Әлчек
Әлчек | |
---|---|
Туган | 7 гасыр Бөек Болгар |
Үлгән | 7 гасыр Бөек Болгар иле |
Милләт | протоболгар |
Һөнәре | сәясәтче, гаскәри |
Ата-ана |
|
Әлчек яки Алчек, Альцек (tat.lat. Älçek(үле сылтама)) (7 гасыр) — Бөек Болгария хакиме Кубрат ханның бишенче улы, Идел буе Болгарына нигез салучы Котрагның һәм Дунай буе Болгарына нигез салучы Аспарухның бертуганы.
Чыгышы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]632 елда Бөек Болгар дәүләтенең ханы булып Органаның бер туганының улы Кубрат тәхеткә утырган. Кубрат VII йөзнең 50 нче еллар ахыры—60 нчы еллары башында үлгән (кайберәүләр иртәрәк, төгәлрәк вакытны күрсәтәләр — 642 елда, диләр). Аның үлеме чынында үзе төзегән берләшмәнең яшәүдән туктавына китергән.
Риваятьтә Кубрат хан улларыннан өчесенең исеме аталган: өлкәне — Батбай, икенчесе — Котраг , өченчесе — Аспарух, Әлчек һәм Кубер. Гомумән, ханның биш улы турындагы риваять Бөек Болгар илендә булган биш этник төркем, биш эре кабиләне гәүдәләндерә.
Көрәше һәм мирасы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Кубрат хан үлгәннән соң Әлчек үз гаскәре белән Авар каһанлыгына күчкән, ләкин анда 631 елда Авар каһан таҗы буйсындыра алмаганга күрә, Бавариягә юнәлгән. Франк патшасы Дагоберт 1 башта аларга рөхсәт биргән, әмма төннә 9 мең болгарны үтергән. Әлчек калган болгарлар белән башта Австриягә, соңрак Италиягә күчкән.
Гримоальд патшаның улы - Ромуальд-1 Әлчек болгарларына Беневент кенәзлегендә җир биргән. Шулай итеп Әлчек болгарлары Италиядә яши башлаган. 8 нче гасырның азагында язылган Павел Диаконның «Лангобардлар тарихы»нда (Historia Langobardorum) болгарларның Сепино, Бояно, Исерния шәһәрләрендә яшәве, аларның латыйнча һәм болгарча яхшы белүе турында хәбәр ителә.[1]
Шулай ук карагыз
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Кубрат хан
- Дунай буе Болгары
- Котраг хан
- Идел буе Болгары
- Идел буе Болгары дәүләте төзелү
- Идел буе Болгары шәһәрләре
- Идел Болгары тышкы элемтәләре
- Böyek Bolğar ile
- Bolğar bizäleş sänğäte
- Bolğar-Rus kileşüläre
- İdel buyı Bolğar däwläte
Документаль фильмнар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- «Болгары», докум. фильм, реж. и сценарист П. Петков, опер. Кр. Михайлов. Производство bTV. 2006 год, Болгария.
- Сокровища Хана Кубрата [1]
- «Заповіт Кубрата» «Завет Кубрата» , документальный фильм, Украина.
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Тышкы сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Идел Болгар иле
- Повесть временных лет. М.-Л., 1950. Ч. 1-2; Полное собрание русских летописей. М., 1949. Т. 2; М., 1962. Т. 1, вып. 2.
- Волжская Булгария и Русь. Казань, 1986.