Чита

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Чита latin yazuında])
Навигациягә күчү Эзләүгә күчү
Чита
Flag of Chita (Chita oblast).svg
Coat of arms of Chita (Zabaykalsky Krai).svg
Ил Русия
Федерация субъекты Байкал арты крае
Шәһәр бүлгесе Чита
Координатлар 52°2'N, 113°30'E
Эчке бүленеш 4 район
Башлык Михалёв, Анатолий Дмитриевич[d][1]
Рәсми тел рус теле
Халык саны ↗335 760[2] кеше
Сәгать кушагы UTC+8
Телефон коды 3022
Почта индексы 672000
Автомобиль коды 75, 80
ГАТОБК коды 76 401 000 000
ОКТМО коды 76 701 000 001
Кардәш шәһәрләр Манҗурия[d]
Бүләкләр Октябрь Инкыйлабы ордены
Commons-logo.svg Аудио, фото һәм видео Викиҗыентыкта

Чита (рус. Чита, бүр. Шэтэ) — Русия шәһәре, Байкал арты крае үзәге, Чита елгасына Ингода елгасы кушылган урынында урнашкан.

Халык саны — 335 760[2] кеше (2014).

Көнчыгыш Себернең мөһим сәнәгат һәм мәдәният үзәге. Машиналар төзү һәм митал эшкәртү (машиналар төзү, автомобиль җыю, станоклар төзү һ.б. заводлар), өй җиһазлары, агач эшкәртү, җиңел, азык-төлек (он, ит вә сөт комбинатлары), төзел материаллары сәнәгате бар. Көрән ташкүмер чыгарыла. Җылылык электр үзәге бар. 3 югары уку йорты, 2 театр, өлкәне өйрәнү музее һәм сәнгать музейлары эшләп торалар.

Чита Ингодинское тораклыгы буларак 1653 елдан мәгълүм. 1690 елдан бистә — салым һәм башка йөкләмәләрдә азат ителгәннәр тораклыгы. 1851 елдан — шәһәр һәм Байкал арты губернасы үзәге. 1920—1922 елларда Ерак Көнчыгыш Җөмһүриятенең башкаласы. 1922 елдан Байкал арты губернасы, 1926—37 елларда Ерак Көнчыгыш краенда бүлге мәркәзе. 1937 елдан — өлкә, 2007 елдан — край үзәге.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халык саны
1820[3]1851[4]1853[4]1856[5]1860[6]1863[4]1890[4]1897[4]1900[7]1902[8]
300↗659↗727↗900↗3019↗3140↗7049↗11 480↗11 520→11 520
1908[9]1913[5]1923[5]1926[10]1931[5]1939[10]1956[11]1959[12]1962[5]1967[5]
↗43 000↗77 400↘57 000↗64 000↘60 000↗121 100↗162 000↗171 816↗185 000↗203 000
1970[13]1973[5]1976[5]1979[14]1982[5]1986[5]1989[15]1992[5]1996[5]1998[5]
↗241 364↗267 000↗290 000↗302 577↗321 000↗342 000↗365 754↗376 500↘321 800↘316 200
2000[5]2001[5]2002[16]2003[5]2004[17]2005[5]2006[5]2007[5]2008[5]2009[17]
↘309 900↘306 500↗316 643↘316 600↘312 000↘308 500↘306 200↘305 800↗306 100↗307 000
2010[18]2011[5]2012[19]2013[20]2014[2]
↗324 444↘324 400↗327 423↗331 346↗335 760

Милләтләр (2010): урыслар — 93,6%, бүрәтләр — 2,3%, украиннар — 1,0%.

