Эчтәлеккә күчү

Чәчәк (авыру)

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Чәчәк (авыру) latin yazuında])
Чәчәк
Сурәт
Зыян китерә кеше
Саклык белгечлеге инфектология[d]
Симптомнар артык талчыгу[d][1], тимгел[1], баш авыртуы[1], Эч авыртулары[1], рвота[d][1], волдырь[d][1], Пустула[d][1], бизгәк[d] һәм рубец[d]
Диагностика юллары физикальное обследование[d], электронный микроскоп[d] һәм passive hemagglutination test[d]
Дәвалануда кулланыла торган дару Метисазон[d] һәм Тековиримат[d]
Кеше эчендә иң кечкенә инкубацион дәвер озынлыгы 7 тәүлек[2][1]
Кеше эчендә иң зур инкубацион дәвер озынлыгы 17 тәүлек[2][1]
Анатомик урнашуы зона кожи[d][3]
Генетик бәйләнеш WDR92[4], ZNF827[5], MNAT1[6], MAMLD1[d][7], TIMELESS[8], KCND3[d][9], COL4A4[d][10], RAB14[11], PHEX[d][12], LTBP1[13], UBE2D2[d][14], LPP[15], PTCHD1[16], DIP2C[17], ATP8A1[d][18], SGK1[19], DAPK1[20], DYNC1I1[21], DNAH3[22], DAB1[d][23], BCO2[24], ARHGAP10[25], GFRA3[26], PRR16[27], COL1A2[d][28], MTHFD2L[d][29], SLC15A1[d][30], COL28A1[d][31], RAB6B[32], DCHS2[33], XKR4[34], RFT1[35], CNTN5[36], GRIN2B[d][37], DAGLA[38], BCAS3[39], CAMKMT[d][40], SLC4A5[41], SLC6A20[42], MEX3C[43], PDE4D[44], Blk[d][45], MKX[46], ZHX2[47], SPIRE1[48], GREM2[49], CSMD1[50], RUNX1[d][51], RASAL2[52], IL5RA[d][53], PRKCQ[54], CYP2C8[d][55], UNC13C[56], CACNA2D3[d][57], RAB10[58] һәм BCR[d][59]
Гамәлдән чыгу датасы 1978
Нинди веб-биттә тасвирланган cdc.gov.tw/Disease/SubIndex/r-efSTx60KilIEf_MlwknA
Ташучы хайван кеше
WordLift сылтамасы data.medicalrecords.com/medicalrecords/healthwise/smallpox[60]
ICD-9-CM 050.9[3] һәм 050[3]
ICPC 2 идентификаторы A76
NCI Thesaurus идентификаторы C35027[3]
 Чәчәк Викиҗыентыкта

Чәчәк авыруыкеше һәм хайваннарда була торган йогышлы авыру. Ул агулану, бизгәк тоту, тиредә һәм лайлалы тышчаларда үзенчәлекле бетчәле-үлекле тимгелләр барлыкка килү белән үзенчәлеке. Тимгелләр ахырда шадрага әйләнәләр.

Чәчәккә каршы вакцинация табу

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Бу авырудан меңнәрчә балалар һәм олы кешеләр үлгән, терелгәннәре гомерләре буена чәчәк шадрасы белән ямьсезләнгәннәр, сукыр яки чукрак калганнар. Табиблар бу куркыныч авыру белән көрәшү юлларын белмәгәннәр. Инглиз табибе Э.Дженнер игътибар белән эпидемияләрнең үтүен күзәткән. Ул эпидемия вакытында авыру кешеләр арасында яшәгән, авыруны тәрбияләгән бик күп кешеләрнең үзләре авырмыйча калуларын очраткан. Бу кешеләрдән сорашып, аларның кечкенә чагында чәчәк белән авырып, соңыннан терелүләре турында белгән. Шулай итеп, элек кеше чәчәк белән авырган булса, ул киләчәктә инде бу авыру белән авырмаячак. Күрәсең, бу кешедә авыру вакытында ниндидер агуга каршы матдәләр барлыкка килә, дигән фикергә килгән Дженнер. Дженнер бала канына чәчәк белән элек авырган кеше канын күчереп карарга булган. Бу сынауны сигез яшьлек Джон исемле малай өстендә үткәрергә була. Джонның кулына табиб тирән булмаган эз (җәрәхәт) ясаган һәм элек чәчәк белән авырган хатыннан алынган кан тамызган. Алты көннән соң Джон авырый башлаган. Тырналган эз кызарган, шешкән һәм малай кызыша башлаган. 3 көннән соң Джон терелгән.

Бу уңыштан соң, Дженнер тагын да кыюрак тәҗрибә ясый. Бер айдан соң Джонга икенче прививка ясаган. Инде ул тырнап ясалган җәрәхәткә чәчәк белән каты авыручының бер тамчы үлеген керткән. Ләкин бу юлы инде Джон, берни булмагандай, рәхәтләнеп чабып, уйнап йоргән. Димәк, беренче прививкадан соң авыруны җиңел генә үткәрү, Джонны каты авырудан саклап калган.[61]

Бу авыруны тудыручы микробларның үрнәкләре лабораторияләрдә генә саклана.

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 https://www.cdc.gov.tw/Category/Page/9R0up7FaJ7BXOgAqgwoYmg
  2. 2,0 2,1 http://www.who.int/csr/disease/smallpox/faq/en/
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Disease Ontology — 2016.
  4. Phenocarta
  5. Phenocarta
  6. Phenocarta
  7. Phenocarta
  8. Phenocarta
  9. Phenocarta
  10. Phenocarta
  11. Phenocarta
  12. Phenocarta
  13. Phenocarta
  14. Phenocarta
  15. Phenocarta
  16. Phenocarta
  17. Phenocarta
  18. Phenocarta
  19. Phenocarta
  20. Phenocarta
  21. Phenocarta
  22. Phenocarta
  23. Phenocarta
  24. Phenocarta
  25. Phenocarta
  26. Phenocarta
  27. Phenocarta
  28. Phenocarta
  29. Phenocarta
  30. Phenocarta
  31. Phenocarta
  32. Phenocarta
  33. Phenocarta
  34. Phenocarta
  35. Phenocarta
  36. Phenocarta
  37. Phenocarta
  38. Phenocarta
  39. Phenocarta
  40. Phenocarta
  41. Phenocarta
  42. Phenocarta
  43. Phenocarta
  44. Phenocarta
  45. Phenocarta
  46. Phenocarta
  47. Phenocarta
  48. Phenocarta
  49. Phenocarta
  50. Phenocarta
  51. Phenocarta
  52. Phenocarta
  53. Phenocarta
  54. Phenocarta
  55. Phenocarta
  56. Phenocarta
  57. Phenocarta
  58. Phenocarta
  59. Phenocarta
  60. https://www.medicalrecords.com/health-a-to-z/smallpox-definition/
  61. Хисамов З.Б., Яфрак белән яфрак сөйләшә бит58
  62. Инсаф Шәмсетдинов (2008 елның 18 июль). Хальфин Ибрагим Исхакович, татарский просветитель. Казанские истории. 2024 елның 20 апрель тикшерелгән.