Тоба (күл)

Тоба күле

Урнашу

Төньяк Суматра, Индонезия

ДӨК биеклеге

905 м

Мәйдан

1130 км²

Иң зур тирәнлек

505 м

Күләм

240 км³

Чыгучы елгалар

Асахан

Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Тоба (мәгънәләр) битенә күчегез.

Тоба күле (индон. Danau Toba) - 2°41′04″ т. к. 98°52′32″ кч. о.^HGЯO урнашкан күл һәм супер-янартау. Күл озынлыгы - 100 километр, киңлеге - 30 километр. Индонезияның Суматра утравының төньяк өлешенең уртасында урнашкан күл 2°53′ т. к. 98°31′ кч. о.^HGЯO белән 2°21′ т. к. 99°06′ кч. о.^HGЯO нокталары арасында сузыла. Индонезияның иң эре күле һәм дөньяның иң эре янартау күле булуы мәгълүм.^[1]

Геология[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Атылу[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Төп мәкалә: Тоба һәлакәте

Тоба күленең урнашу урыны харитада кызыл ноктасы белән күрсәтелгән.

Атылу Көньяк Азияны якынча 15 см көл юрганы каплады; үзәк Һиндстандагы бер җирлегендә бүгенге көндә сакланган көл юрганы тирәнлеге 6 м^[2], Малайзия кайбер урыннарында 9 м янартау көле белән капланган иде.^[3] Монын өстеннән, вакыйга нәтиҗәсендә атмосферага әчелек яңгырына китергән 10 000 миллион тонна күкерт әчелеге^[4] ^{[чыганагы?]} яки 6 000 миллион тонна күкерт диоксиды^[5] эләгүенә китергән.

Соңгы арадагы активлык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

2010 елның 26 октябрь көне Индонезияның Пагай-селатан утравының 36 км көньяк-көнбатышта 3 м бөеклектә цунами тудырган 7,7 дәрәҗәсендә җиртетрәве урын алды.

2012 елның 10 гыйнварында регионда 7,3 бөеклеге җиртетрәү урын алды.

Атылу мөмкинлеге[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

GRACE иярчене күрсәткәненчә, Суматра утравы тирәсендәге 2004 елгы җиртетрәве^[6] Җир шарының формасын үзгәртте^[7]. Якын тирәдә соңгы арада урын алган җиртетрәүләре бу колоссаль климат-үзгәртүче магма активлыгын башлата алуы мөмкин.

Алдынгы планда Батак архитектурасы үрнәге күренгән күл манзарасы.

Тоба күле буендагы Амбарита торак пунктагы традицион Батак йорты

Кешеләрe[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Флора һәм фауна[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Күренеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Тоба күлендәге Самосир утравыннан Парапатның панорама күренеше

Галерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Парапаттан Тоба күле күренеше
Амбаритадан Тоба күле күренеше
Самосир Тоба күле авыллары
Парапат лиманы
Батак авылы
Күлнең Симаниндодан күренеше

Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

↑ Worldlakes.org
↑ (1993) «Toba ash on the South Asia and its implications for correlation of late pleistocene alluvium». Quaternary Research 40 (1): 10–19. DOI:10.1006/qres.1993.1051.
↑ Scrivenor, John Brooke (1931). The Geology of Malaya. London: MacMillan. OCLC 3575130 . , noted by Weber.
↑ (2001) «Cooling of the South China Sea by the Toba Eruption and correlation with other climate proxies ∼71,000 years ago». Geophysical Research Letters 28 (20): 3915–3918. DOI:10.1029/2000GL006113.
↑ (2009) «Did the Toba volcanic eruption of ~74k BP produce widespread glaciation?». Journal of Geophysical Research 114: D10107. DOI:10.1029/2008JD011652.
↑ Gross, Richard (October 2005). The Gravitational Signature of the December 26, 2004 Sumatran Earthquake. University of Texas Center for Space Research. әлеге чыганактан 2012-03-06 архивланды. December 2011 тикшерелгән.
↑ Satellite Data Reveals Gravity Change From Sumatran Earthquake, Ohio State University Research News (August 2006). 1 декабрь 2011 тикшерелде.

Өстәмә әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Rampino, Michael R. and Stephen Self (1993). «Climate-volcanism feedback and the Toba eruption of 74,000 Years Ago». Quaternary Research 40 (3): 269–280. DOI:10.1006/qres.1993.1081.
Vazquez, Jorge A. and Mary R. Reid (2004). «Probing the accumulation history of the voluminous Toba Magma». Science 305 (5686): 991–994. DOI:10.1126/science.1096994. PMID 15310899.
Petraglia, M. et al. (2007). «Middle Paleolithic Assemblages from the Indian Subcontinent Before and After the Toba Super-Eruption». Science 317 (5834): 114–116. DOI:10.1126/science.1141564. PMID 17615356.

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Toba, Sumatra, Indonesia – Volcano.umd.edu 2006 елның 26 июнь көнендә архивланган. Accessed 11 December 2005 Калып:Dead link
Stanley H. Ambrose, Volcanic Winter, and Differentiation of Modern Humans Accessed 11 December 2005
Joel Achenbach, Who Knew, National Geographic 2006 елның 4 ноябрь көнендә архивланган. Accessed 11 December 2005
George Weber, Toba Volcano 2011 елның 22 апрель көнендә архивланган.
(Lake Toba Ecosystem Management Plan) From laketoba.org 2015 елның 16 ноябрь көнендә архивланган.
Калып:Wikitravel

[WorldLakes-1] Worldlakes.org

[2] (1993) «Toba ash on the South Asia and its implications for correlation of late pleistocene alluvium». Quaternary Research 40 (1): 10–19. DOI:10.1006/qres.1993.1051.

[3] Scrivenor, John Brooke (1931). The Geology of Malaya. London: MacMillan. OCLC 3575130 . , noted by Weber.

[4] (2001) «Cooling of the South China Sea by the Toba Eruption and correlation with other climate proxies ∼71,000 years ago». Geophysical Research Letters 28 (20): 3915–3918. DOI:10.1029/2000GL006113.

[robock2009-5] (2009) «Did the Toba volcanic eruption of ~74k BP produce widespread glaciation?». Journal of Geophysical Research 114: D10107. DOI:10.1029/2008JD011652.

[utexas-Gross-6] Gross, Richard (October 2005). The Gravitational Signature of the December 26, 2004 Sumatran Earthquake. University of Texas Center for Space Research. әлеге чыганактан 2012-03-06 архивланды. December 2011 тикшерелгән.

[7] Satellite Data Reveals Gravity Change From Sumatran Earthquake, Ohio State University Research News (August 2006). 1 декабрь 2011 тикшерелде.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]