Эчке бүленеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чита 4 районга бүленгән:

  1. Ингода районы
  2. Тимер юл районы
  3. Үзәк районы
  4. Чернов районы

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ https://www.chita.ru/news/65393/
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. 2014 елның 2 август көнендә тикшерелгән. 2014 елның 2 август көнендә төп чыганагыннан архивланган.
  3. ↑ В начале 1820-х годов. Константинов А. В., Константинова Н. Н. История Забайкалья (с древнейших времен до 1917 года). — Чита: Издательство ЗабГПУ, 2002. — 248 с. — 10 000 экз. — ISBN 5851582170
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Константинов А. В., Константинова Н. Н. История Забайкалья (с древнейших времен до 1917 года). — Чита: Издательство ЗабГПУ, 2002. — 248 с. — 10 000 экз. — ISBN 5851582170
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 5,19 5,20 Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. Народная энциклопедия «Мой город». Чита. 2013 елның 10 ноябрь көнендә тикшерелгән. 2013 елның 10 ноябрь көнендә төп чыганагыннан архивланган.
  6. ↑ В источнике: 1860-е года. Константинов А. В., Константинова Н. Н. История Забайкалья (с древнейших времен до 1917 года). — Чита: Издательство ЗабГПУ, 2002. — 248 с. — 10 000 экз. — ISBN 5851582170
  7. ↑ На конец XIX века. Константинов А. В., Константинова Н. Н. История Забайкалья (с древнейших времен до 1917 года). — Чита: Издательство ЗабГПУ, 2002. — 248 с. — 10 000 экз. — ISBN 5851582170
  8. ↑ Энциклопедия Забайкалья. Электронный ресурс
  9. ↑ порядка 43000 человек. Константинов А. В., Константинова Н. Н. История Забайкалья (с древнейших времен до 1917 года). — Чита: Издательство ЗабГПУ, 2002. — 248 с. — 10 000 экз. — ISBN 5851582170
  10. ↑ 10,0 10,1 Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. Основные итоги переписей населения 1939 г., 1959 г., 1970 г., 1979 г., 1989 г., 2002 г.. 2013 елның 23 сентябрь көнендә тикшерелгән. 2013 елның 23 сентябрь көнендә төп чыганагыннан архивланган.
  11. ↑ Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. Народное хозяйство СССР в 1956 г. (Статистический сборник). Государственное статистическое издательство. Москва. 1956. 2013 елның 26 октябрь көнендә тикшерелгән. 2013 елның 26 октябрь көнендә төп чыганагыннан архивланган.
  12. ↑ Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу(рус.). Демоскоп Weekly. 2013 елның 25 сентябрь көнендә тикшерелгән. 2013 елның 28 апрель көнендә төп чыганагыннан архивланган.
  13. ↑ Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.(рус.). Демоскоп Weekly. 2013 елның 25 сентябрь көнендә тикшерелгән. 2013 елның 28 апрель көнендә төп чыганагыннан архивланган.
  14. ↑ Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.(рус.). Демоскоп Weekly. 2013 елның 25 сентябрь көнендә тикшерелгән. 2013 елның 28 апрель көнендә төп чыганагыннан архивланган.
  15. ↑ Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность городского населения. 2011 елның 22 август көнендә төп чыганагыннан архивланган.
  16. ↑ Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. 2012 елның 3 февраль көнендә төп чыганагыннан архивланган.
  17. ↑ 17,0 17,1 Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. 4.13. Города с численностью населения 100 тысяч и более человек. 2014 елның 1 май көнендә тикшерелгән. 2014 елның 1 май көнендә төп чыганагыннан архивланган.
  18. ↑ Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения Забайкальского края по городским округам, муниципальным районам, городским и сельским поселениям, городским населенным пунктам, сельским населенным пунктам. 2014 елның 11 сентябрь көнендә тикшерелгән. 2014 елның 11 сентябрь көнендә төп чыганагыннан архивланган.
  19. ↑ Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. 2014 елның 31 май көнендә тикшерелгән. 2014 елның 31 май көнендә төп чыганагыннан архивланган.
  20. ↑ Параметрны бирергә кирәк trans-title= {{cite web}} калыбында. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). 2013 елның 16 ноябрь көнендә тикшерелгән. 2013 елның 16 ноябрь көнендә төп чыганагыннан архивланган.
Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Чита&oldid=2286532