Авышлык (астрономия): юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Авышлык (астрономия) latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Төзәтмә аңлатмасы юк
Тамга: Мобиль җиһаз ярдәмендә үзгәртү Сайтның мобиль юрамасы аша үзгәртү
Kitap (бәхәс | кертем)
22 323 үзгәртергә
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1: Юл номеры - 1:
[[Файл:Equatorial coordinates.png|right|250px|thumb|Экватор координатлары системасы]]
[[Файл:Equatorial coordinates.png|right|250px|thumb|Экватор координатлары системасы]]
'''Авшлык''' (''δ''; {{lang-en|Declination}}) — [[астрономия]]дә [[экватор]] [[к оординатлар системасы|координатлары системасы]]ндагы [[ике]] [[координmат]]ның [[бер]]се. [[Күк экваторы]] [[өслек|өслегеннән]] [[яктырткыч]]ка кадәр [[почмакча ераклык|почмакча ераклыгына]] тигез була һәм [[дуга]]ның [[градус (геометрия)|градуслары]], [[минут]]лары һәм [[секунд]]лары белән белдерә. Күк экваторыннан төньяктарак авышлык уңай була, көньяктарак — тискәре. Авышлык уңай булса да, ул һәркайчан билге белән күрсәтелә.
'''Авшлык''' (''δ''; {{lang-en|Declination}}) — [[астрономия]]дә [[экватор]] [[координатлар системасы]]ндагы ике координатның [[бер]]се. [[Күк экваторы]] [[өслек|өслегеннән]] [[яктырткыч]]ка кадәр [[почмакча ераклык|почмакча ераклыгына]] тигез була һәм [[дуга]]ның [[градус (геометрия)|градуслары]], [[минут]]лары һәм [[секунд]]лары белән белдерә. Күк экваторыннан төньяктарак авышлык уңай була, көньяктарак — тискәре. Авышлык уңай булса да, ул һәркайчан билге белән күрсәтелә.
* күк экваторындагы объектының авышлыгы 0° була
* күк экваторындагы объектының авышлыгы 0° була
* күк йөзе төньяк котыбының авышлыгы +90° була
* күк йөзе төньяк котыбының авышлыгы +90° була
* күк йөзе көньяк котыбының авышлыгы −90° була
* күк йөзе көньяк котыбының авышлыгы −90° була


[[зенит (астрономия)|Зенит]] аша үтүче күк җисеменең авышлыгы күзәтүченең киңлегенә тигез була (әгәр төньяк киңлекне уңай санарга, ә көньяктәгене — тискәре). Җирнең төньяк ярымшарында билгеле киңлек ''φ'' өчен ''δ'' > 90° − ''φ'' авышлыгы белән күк җисемнәре офыкка төшмиләр. Әгәр дә җисемнең авышлыгы ''δ'' < −90° + ''φ'' булса, бу җисемне ''φ'' киңлегендә күзәтеп булмый<ref name="Зигель">{{китап
[[Зенит (астрономия)|Зенит]] аша үтүче күк җисеменең авышлыгы күзәтүченең киңлегенә тигез була (әгәр төньяк киңлекне уңай санарга, ә көньяктәгене — тискәре). Җирнең төньяк ярымшарында билгеле киңлек ''φ'' өчен ''δ'' > 90° − ''φ'' авышлыгы белән күк җисемнәре офыкка төшмиләр. Әгәр дә җисемнең авышлыгы ''δ'' < −90° + ''φ'' булса, бу җисемне ''φ'' киңлегендә күзәтеп булмый<ref name="Зигель">{{китап
|автор = Зигель Ф.Ю.
|автор = Зигель Ф.Ю.
|башлык = Сокровищница звёздного неба — путеводитель по созвездиям и Луне
|башлык = Сокровищница звёздного неба — путеводитель по созвездиям и Луне

25 фев 2017, 17:52 юрамасы

Экватор координатлары системасы

Авшлык (δ; ингл. Declination) — астрономиядә экватор координатлар системасындагы ике координатның берсе. Күк экваторы өслегеннән яктырткычка кадәр почмакча ераклыгына тигез була һәм дуганың градуслары, минутлары һәм секундлары белән белдерә. Күк экваторыннан төньяктарак авышлык уңай була, көньяктарак — тискәре. Авышлык уңай булса да, ул һәркайчан билге белән күрсәтелә.

  • күк экваторындагы объектының авышлыгы 0° була
  • күк йөзе төньяк котыбының авышлыгы +90° була
  • күк йөзе көньяк котыбының авышлыгы −90° була

Зенит аша үтүче күк җисеменең авышлыгы күзәтүченең киңлегенә тигез була (әгәр төньяк киңлекне уңай санарга, ә көньяктәгене — тискәре). Җирнең төньяк ярымшарында билгеле киңлек φ өчен δ > 90° − φ авышлыгы белән күк җисемнәре офыкка төшмиләр. Әгәр дә җисемнең авышлыгы δ < −90° + φ булса, бу җисемне φ киңлегендә күзәтеп булмый[1].

Искәрмәләр

  1. ↑ Зигель Ф.Ю. Сокровищница звёздного неба — путеводитель по созвездиям и Луне / под ред. Г.С. Куликова. — 5-е изд. — М.: Наука, 1986. — Б. 296. — 57–58 б. — 200 000 экз.

Моны да кара



Сатурн
 Бу — астрономия буенча мәкалә төпчеге.
Сез мәкаләне үзгәртеп һәм мәгълүмат өстәп, Википедия проектына ярдәм итә аласыз.
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Авышлык_(астрономия)&oldid=2151812