Бакалы мәчете (Бакалы районы)
.svg){kind=small}
| Мәчет | |
 | |
| Ил | Россия |
| Авыл | 452650, Башкортстан, Бакалы районы, Бакалы, Ленин урамы, 126 |
| Координатлары | 55°10′35″ N, 53°48′10″ E |
| Дин | Ислам |
| Мәхәллә | ҮДН / «Бакалы авылы мәхәлләсе» |
| Кайсы дини агымга карый | Сөнни Ислам / Хәнәфи мәзһәбе |
| Бина төре | манарасы керү юлы өстендә булган мәчет |
| Төзелеш еллары | 1990-еллар—2000 ел |
| Төп даталар: 1999 ел – мәчет каршында мәдрәсә ачылу
2000 ел ― төзелеш тәмамлану 2020 ел - төзекләндерү | |
| Халәте | гамәлдә |
Бакалы җәмигъ мәчете, «Ислам Нуры» мәчете[1] (баш. Баҡалы йәмиғ мәсете) ― Башкортстанның Бакалы районы үзәге Бакалы авылында урнашкан ислам гыйбадәтханәсе (җәмигъ мәчете). Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте составындагы «Бакалы авылы мәхәлләсе» җирле мөселман дини оешмасы карамагында.
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Хәзерге Бакалы районы территориясендә беренче мәчет XVIII гасырда Иске Катай авылында төзелгән. XIX гасырда Иске Корыч, Мостафа, Туктагол, Камышлытамак [2], Катай авылларында мәчетләр булган. Тарих фәннәре кандидаты Таһир Тимергазыйм улы Кәримов[3] билгеләп үткәнчә, 1829 елда хәзерге Бакалы районы территориясенә кергән татар авылларының һәрберсендә берәр мәчет гамәлдә булган [4]. XIX – XX гасырлар чигендә хәлле мөселманнарның иганәчелеге белән дистәләрчә яңа мәчетләр барлыкка килгән.
Яңа заман[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1990―2000 елларда районда 11 мәчет торгызылган яки яңадан төзелгән (мәсәлән, Туктаголда, Чәкәттә [5]). Иң зур мәчет («Ислам Нуры») Бакалы районы үзәгендә төзелгән. Мәчет төзелешенә матди яктан район кешеләре, районда туып, хәзер читтә яшәүчеләр, шулай ук район хуҗалыклары, сәнәгать оешмалары үзләреннән зур өлеш (сәдакә, иганә) керткән. Мәчет төзелеше эшендә имам-мөхтәсиб, имам-хатиб Ф. И. Дәүләтшин зур тырышлык куя [6].
Тасвирлама[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Кирпечтән салынган, бер манаралы, бер гөмбәзле ике катлы мәчет. 2020 елда төзекләндерү эшләре башланганга кадәр, мәчетнең тышкы диварлары яшел (фирүзә) төстә булса, 2020 елда башланган төзәтү эшләреннән соң тышкы диварлары аксыл-соры төс алган, ике катның тәрәзә уемнары бергә тоташтырылган, гөмбәз һәм манара калайлары сыек зәңгәр төскә буялган [7]. Беренче катында ир-атлар, икенче катында (балконда) хатын-кызлар өчен гыйбадәт бүлмәләре, сыйныф бүлмәсе, ашханә бар.
Мәдрәсә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
ҮДН Югары мөфтие шәйхелислам Тәлгать хәзрәт Таҗетдинның 1999 елның 23 мартында кул куйган 145нче карары белән Бакалы мәчете каршында башлангыч ислам нигезләренә өйрәтүче мәдрәсә ачарга рөхсәт ителгән [6]. Мәдрәсәдә Фуат Фаяз улы Хәкимов (ир-ат сыйныфы), Җания абыстай Дәүләтшина, Г. Ф. Китаева, Рәйсә Әнгам кызы Казыйханова (хатын-кыз сыйныфы) мөгаллимлек итә [8].
Җитәкчелек[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте составындагы «Бакалы авылы мәхәлләсе» җирле мөселман дини оешмасы карамагындагы мәчетнең:
- Имам-хатибы – Мөбәрәк улы Рузалим хәзрәт Хисамбиев [9].
- Имам-наиб – Зәкиҗан улы Мәвазыйф хәзрәт Латыйпов [8].
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Бакалинская мечеть "Ислам Нуры" ВКонтакте
- ↑ Камышлытамак. «Башкортстан» төбәк интерактив энциклопедик порталы
- ↑ Эльвира Шайхразеева. Книгу о родной деревне выпустил выходец из села Катаево писатель Тагир Каримов. Бакалинские зори, 5.06.2017
- ↑ РГАДА, ф.350, оп.1, д.929, листы 161, 162
- ↑ Сразу две новые мечети открылись в Бакалинском районе в преддверии праздника Курбан-байрам. ГТРК Башкортостан, 22.10.2012(рус.)
- ↑ 6,0 6,1 Бакалинская земля: история и люди. — Уфа: ГУП РБ УПК, 2010. — 320 с.: ил. С.198-199. ISBN 978-5-85051-512-6
- ↑ Бакалинская мечет «Ислам нуры»
- ↑ 8,0 8,1 Руководство мечети
- ↑ Местная мусульманская религиозная организация Махалля с. Бакалы Бакалинского района. Религии Башкортостана
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Бакалинская земля: история и люди. — Уфа: ГУП РБ УПК, 2010. — 320 с.: ил. С.198-199. ISBN 978-5-85051-512-6(рус.)
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Бакалинская мечеть "Ислам Нуры" ВКонтакте(рус.)(тат.)
- Бакалинский - Этноконфессиональные карты районов Башкортостана. acer120 — ЖЖ(рус.)