган иде. Анда үзбәкстан клублары, шулай ук уздпфл тәкъдиме буенча кыргыз, таҗикстан, төркмәнстан һәм казахстан футбол клублары катнашачак. Ярышларның беренче җиңүчесе булып Пахтакор торган[17][18].

Футбол буенча Үзбәкстан Суперкубогы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Uzbekistanзбәкстан Супер Кубогы 2019

Үзбәкстан Кубогын хәзерге иясе һәм Үзбәкстандагы Суперлиганың хәзерге җиңүчесе уйнаган бер матчтан торган ярыш. Әгәр Кубок һәм Суперлиганы бер команда җиңсә, Суперкубок өчен уенда аңа Суперлигада икенче урынны алган команда каршы тора. Үзбәкстанның Суперкубогы өчен уен традицион рәвештә февраль ахырында яки март башында үткәрелә, илдә яңа футбол сезонын ача. Гадәттә, ике команда өчен дә нейтраль стадионда үткәрелә.

Үзбәкстан футбол ассоциациясе тарафыннан берлектә оештырыла[19].

Футбол буенча Үзбәкстан пролигасы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

ПФЛ җитәкчелеге карары нигезендә, 2017 ел 21 ноябрендә, 2018 ел сезоннан башлап Үзбәкстанның беренче лигасы рәсми рәвештә Үзбәкстандагы Про-лига дип атала. Лига 18 командадан 16 командага кадәр кыскартыла[20].

Үзбәкстанның беренче лигасы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

2010 елдан алып бара. 2010 елдан беренче лига ярышлары ике төбәккә бүленде: көнчыгыш һәм көнбатыш. Көнчыгыш төбәк командаларына Андижан, Наманган, Фергана һәм Ташкент өлкәләренең футбол клублары керә. Көнбатыш регион командаларына Сирдаря, Джиззах, Навой, Сәмәрканд, Кашкадаря, Сурхандаря, Бохара, Хорезм өлкәләре һәм Каракалпакстан Республикасы футбол клублары керә. Рegionәр төбәктә катнашучы командалар саны: 14.

Үзбәкстанның беренче лигасы элек футбол системасында икенче дәрәҗәдәге ярыш булган. 2018 елда Про лига оештырылганнан соң, Беренче лига 2020 елдан яңадан оештырыла һәм хәзер илдә өченче дәрәҗәдәге ярыш булып тора[21].

Футбол буенча Үзбәкстан чемпионаты (U21)

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Үзбәкстан футбол системасында Суперлига яшьләр командалары уйнаган ярыш. УзПФЛ регламентына ярашлы, анда 21 яшьтән өлкәнрәк уенчылар катнашачак. U-21 чемпионаты матчлары төп командалар матчынан бер көн соң оештырылачак[22][23].

Футбол буенча Үзбәкстан чемпионаты (U19)

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

19 яшькә кадәрге яшьләр җыелмасы футбол буенча яшьләр дөнья чемпионатында (U-20), 19 яшькәчә Азия чемпионатында (У-19) һәм башка турнирларда Үзбәкстанның данын яклаячак. Суперлига һәм Пролига клубларының 19 яшькә кадәрге командалары арасында ярыш. U-19 чемпионаты 2021 елда нигезләнә. Анда югары ике дивизионның барлык клублары үз тәрбияләнүчеләре белән җиңү өчен көрәшәчәк. Суперлига һәм Пролига клубларының 19 яшькә кадәрге командалары арасында ярыш. U-19 чемпионатына 2021 елда нигез салынган. Анда югары ике дивизионның барлык клублары үз тәрбияләнүчеләре белән җиңү өчен көрәшәчәкләр[24][25].

Мини-футбол буенча Үзбәкстан чемпионаты

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Футзал буенча Үзбәкстан чемпионатының төп дивизиясе. Анда илнең иң көчле мини-футбол командалары катнашачак. Ярышлар УзПФЛның аерым регламенты нигезендә үткәрелә, һәм җиңүче команда нәтиҗәдә футбол буенча Азия чемпионнары лигасында катнашу хокукы ала[26].

Мини-футбол буенча Үзбәкстан кубогы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Мини-футбол буенча Үзбәкстан кубогы ел саен үткәрелә торган Футзал Олы Лигасы һәм Футзал Беренче Лигасы командалары катнаша[27].

Беренче футзал лигасы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Профессиональ һәм ярым профессиональ футзал командалары Беренче Футзал Лигасында катнашалар. Клублар Беренче Футзал Лигасында урын өчен көрәшәләр[28].

Футзал чемпионаты U18

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Мини-футбол буенча U-18 чемпионаты 2022 елда оешкан. Ярышлар Футзал Лигасы клублары составында 18 яшькә кадәр футзал уенчылары командалары катнашында оештырыла һәм Азия футбол конфедерациясен лицензияләү шартларының берсе булып тора[29].

