Асылыкүл

Асылыкүл
Дәүләт	Россия
Административ-территориаль берәмлек	Башкортстан
Асылыкүл Викиҗыентыкта

Асылыкүл

Асылыкүл — Башкортстандагы иң зур күл, Дәүләкән шәһәренең көнбатыш — төньяк-көнбатышында, каланан 27 км еракта урнашкан. Башкортстан Җаек алдының урман-дала зонасына керә. Күл өстенең мәйданы — 23,5 км ярославль өлкәсе sup өлкәсе 2 ярославль өлкәсе, sup өлкәсе , тирәнлеге исә — 5,1 метр. Аның барлык — 8, киңлеге — 5 км. Күл урыны бурташ, гипс кебек тау токымнарының куелуыннан Бәләбәй калкулыгының киң хуҗалыгында хасил булган.

Атаманың чыгышы

Моннан бик күп еллар элек бу күл булмаган. Бурангол авылы аша Асылы дигән елга агып яткан. Ул Чәрмәсәнгә койганчы. Күл урынында Ташлытау калкып торган. Бөтен тирә-як урман булган.

Моннан берничә йөз ел элек, җәйге көннәрнең һәркайсында, тау артында кара болыт калккан. Бик нык күк күкрәгән, яңгыр коя башлаган. Яңгыр шулкадәр көчле койганчы — Асылы елгасы авылны басып киткән. Кешеләр аяктан яткан, хайваннар үкергән.

Иртәгесенә карасалар — Ташлытауның уртасы убылган, шул урында зур күл барлыкка килгән. Асылы елгасы агышын борып, шул күлгә коя башлаган. Әнә шуңа бу күлне Асылыкүл дип атаганнар.

Урыны

Күл чокыры Олылау, Тоболга, Олы Карагач, Кече Карагач түбәләре һәм Ташлытау сырты арасында урнашкан.

Яз мизгелендә Асылыкүлгә Шарлама чишмәсе агып төшә. Су кимәле күтәрелгәндә күлдән Асылы Өйдерәк инеше агып чыга һәм Кече Өйдерәк елгасына (Димнең уң кушылдыгына) коя.

Асылыкүл атамасының килеп чыгышына бәйле фикерләр рәвештә, үзгәрә. В. И. Даль аны Ачулы рәвешендә язып калдырган һәм шулай аңлаткан: «Ачык, төпсез, бәлки, ягъни ачулы, чөнки, чыннан, ниндидер сәбәпләр аркасында күл үзгәреп тора, җәелә һәм кире лайла, арта һәм кими». Башкортча Аслыкүл — «ике төпле күл», Асылкул — «матур күл» була, дип тә фараз кылганнар. А. Г. Бессонов белән Ж. Г. Киекбаев исә атаманы «горько-тамагы соленое озеро» дип тәрҗемә иткән. Р. 3. Шәкүров та шушындый карашта.

Моны да карагыз

• Заятүләк белән Сусылыу