Үзбәкстанда саулык саклау
.svg){kind=small}
| Үзбәкстанда саулык саклау | |
| Дәүләт |
 Үзбәкстан |
|---|---|
 Үзбәкстанда саулык саклау Викиҗыентыкта | |
Советлар Союзынан соң чорында Үзбәкстанда сәламәтлек саклау сыйфаты начарланды. 1992 елдан 2003 елга кадәр сәламәтлек саклауга чыгымнар һәм хастаханә койкаларының халыкка нисбәте 50 процентка диярлек кимегән, һәм бу ун елда рус эмиграциясе сәламәтлек саклау системасын персоналдан мәхрүм иткән. 2004-нче елда Үзбәкстанда 10 000 кешегә 53 хастаханә койкасы булган. Бер тапкыр кулланыла торган энә, анестезия һәм антибиотиклар кебек төп медицина кораллары җитми. Барлык гражданнар да бушлай медицина хезмәте күрсәтүгә хокуклы булса да, советлардан соңгы чорда ришвәтчелек дәүләт системасына акрын һәм чикләнгән хезмәт күрсәтүне гадәти ысулга әверелде. 2000 еллар башында сәясәт беренчел медик-санитар ярдәм күрсәтү учреждениеләрен яхшыртуга һәм стационар учреждениеләрнең бәясен киметүгә юнәлдерелгән иде. 2006 ел дәүләт бюджетыннан сәламәтлек саклау чыгымнарына, 2005 елда 10,9 процент белән чагыштырганда, 11,1 процент бүлеп бирелгән.[1] .
Халык сәламәтлеге[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Иң еш очрый торган авырулар арасында пычранган эчемлек суы белән бәйле авырулар бар: корсак тифы, гепатит, дизентерия, холера һәм төрле яман шеш авырулары. Үлемнең төп сәбәпләре - йөрәк-кан тамырлары, сулыш һәм ашкайнату системалары, шулай ук йогышлы һәм паразитик авырулар. 2019 елда Lancet журналында бастырылган тикшеренү күрсәткәнчә, елына 100 000 кешегә туклану аркасында 892 үлем очрагы туры килә, бу дөньяда иң югары күрсәткеч булып тора[2] [3] .
Кеше иммунодефициты вирусы (ВИЧ) белән теркәлгән авырулар саны, өлешчә хөкүмәт хисаплылыгының яңа сәясәте аркасында һәм өлешчә, наркотиклардан явызларча файдалану аркасында 2002 елдан кискен арткан. 2004 елда 2000 яңа очрак теркәлгән булса, 2005 елда ВИЧның 5600 очрагы билгеле булган. Һәрхәлдә, очракларның өчтән ике өлеше наркотиклардан явызларча файдалану белән бәйле булган. ВИЧ-инфекциянең географик үзәкләре -Ташкәнт һәм Әфганстан белән чиктәш Сөрхандәрья өлкәсе. Үзбәкстан аша наркотиклар әйләнешенең киңәюе шәһәрләрдә наркоманиянең артуына китерде. ВИЧ-дәвалау һәм консультация үзәкләре бар. 10,000 кешегә 27,4, яки 1000 кешегә 2,74 табиб бар[1] [4] .
Ана һәм бала сәламәтлеге[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
2010 елда Үзбәкстанда 100 000 балага ана үлеме саны 30 кеше тәшкил итә. Бу 2008 елда 44,6 һәм 1990 елда 61,1. 5 яшькә кадәрге балалар арасында 1000 балага үлем саны-38, ә 5 яшькә кадәрге балалар арасында үлүчеләр саны неонаталь үлүчеләр саны 48 процент тәшкил итә. Үзбәкстанда йөкле хатын-кызларның үлем куркынычы 1400гә 1 тәшкил итә[5] [6] .
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 Uzbekistan country profile (PDF). Library of Congress (2007-02). әлеге чыганактан 2011-05-14 архивланды. 2020-06-10 тикшерелгән.
- ↑ The diets cutting one in five lives short every year, BBC (2019-04-04). 4 апрель 2019 тикшерелде.
- ↑ Health effects of dietary risks in 195 countries, 1990–2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017, Lancet (2019-05-11). 13 май 2019 тикшерелде. архив күчермәсе, Archived from the original on 2019-05-11, retrieved 2021-07-16
- ↑ Countries Compared by Health > Physicians > Per 1,000 people. International Statistics at NationMaster.com. әлеге чыганактан 2018-07-25 архивланды. 2018-07-25 тикшерелгән.
- ↑ The State Of The World's Midwifery. United Nations Population Fund (2011). әлеге чыганактан 2012-01-21 архивланды. 2020-06-10 тикшерелгән.
- ↑ UNFPA - United Nations Population Fund. әлеге чыганактан 2018-07-25 архивланды. 2018-07-25 тикшерелгән.
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Состояние акушерства в мире — Узбекистан 2012 елның 5 октябрь көнендә архивланган.