Тоба (күл)
Бу мәкаләдә хаталар һәм/яки ялгышлыклар бар. Мәкалә эчтәлегенең татар теле грамматик нормаларына туры килүен тикшерергә кирәк.
|
|
Тоба күле (индон. Danau Toba) - Индонезияның Суматра утравының төньяк өлешенең уртасында урнашкан күл күл һәм супер-янартау. Координаталары: 2°41′04″ т. к. 98°52′32″ кч. о.HGЯO. Күл озынлыгы - 100 километр, киңлеге - 30 километр.2°53′ т. к. 98°31′ кч. о.HGЯO белән 2°21′ т. к. 99°06′ кч. о.HGЯO нокталары арасында сузыла. Индонезияның иң эре күле һәм дөньяның иң эре янартау күле булуы мәгълүм.[1]
Геология
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Атылу
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Янартау шартлавы нәтиҗәсендә Көньяк Азияны якынча 15 см көл юрганы каплаган; үзәк Һиндстанның бер җирлегендә бүгенге көндә сакланган көл юрганы тирәнлеге 6 м[2], Малайзиянең кайбер урыннарында 9 м.[3] Моннан тыш, вакыйга нәтиҗәсендә атмосферага әчелек яңгырына китергән 10 000 миллион тонна күкерт әчелеге[4] [чыганагы?] яки 6 000 миллион тонна күкерт диоксиды[5] эләккән.
Соңгы арадагы активлык
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]2010 елның 26 октябрендә Индонезияның Пагай-селатан утравыннан 36 км көньяк-көнбатышта 3 м биеклектә 7,7 балл дәрәҗәсендә цунами тудырган җир тетрәве була.
2012 елның 10 гыйнварында регионда 7,3 баллы җир тетрәү урын алды.
Атылу мөмкинлеге
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]GRACE иярчене күрсәткәнчә, Суматра утравы тирәсендәге 2004 елгы җир тетрәве[6] Җир шарының формасын үзгәрткән[7]. Якын тирәдә булган җир тетрәүләре бу колоссаль климат-үзгәртүче магма активлыгын башлатуы мөмкин.


Кешеләрe
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Флора һәм фауна
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Күренеш
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Галерея
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]-
Парапаттан Тоба күле күренеше
-
Амбаритадан Тоба күле күренеше
-
Самосир Тоба күле авыллары
-
Парапат лиманы
-
Күлнең Симаниндодан күренеше
Шулай ук карагыз
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ Worldlakes.org
- ↑ (1993) «Toba ash on the South Asia and its implications for correlation of late pleistocene alluvium». Quaternary Research 40 (1): 10–19. DOI:10.1006/qres.1993.1051.
- ↑ Scrivenor, John Brooke (1931). The Geology of Malaya. London: MacMillan. ., noted by Weber.
- ↑ (2001) «Cooling of the South China Sea by the Toba Eruption and correlation with other climate proxies ∼71,000 years ago». Geophysical Research Letters 28 (20): 3915–3918. DOI:10.1029/2000GL006113.
- ↑ (2009) «Did the Toba volcanic eruption of ~74k BP produce widespread glaciation?». Journal of Geophysical Research 114: D10107. DOI:10.1029/2008JD011652.
- ↑ Gross, Richard (October 2005). The Gravitational Signature of the December 26, 2004 Sumatran Earthquake. University of Texas Center for Space Research. әлеге чыганактан 2012-03-06 архивланды. December 2011 тикшерелгән.
- ↑ Satellite Data Reveals Gravity Change From Sumatran Earthquake, Ohio State University Research News (August 2006). 1 декабрь 2011 тикшерелде.
Өстәмә әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Rampino, Michael R. and Stephen Self (1993). «Climate-volcanism feedback and the Toba eruption of 74,000 Years Ago». Quaternary Research 40 (3): 269–280. DOI:10.1006/qres.1993.1081.
- Vazquez, Jorge A. and Mary R. Reid (2004). «Probing the accumulation history of the voluminous Toba Magma». Science 305 (5686): 991–994. DOI:10.1126/science.1096994. PMID 15310899.
- Petraglia, M. et al. (2007). «Middle Paleolithic Assemblages from the Indian Subcontinent Before and After the Toba Super-Eruption». Science 317 (5834): 114–116. DOI:10.1126/science.1141564. PMID 17615356.
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Toba, Sumatra, Indonesia – Volcano.umd.edu 2006 елның 26 июнь көнендә архивланган. Accessed 11 December 2005 Калып:Dead link
- Stanley H. Ambrose, Volcanic Winter, and Differentiation of Modern Humans Accessed 11 December 2005
- Joel Achenbach, Who Knew, National Geographic 2006 елның 4 ноябрь көнендә архивланган. Accessed 11 December 2005
- George Weber, Toba Volcano 2011 елның 22 апрель көнендә архивланган.
- (Lake Toba Ecosystem Management Plan) From laketoba.org 2015 елның 16 ноябрь көнендә архивланган.
- Калып:Wikitravel