Азәр Кайван

Азар Кайван (1529 һәм 1533 ел арасында туган; 1609 һәм 1618 ел арасында үлгән; беренче исеме кайвакыт Адһар дип транскрипцияләнә) Эстахрның Зәрдөштлек диненең олы каһине һәм Фарс провинциясенең асаба кешесе булган, ул Император Әкбәр хөкеме вакытында Могол Һиндстанында Патнага эмиграцияләгән һәм ишрәкыйун яки иллюминационистлар Зәрдөштлек мәктәбенең нигезләүчесе булган. Суфичылык Исламының зур йогынтысын кичергән яңа Зәрдөштлек мәктәбенең хасиятләрен күрсәтеп, бу мәктәп кис-э Абади буларак мәгълүм булган (Абади сектасы) яки Сепассиан буларак. Азар Кайванның тормышы турында тәфсиллелекләр әз һәм күбесенчә мәктәпнең агиографик әдәбиятыннан алынган. Бу агиография Азар Гашасб улын Азар Кайванны, һәм аның килеп чыгышын Сасан Бишенчегә (Дасатир-намә белән чагыштырып була) урнаштыра, аннан соң Сасан Беренче аша Каянидларга, Гайомарт, һәм ахыр чиктә Маһабадка, "Борынгы Иран Пәйгамбәрләре Тәүраты" буенча бөек пәйгамбәрлек циклының иң башында пәйда булган фигура һәм иң элек Адәмнән башка кеше булырга мөмкин түгел дип тоела. Аның әнисенең исеме Ширин булган; аның килеп чыгышы Хөсрәү I Ануширван, Фәйләсуф Патшага тоташа.
Дабестан-и-Мазаһиб буенча, кечкенә малай булганда Азар Кайван уйланучан тормышка чакыру билгеләрен күрсәткән. Төшләр һәм шәүлә күрүләр аша ул Иранның борынгы олы фикер ияләренең тәгълиматын кабул иткән, ул аңа мәдрәсәдә укучы булганда һәм аңа Зу'ль-`Голүм (фәннәр остасы) кушаматын откан соралган сорауларга экстраординар җаваплар бирергә мөмкинчелек биргән. Аның тарафдарлары тарафыннан биографиядә эчке сылтамалар безгә аның резиденциясе Эстахрда (Шираздан якынча йөз километр төньякта) булганын билгеләргә мөмкинчелек бирә, анда ул тормышының беренче утыз яки кырык елын уйлауда үткәргән һәм беренче өйрәнчекләр җыелышын җыйган. 1570 ел тирәсендә, Һиндстанда Император Әкбәр тирәли дини яңарыш белән җәлеп ителеп, ул алар белән Биһарда Патна шәһәрчегендә тора башлау өчен киткән, анда ул сиксән биш елында үлгәнче кадәр яшәгән. Өйрәнчекләре арасында, бу агиографик чыганакларның билгелеләре түгәрәгендә Исфәһан фәлсәфи яңарышы төп Шигый Мөселман теософик шәхесләрен урнаштыра. Бу фигуралар арасында шәех Баһа'әддин Амили һәм Мир Фәндәрәски билгеле, аның кушуы буенча соңгысы санскриттан фарсы теленә төп тантрик йогик текстны тәрҗемә иткән булганга охшаган.
Кайбер галимнәр буенча Әкбәргә йогынты ясаган һәм Навсарида мәшһүр Парси олы каһиннәр сызыгына нигез салган дастур Меһерҗи Рана Азар Кайванның өйрәнчеге булган.

Шулай ук карарга мөмкин

• Кайбер галимнәр буенча авторы Азар Кайванның улы булган Дабестан-э Мазаһеб.

Тышкы сылтамалар

• Dabestan-i-Mazahib or School of Religious Doctrines
• ĀẔAR KAYVĀN H. Corbin, Encyclopædia Iranica

Библиография

• Corbin, Henry. "Azar Kayvan" in Encyclopedia Iranica vol. III:183-187.
• Modi, Jamshid Jivanji Jamshedji (1932). "Dastur Azar Kayvan with his Zoroastrian High Priests in Patna in the 16th and 17th centuries," Journal of the K.R. Cama Oriental Institute (20): 1-85.
• Tavakoli-Targhi, Mohamad (1996). "Contested Memories: Narrative Structures and Allegorical Meanings of Iran's Pre-Islamic History," Iranian Studies 29: 1–2, 149–175.