Xäter köne
(Xәter kөne битеннән юнәлтелде)
Бу мәкаләнең кирилл әлифбасындагы игезәге бар.
Xäter köne — keşelär törkemeneñ tarixında urın alğan qotıçqıç waqiğalarnı iskä aluğa bağışlanğan kön. Här xalıqta yäki keşelär cämğiätendä bağışlanğan waqiğa häm iskä alu öçen bilgelängän kön törle bulsa da, ğädättä suğış yäki başqa oxşaş konfliktnıñ tuuına, häm anıñ däwamında ülgännärenä bağışlana. Şulay da, isemnäre törleçä bula.
Dönyada
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Bügenge köndä iñ bilgele xäter köne — Berençe bötendönya suğışın tuqtatu añlaşmasında räsmi kileş bilgelängän 11 noyäber köne:
Франция-Fransiäneñ 
Bleuet de France (frans.) — veterannar, suğış qorbannarı, tol qalğan xatınnar häm yätim balalar turında xäter häm alarğa taba teläktäşlek simvolı.
Бөекбритания-Britaniäneñ 
Xäter mäk çäçäge (ingl.) — qorbannarnı iskä alu häm alarnıñ tuğannarına teläktäşlek belderü simvolı.
АКШ-AQŞta bu kön xärbi xezmät veterannarına bağışlana, däwlät ğäskärendä xezmät itkändä xaläq bulğan watandaşların may ayınıñ soñğı düşämbe iskä alalar.
Rusiädä
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Россия Федерациясе-Räsäy ilendä töp xäter köne bularaq Böyek Watan suğışı başlanğan 22 iyün könendä Xäter häm matäm köne (rus.) bilgelänä.
— Georgiy tasması (rus.) aksiäse çiklärendä taratılğan xäter simvolı.
Qazan/Tatarstanda
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]_-_1.JPG)
- Qazan şähäre tarixına iñ tirän bulıp kergän häm tatar xalqı tarafınnan älegä iñ aktiv bilgelänep torğan «Xäter köne» bularaq 1552 yılnıñ 12 oktäber könendä
Казан ханлыгы-Qazan xanlığı başqalası bulğan 
Казан-Qazannı 
/
Русия патшалыгы-Rusiä patşalığı ğäskärläre alğanda, şähärne yaqlağan ğäskärlärne iskä alu köne dip isäplänä. Tatarstanda 1989 yıldan başlap bilgelänä[1]. Säbäbe: Ğäyepsez qorbannar ike yaqtan da buluğa qaramastan, Qazannı alu däwamında rus patşası İvan IV ğäskäre yağınnan xäläq töşkännäre istälegenä häykäl (rus) 1823 yılda açılğan bulsa, Qazannı yaqlağannarına ayırım häykäl älegä yuq.
_(2004).png){kind=small}
.svg){kind=small}
Bäysez İdel buyı Bolğar ile istälege
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Batu xan tarafınnan İdel buyı Bolğarınıñ başqalası Bilär 1236 yılda yuq itelüe häm 1239 yılınnan birle bolğar däwläteneñ bäysäzlege tuqtatıluı anıñ warisları dip sanalğan Qazan tatarları tarafınnan xäter köne bularaq älegä iskä alınmıy.