Виктор Бунак
| Виктор Бунак | |
|---|---|
| Туган телдә исем | рус. Бунак, Виктор Валерианович |
| Туган | 10 (22) сентябрь 1891 яки 10 сентябрь 1891[1] Мәскәү, Россия империясе[2] |
| Үлгән | 11 апрель 1979[3][4][5] (87 яшь) Мәскәү, СССР |
| Күмү урыны | Вострәков зираты[d] |
| Ватандашлыгы |  Россия империясе СССР |
| Әлма-матер | Мәскәү университетының физика-математика факультеты[d] һәм Мәскәү дәүләт университеты |
| Һөнәре | антрополог |
| Эш бирүче | Мәскәү дәүләт университеты һәм РФА антропология һәм этнология институты[d] |
| Гыйльми дәрәҗә: | биология фәннәре докторы[d] |
| Гыйльми исем: | профессор[d] |
| Фән өлкәсе: | кешебелем, этнография һәм археология[d] |
| Эш урыны: | Мәскәү дәүләт университеты һәм РФА антропология һәм этнология институты[d] |
| Гыйльми дәрәҗә: | биология фәннәре докторы[d] |
| Гыйльми исем: | профессор[d] |
| Фәнни җитәкче: | Дмитрий Николаевич Анучин[d] |
| Мәшһүр шәкертләр: | Т. И. Алексеева, Т. А. Трофимова |
Виктор Валерианович Бунак (1891-1979) - Совет антропологы һәм анатомисты, Совет антропологик мәктәбенә нигез салучыларның берсе. Биология фәннәре докторы (1935), профессор, РСФСР ның мактаулы галиме (1971).
Биографиясе
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Мәскәүдә, Мәскәү шәһәр идарәсе хезмәткәре гаиләсендә туган. 1908 елда Мәскәүнең 2 нче гимназиясен тәмамлаганнан соң, ул Мәскәү университетының табигать белеме бүлегенә укырга керә, һәм аны 1912 елда 1 нче дәрәҗә диплом белән тәмамлый. Ул вакытта география һәм антропология бүлеге белән идарә итүче академик Д.Н.Анучин Бунакны фәнни эшкә җәлеп итә. Анучин белән бергә 1919 елда антропология кафедрасын булдырганга кадәр үк, В.В. Бунак магистр дәрәҗәсенә имтихан тапшыра һәм 1918 елда приват-доцент, 1923 елда доцент исемен ала, ә 1925 елда «антропология һәм антропометрия» кафедрасы буенча профессор исемен ала.
1920 - 1929 елларда ул Эксперименталь биология институтының эвгеника бүлеге мөдире (ул позитив эвениканы яклаучы иде), аның инициативасы буенча төзелгән Үзәк антропометрик бюро мөдире, рус Евгений җәмгыятенә нигез салучыларның берсе һәм галим секретаре, «Русский евгенический журнал» редакторы.
1922 елда Д.Н.Анучин һәм В.В.Бунак тырышлыгы белән Мәскәү университетының Антропология фәнни тикшеренү институты булдырыла. 1923 елда Анучинның үлеменнән соң, Бунак Антропология институты директоры һәм Мәскәү университетының антропология кафедрасы мөдире вазифаларын ала.
1948 елда ул Антропология институты директоры һәм 1923 елдан бирле биләгән Мәскәү университетының антропология кафедрасы мөдире вазифасыннан азат ителә. 1948-1949 елның кышында галим Ленинградка СССР Фәннәр академиясе Этнография институтының Ленинград филиалы антропология бүлегендә лаборанты вазыйфасына җибәрелә, фәнни эшләрне бастырып чыгару хокукы булмай. Ленинградта ул якынча 7 ел, 1955 елда Мәскәүгә, СССР Фәннәр академиясенең Этнография институтының антропология бүлегенә кайтканчы кадәр эшләй.
Ул рәссам Ольга Федоровна Амосова-Бунакка өйләнә.