Партнерлыкта ярышлар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Securityзбәкстан Дәүләт Куркынычсызлык Хезмәте Кубогы гербы

Дәүләт Куркынычсызлык Хезмәте, Спорт Министрлыгы һәм Uzbekistanзбәкстан Республикасының Яшьләр Агентлыгы белән берлектә ул SSS Кубогы ярышларын үткәрә[30].

Ул шулай ук гары Мәгариф, Фән һәм Инновацияләр Министрлыгы, Эчке эшләр министрлыгы һәм Футбол Ассоциациясе белән берлектә студентлар кубогы ярышларын үткәрә[31].

Иганәчеләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

2018 елда Үзбәкстанның Профессиональ футбол лигасы Pepsi компаниясе белән партнерлык мөнәсәбәтләре булдыра. 2019 ел Coca-Cola Beverage Uzbekistan Үзбәкстан Суперлигинең титуллы спонсоры булып тора. Матбугат чараларында һәм рәсми чараларда футбол буенча Үзбәкстан чемпионатының югары дивизиясен Кока-Кола Суперлигасы дип атыйлар[32]. 2020 елда Apex Insurance иминият компаниясе белән хезмәттәшлек итә. Компания лигада теркәлгән 1500дән артык профессиональ уенчыга медицина иминияте бирә[33]. 2021 елдан 2022 елга кадәр спонсорлар булып Epsilon компаниясе, Madad Invest Bank акционерлык җәмгыяте, Turon Eco Cement һәм Джизак аккумулятор заводы чыгыш ясады[34]. 2023 елның 16 март БМБ Холдинг компаниясе Суперлиганың рәсми спонсоры була[35]. Шулай ук 2023 ел дәвамында Olcha.uz мәгълүмат порталы һәм Centrum Air шәхси авиакомпаниясе Үзбәкстанның Профессиональ футбол лигасы партнерлары булдылар. 2024 елның 28 февралендә Үзбәкстанның көнкүреш техникасы базарында иң зур бренд Артел 2026 ел ахырына кадәр Суперлиганың титуллы спонсоры була[36][37]. 2024 елның 12 март Uzcard компаниясе Үзбәкстанның Профессиональ футбол лигасының рәсми партнеры була[38][39].

Уңышлар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
UzPFL 2022 бүләкләү тантанасы

Үзбәкстанның профессиональ футбол лигасы Азия континентында лицензияләү буенча лидерларның берсе булып тора. 2021 ел йомгаклары буенча Үзбәкстанның 12 клубы Азия футбол конфедерациясе лицензиясен яулаган һәм бу континентта 3 нче иң яхшы нәтиҗә буларак теркәлгән. 2021 елда хатын-кызлар командалары арасында 2 Үзбәкстан клубы Азиядә беренче булып лицензияне уңышлы узган[40].

Үзбәкстанның Юстиция министрлыгы һәм Хөкүмәт булмаган оешмаларның милли ассоциациясе УзПФЛны 2021 ел йомгаклары буенча иң ачык 20 хөкүмәткә карамаган оешма исемлегенә керттеләр[41].

Ай саен ул Үзбәкстанның иң яхшы футбол клубы, хатын-кызлар/ир-атлар арасында иң яхшы уенчы, иң яхшы арбитр һәм башка номинацияләр җиңүчеләрен билгели һәм аларны ел ахырында бүләкләүне оештыра[42].

