Чита

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Чита latin yazuında])
Чита
Казанский кафедральный собор (3).JPG
Coat of arms of Chita (Zabaykalsky Krai).svg
Халык саны 347 088 (2017) Edit this on Wikidata
Нигезләнгән 1653 Edit this on Wikidata
Хөкүмәт башлыгы Михалёв, Анатолий Дмитриевич Edit this on Wikidata
Сәгать поясы UTC+09:00
Кардәш шәһәрләр Манҗурия[d]
География
Ил Россия
Мәйдан 534 км²
ДДӨБ 650 метр Edit this on Wikidata
Координатлар 52°2'N, 113°30'E
Почта индексы 672000 Edit this on Wikidata
Телефон коды 3022 Edit this on Wikidata
Хөкүмәт башлыгы Михалёв, Анатолий Дмитриевич Edit this on Wikidata

Чита (рус. Чита, бүр. Шэтэ) — Россия шәһәре, Байкал арты крае үзәге, Чита елгасына Ингода елгасы кушылган урынында урнашкан.

Халык саны — 335 760[1] кеше (2014).

Көнчыгыш Себернең мөһим сәнәгат һәм мәдәният үзәге. Машиналар төзү һәм митал эшкәртү (машиналар төзү, автомобиль җыю, станоклар төзү һ.б. заводлар), өй җиһазлары, агач эшкәртү, җиңел, азык-төлек (он, ит вә сөт комбинатлары), төзел материаллары сәнәгате бар. Көрән ташкүмер чыгарыла. Җылылык электр үзәге бар. 3 югары уку йорты, 2 театр, өлкәне өйрәнү музее һәм сәнгать музейлары эшләп торалар.

Чита Ингодинское тораклыгы буларак 1653 елдан мәгълүм. 1690 елдан бистә — салым һәм башка йөкләмәләрдә азат ителгәннәр тораклыгы. 1851 елдан — шәһәр һәм Байкал арты губернасы үзәге. 1920—1922 елларда Ерак Көнчыгыш Җөмһүриятенең башкаласы. 1922 елдан Байкал арты губернасы, 1926—37 елларда Ерак Көнчыгыш краенда округ мәркәзе. 1937 елдан — өлкә, 2007 елдан — край үзәге.

2021 елның 10 сентябреннан ― Хезмәт даны шәһәре.[2]

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халык саны
1820[3]1851[4]1853[4]1856[5]1860[6]1863[4]1890[4]1897[4]1900[7]1902[8]
300↗659↗727↗900↗3019↗3140↗7049↗11 480↗11 520→11 520
1908[9]1913[5]1923[5]1926[10]1931[5]1939[10]1956[11]1959[12]1962[5]1967[5]
↗43 000↗77 400↘57 000↗64 000↘60 000↗121 100↗162 000↗171 816↗185 000↗203 000
1970[13]1973[5]1976[5]1979[14]1982[5]1986[5]1989[15]1992[5]1996[5]1998[5]
↗241 364↗267 000↗290 000↗302 577↗321 000↗342 000↗365 754↗376 500↘321 800↘316 200
2000[5]2001[5]2002[16]2003[5]2004[17]2005[5]2006[5]2007[5]2008[5]2009[17]
↘309 900↘306 500↗316 643↘316 600↘312 000↘308 500↘306 200↘305 800↗306 100↗307 000
2010[18]2011[5]2012[19]2013[20]2014[1]
↗324 444↘324 400↗327 423↗331 346↗335 760

Милләтләр (2010): урыслар — 93,6%, бүрәтләр — 2,3%, украиннар — 1,0%.

Эчке бүленеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чита 4 районга бүленгән:

  1. Ингода районы
  2. Тимер юл районы
  3. Үзәк районы
  4. Чернов районы

Шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,0 1,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. әлеге чыганактан 2014-08-02 архивланды. 2014-08-02 тикшерелгән.
  2. ↑ Указ о присвоении почётного звания «Город трудовой доблести».
  3. ↑ В начале 1820-х годов. Константинов А. В., Константинова Н. Н. История Забайкалья (с древнейших времен до 1917 года). — Чита: Издательство ЗабГПУ, 2002. — 248 с. — 10 000 экз. — ISBN 5851582170
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Константинов А. В., Константинова Н. Н. История Забайкалья (с древнейших времен до 1917 года). — Чита: Издательство ЗабГПУ, 2002. — 248 с. — 10 000 экз. — ISBN 5851582170
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 5,19 5,20 Народная энциклопедия «Мой город». Чита. әлеге чыганактан 2013-11-10 архивланды. 2013-11-10 тикшерелгән.
  6. ↑ В источнике: 1860-е года. Константинов А. В., Константинова Н. Н. История Забайкалья (с древнейших времен до 1917 года). — Чита: Издательство ЗабГПУ, 2002. — 248 с. — 10 000 экз. — ISBN 5851582170
  7. ↑ На конец XIX века. Константинов А. В., Константинова Н. Н. История Забайкалья (с древнейших времен до 1917 года). — Чита: Издательство ЗабГПУ, 2002. — 248 с. — 10 000 экз. — ISBN 5851582170
  8. ↑ Энциклопедия Забайкалья. Электронный ресурс
  9. ↑ порядка 43000 человек. Константинов А. В., Константинова Н. Н. История Забайкалья (с древнейших времен до 1917 года). — Чита: Издательство ЗабГПУ, 2002. — 248 с. — 10 000 экз. — ISBN 5851582170
  10. ↑ 10,0 10,1 Основные итоги переписей населения 1939 г., 1959 г., 1970 г., 1979 г., 1989 г., 2002 г.. әлеге чыганактан 2013-09-23 архивланды. 2013-09-23 тикшерелгән.
  11. ↑ Народное хозяйство СССР в 1956 г. (Статистический сборник). Государственное статистическое издательство. Москва. 1956. әлеге чыганактан 2013-10-26 архивланды. 2013-10-26 тикшерелгән.
  12. ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. әлеге чыганактан 2013-04-28 архивланды. 2013-09-25 тикшерелгән.
  13. ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.. Демоскоп Weekly. әлеге чыганактан 2013-04-28 архивланды. 2013-09-25 тикшерелгән.
  14. ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.. Демоскоп Weekly. әлеге чыганактан 2013-04-28 архивланды. 2013-09-25 тикшерелгән.
  15. ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность городского населения. әлеге чыганактан 2011-08-22 архивланды.
  16. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. әлеге чыганактан 2012-02-03 архивланды.
  17. ↑ 17,0 17,1 4.13. Города с численностью населения 100 тысяч и более человек. әлеге чыганактан 2014-05-01 архивланды. 2014-05-01 тикшерелгән.
  18. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения Забайкальского края по городским округам, муниципальным районам, городским и сельским поселениям, городским населенным пунктам, сельским населенным пунктам. әлеге чыганактан 2014-09-11 архивланды. 2014-09-11 тикшерелгән.
  19. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. әлеге чыганактан 2014-05-31 архивланды. 2014-05-31 тикшерелгән.
  20. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). әлеге чыганактан 2013-11-16 архивланды. 2013-11-16 тикшерелгән.
Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Чита&oldid=3628708