Фәнни эшчәнлеге
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]В. В. Бунак - антропология һәм аңа бәйле фәннәр буенча күп әсәрләр авторы. Аның фәнни кызыксынулары чиктән тыш киң була. Төп әсәрләре - кеше морфологиясе буенча ("үсеш" процессы, физик үсеш теориясе, скелет формалашу тикшеренүләре), раса тикшеренүләре, антропогенез проблемалары, кеше генетикасы, сөйләм һәм интеллектның килеп чыгышы теориясе һ.б. Ул антропометрик тикшеренүнең һәм антропометрик мәгълүматларны эшкәртүнең яңа ысулларын кертә. СССР-да шәхси куллану предметларын (кием-салым, аяк киеме һ. б.) әзерләү өчен стандартлар билгеләү буенча гамәли антропологик эшләрне оештыручы һәм җитәкчесе. Көнчыгыш славян халыкларының беренче антропологик классификациясен эшләй ( 1932 ). Ул 1955-1959 елларда СССР Фәннәр академиясенең Этнография институтының Россия антропологик экспедициясен җитәкләй, шул вакытта рус халкының 100 дән артык төркеме өйрәнелә һәм уникаль фәнни мәгълүматлар туплана.
В.В. Бунак эшләре бик зур фәнни кыйммәткә ия һәм кеше турында белемнәрне киңәйтүдә фундаменталь әһәмияткә ия.
Бүләкләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Ленин ордены белән бүләкләнә.
Фәнни хезмәтләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Монографияләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Методика антропометрических исследований. М., 1931.
- Антропометрические материалы для установления размеров одежды. Вып. 1. М.-Л.: Государственное изд-во легкой промышленности, 1932
- Антропометрия. М., 1941.
- Череп человека и стадии его формирования у ископаемых людей и современных рас. М.: Издательство Академии наук, 1959
- Антропология: Краткий курс. М., 1941 (совм. с М. Ф. Нестурхом, Я. Я. Рогинским);
- Происхождение и этническая история русского народа по антропологическим данным, М.: Наука, 1965 (редактор и автор ряда статей).
- Ископаемые гоминиды и происхождение человека, М., 1966 (редактор и автор ряда статей).
- Род Homo, его возникновение и последующая эволюция. М., 1980.
Мәкаләләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Бунак В. В. О реакции агглютинации человеческих рас // Русский антропологический журнал. Т. 13. № 1-2. 1924.
- Бунак В.В Crania Armenica (Армянский череп) // (Исследования по антропологии Передней Азии с табл.измерений, графиками, диаграммами и фотографиями) Труды Антропологического НИИ при МГУ. Вып. 2. Приложение к Русскому антропологическому журналу. Т. 16. Вып. 1-2. М., 1927 г. 263с, 25 табл.
- Бунак В. В. Раса как историческое понятие // Наука о расах и расизм. Тр. ин-та антропологии МГУ. Вып. 1. М.; Л., 1938.
- Бунак В. В. Нормальные конституциональные типы в свете данных о корреляции отдельных признаков // Учёные записки МГУ. Вып. 34. М., 1940.
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Васильев С. В., Урысон М. И. В. В. Бунак: патриарх отечественной антропологии // Выдающиеся отечественные этнологи и антропологи ХХ в. М., 2004;
- Большой Кавказ — Великий канал. — М., 2006. — С. 344-345. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 4). — ISBN 5-85270-333-8.
- Тутельян В. А., Никитюк Д. Б., Клочкова С. В., Алексеева Н. Т. Профессор Виктор Валерианович Бунак (1891–1979) — памяти крупнейшего антрополога и анатома. // Журнал анатомии и гистопатологии. 2017; 6(4): 76–79. doi: 10.18499/2225-7357-2017-6-4-76-79
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Бунак Виктор Валерианович (1891—1979) // Институт этнологии и антропологии РАН
- Попова Ю., Дробышевский С. В. «Бунак всегда прав». О главном советском антропологе // Антропогенез.ру
- ↑ Library of Congress Authorities — Library of Congress.
- ↑ 2,0 2,1 Бунак Виктор Валерианович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
- ↑ NUKAT — 2002.
- ↑ MAK