I: юрамалар арасында аерма
к Аксымнар Тамга: кире кагылган |
Тамга: кире кайтару |
||
| Юл номеры - 1: | Юл номеры - 1: | ||
[[Файл:Dotted and dotless I.svg|right|250px|thumb|Ноктасыз һәм нокталы I хәрефе]] |
|||
{{УК}} |
|||
{{Портал|Тел|Тел белеме|Татар теле|Тарих}} |
|||
'''I''' (''ı'') (tat. lat. [http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Ноктасыз_I Noqtasız I]) — [[Яңалиф|латин әлифбасының]] хәрефе, [[Татар теле Кирил, Латин, Гарәп әлифбасы кануны|татар латин әлифбасы]]нда ун икенче. '''"I ı"''' хәрефе татар кирилл әлифбасының '''"Ы ы"''' хәрефенә туры килә, нечкә '''е''' авазына каты ише булып тора, рус '''ы''' авазыннан '''э''' авазына якынрак. Каты сүзләрдә кирилл әлифбасының сүз башыннан һәм сузыктан соң барган очракта '''е''' хәрефе латин әлифбасында '''yı''' туры килә, мәсәлән: '''ел - yıl , ерак - yıraq , елан - yılan , буенча - buyınça , каен - qayın , сыер - sıyır , уен - uyın '''. |
|||
[[Татар теле Кирил, Латин, Гарәп әлифбасы кануны]] буенча расланган. [[Интертат]], [http://lat.tatar-inform.ru/ Татар-Информ], [http://tr.beznen.ru/ Безнең гәҗит], [http://www.trttatar.com/trtworld/ta/news.aspx?dil=ta TRT-Tatar] гәҗитләренең сәхифәсендә кулланыла. |
|||
'''I''' ({{lang-en|{{КодВМ}}}}) — {{ХромосомаВМ}} [[аксым]]ы, шул ук исемдәге ген тарафыннан кодлана торган югары молекуляр органик матдә.<ref>{{cite web|url=http://www.genenames.org/cgi-bin/gene_symbol_report?hgnc_id=HGNC:29223 |title=HUGO Gene Nomenclature Commitee, HGNC:29223 |language=ингл. |accessdate=18 сентябрь, 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.uniprot.org/uniprot/Q9ULJ7#sequences |title=UniProt, Q9ULJ7 |language=ингл. |accessdate=18 сентябрь, 2017}}</ref> |
|||
==Искәрмә== |
|||
Татар телендә '''ый''' - '''ıy''' диграфы аерым авазны - '''и''' авазына каты ишен билгели, [http://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D2%A3%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84#.D0.97.D0.B0.D0.BC.D0.B0.D0.BD.D0.B0.D0.BB.D0.B8.D1.84 Заманалиф] әлифбасында '''ый''' - '''ıy''' авазына аерым хәреф '''í''' туры килә. |
|||
[[Яңалиф|Яңалиф-1]] әлифбасында "I i" кирилл әлифбасының "И и" хәрефенә туры килә иде, кирилл әлифбасының "Ы ы" хәрефенә Яңалиф-1та махсус хәреф "[[Ь|Ь, ь]]" туры килә иде. |
|||
== Искәрмәләр == |
|||
{{искәрмәләр}} |
|||
==Бүтән телләрдә== |
|||
== Чыганаклар == |
|||
Ноктасыз I ı Төрки имләсендә ([[Төркия]], [[Әзәрбайҗан]], Кырым татарлары) кулланыла. |
|||
Киңәйтелгән латин имләсенә керә, Көнбатыш Яyрyпа (West Europe) шрифтлары. |
|||
* Степанов В.М. (2005). Молекулярная биология. Структура и функция белков. Москва: Наука. ISBN 5-211-04971-3.{{ref-ru}} |
|||
* Bruce Alberts, Alexander Johnson, Julian Lewis, Martin Raff, Keith Roberts, Peter Walter (2002). Molecular Biology of the Cell (вид. 4th). Garland. ISBN 0815332181.{{ref-en}} |
|||
== Кодлар == |
|||
[[Төркем:Әлифба буенча аксымнар]] |
|||
{| class="standard" style="text-align: center" |
|||
{{Protein-stub}} |
|||
! width="25%" | [[Графема]] |
|||
[[uk:I]] |
|||
! width="25%" | [[HTML]] |
|||
! width="25%" | [[Юникод]] |
|||
|- |
|||
! I |
|||
| I |
|||
| U+0049 |
|||
|- |
|||
! ı |
|||
| ı |
|||
| U+0131 |
|||
|} |
|||
== Моны да карагыз == |
|||
* [[Татар теле Кирил, Латин, Гарәп әлифбасы кануны]] |
|||
* [[Татар теле]] |
|||
* [[Татар әлифбасы]] |
|||
* [[Иналиф]] |
|||
* [[Ы]] |
|||
* [[Ь]] |
|||
{{Татар әлифбасы}} |
|||
[[Төркем:Латин әлифбасы хәрефләре]] |
|||
18 ноя 2020, 20:08 юрамасы
I (ı) (tat. lat. Noqtasız I) — латин әлифбасының хәрефе, татар латин әлифбасында ун икенче. "I ı" хәрефе татар кирилл әлифбасының "Ы ы" хәрефенә туры килә, нечкә е авазына каты ише булып тора, рус ы авазыннан э авазына якынрак. Каты сүзләрдә кирилл әлифбасының сүз башыннан һәм сузыктан соң барган очракта е хәрефе латин әлифбасында yı туры килә, мәсәлән: ел - yıl , ерак - yıraq , елан - yılan , буенча - buyınça , каен - qayın , сыер - sıyır , уен - uyın .
Татар теле Кирил, Латин, Гарәп әлифбасы кануны буенча расланган. Интертат, Татар-Информ, Безнең гәҗит, TRT-Tatar гәҗитләренең сәхифәсендә кулланыла.
Искәрмә
Татар телендә ый - ıy диграфы аерым авазны - и авазына каты ишен билгели, Заманалиф әлифбасында ый - ıy авазына аерым хәреф í туры килә.
Яңалиф-1 әлифбасында "I i" кирилл әлифбасының "И и" хәрефенә туры килә иде, кирилл әлифбасының "Ы ы" хәрефенә Яңалиф-1та махсус хәреф "Ь, ь" туры килә иде.
Бүтән телләрдә
Ноктасыз I ı Төрки имләсендә (Төркия, Әзәрбайҗан, Кырым татарлары) кулланыла.
Киңәйтелгән латин имләсенә керә, Көнбатыш Яyрyпа (West Europe) шрифтлары.
Кодлар
| Графема | HTML | Юникод |
|---|---|---|
| I | I | U+0049 |
| ı | ı | U+0131 |