Сылтамалар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. ↑ PFL Superliga taqvimini o‘zgartirdi va o‘zgarishlarga izoh berdi. kun.uz. әлеге чыганактан 2022-11-08 архивланды. 2023-05-22 тикшерелгән.
  2. ↑ Sport maktablari faoliyatini hamda sport maktablari trenerlari va mutaxassislari mehnatini moddiy rag‘batlantirish tizimini yanada takomillashtirish to‘g‘risida. LexUz (2010-09-23). әлеге чыганактан 2022-11-08 архивланды. 2023-05-22 тикшерелгән.
  3. ↑ O‘zPFL Jahon Professional futbol ligalari assotsiatsiyasi a’zosiga aylandi. әлеге чыганактан 2023-01-10 архивланды. 2023-05-22 тикшерелгән.
  4. ↑ World Association of Professional Football Leagues. әлеге чыганактан 2023-06-05 архивланды. 2023-05-22 тикшерелгән.
  5. ↑ PFL Superliga taqvimini o‘zgartirdi va o‘zgarishlarga izoh berdi. kun.uz.
  6. ↑ Diyor Imomxoʻjayev. Omad sizga, Farhod Magomedov. championat.asia. әлеге чыганактан 2024-01-11 архивланды. 2022-07-09 тикшерелгән.
  7. ↑ Farhod Magomedov PFL direktorligidan bo‘shatildi. kun.uz (2017-10-10). әлеге чыганактан 2022-06-26 архивланды. 2022-07-09 тикшерелгән.
  8. ↑ PFL bosh direktori Omon G‘ofurov iste'foga chiqdi. kun.uz. әлеге чыганактан 2022-07-03 архивланды. 2022-07-09 тикшерелгән.
  9. ↑ Rasman: Davron SHakurbanov O'zPFL bosh direktori vazifasini vaqtincha bajaruvchi etib tayinlandi. championat.asia. әлеге чыганактан 2022-07-03 архивланды. 2022-07-09 тикшерелгән.
  10. ↑ Bukmekerlik idoralari, kelishilgan o‘yinlar va futboldagi korrupsiya. PFL rahbariyati bilan suhbat. kun.uz. әлеге чыганактан 2024-01-11 архивланды. 2022-07-09 тикшерелгән.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 O‘zbekiston Professional futbol ligasi Ijroiya qo‘mitasi. Профессиональная футбольная лига Узбекистана. әлеге чыганактан 2023-03-15 архивланды. 2023-06-22 тикшерелгән.
  12. ↑ O‘zbekistonda Superliga tashkil etiladi.
  13. ↑ 2025 yilgi mavsumdan boshlab Superligada 16 ta jamoa ishtirok etadi.
  14. ↑ Кубок Узбекистана.
  15. ↑ O'zbekiston Kubogi. Finallar tarixidan. championat.asia.
  16. ↑ Andijon O’zbekiston kubogiga ega chiqqan 9-klubga aylanishi mumkin
  17. ↑ Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specified.
  18. ↑ UzPFL :: Paxtakor. әлеге чыганактан 2023-06-10 архивланды. 2023-06-22 тикшерелгән.
  19. ↑ Ўзбекистон Суперкубоги - 2024. Сейткамолов, Кошелев, Пишур, Машарипов. Олдинги 8 та ўйинда кимлар майдонга тушган?.
  20. ↑ UzPFL :: Pro liga.
  21. ↑ Birinchi liga turnir jadvali.
  22. ↑ Источник. әлеге чыганактан 2023-08-05 архивланды. 2023-06-22 тикшерелгән.
  23. ↑ Чемпионат Узбекистана по футболу (до 21)
  24. ↑ Источник. әлеге чыганактан 2023-06-24 архивланды. 2023-07-13 тикшерелгән.
  25. ↑ Чемпионат Узбекистана по футболу (до 19)
  26. ↑ Futsal World Ranking.
  27. ↑ Futsal World Ranking. әлеге чыганактан 2021-04-20 архивланды. 2023-07-13 тикшерелгән.
  28. ↑ Futzal. Birinchi ligada 10 ta jamoa ishtirok etadi.
  29. ↑ BIRINCHI LIGA 2023-24.
  30. ↑ DXX raisi kubogining tantanali taqdirlash marosimi bo‘lib o‘tdi.
  31. ↑ Poytaxt talabalari o‘rtasida Students cup musobaqasi o‘tkaziladi — PFL.
  32. ↑ Coca-Cola sponsors the 2019 Uzbekistan Super League. әлеге чыганактан 2023-04-04 архивланды. 2023-07-13 тикшерелгән.
  33. ↑ BMB Trade group Liga rasmiy homiysiga aylandi. әлеге чыганактан 2023-03-25 архивланды. 2023-07-13 тикшерелгән.
  34. ↑ Жамоалардан пул оладиган эмас, уларга пул берадиган ташкилотга айланишимиз керак — ЎзПФЛ раҳбари.
  35. ↑ BMB Trade group Liga rasmiy homiysiga aylandi. әлеге чыганактан 2023-03-25 архивланды. 2023-07-13 тикшерелгән.
  36. ↑ Artel O‘zbekiston Professional futbol ligasining titul homiyiga aylandi.
  37. ↑ Artel 2026 йил якунига қадар Суперлига титул ҳомийсига айланди.
  38. ↑ UZCARD O‘zbekiston futbolini rivojlantirish yo‘lida muhim qadam tashladi.
  39. ↑ UZCARD O‘FA va PFL rasmiy hamkoriga aylandi. әлеге чыганактан 2024-04-04 архивланды. 2024-04-29 тикшерелгән.
  40. ↑ Litsenziyalash yakunlari: 12 ta klub OFK litsenziyasini, 9 ta klub esa milliy litsenziyani shartli ravishda qo‘lga kiritdi. Профессиональная футбольная лига Узбекистана. әлеге чыганактан 2022-10-27 архивланды. 2023-07-13 тикшерелгән.
  41. ↑ Litsenziyalash yakunlari: 12 ta klub OFK litsenziyasini, 9 ta klub esa milliy litsenziyani shartli ravishda qo‘lga kiritdi. Профессиональная футбольная лига Узбекистана. әлеге чыганактан 2022-10-27 архивланды. 2023-07-13 тикшерелгән.
  42. ↑ YouTube сайтында PROFESSIONAL FUTBOL LIGASI TAQDIRLASH MAROSIMI - 2022

Сылтамалар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Үзбәкстанның_профессиональ_футбол_лигасы&oldid=4402717