Владимир Гептнер
| Владимир Гептнер | |
|---|---|
| Туган | 22 июнь 1901 Мәскәү, Россия империясе |
| Үлгән | 5 август 1975 (74 яшь) Мәскәү, СССР |
| Ватандашлыгы |  СССР Россия империясе |
| Әлма-матер | Мәскәү университетының физика-математика факультеты[d] |
| Һөнәре | хайванатбелгеч, тириюлыг |
| Эш бирүче | Мәскәү дәүләт университеты |
| Гыйльми дәрәҗә: | биология фәннәре докторы[d] |
Владимир Георгиевич Гептнер (1901 елның 22 июле, Мәскәү, Россия империясе — 1975 елның 5 августы, Мәскәү) — совет галим-зоологы, Урта Азия фаунасын өйрәнүче. Биология фәннәре докторы (1936), доцент, профессор (1934). 1934—1975 елда Мәскәү дәүләт университетының умырткалылар зоологиясе кафедрасы профессоры.
Тормыш юлы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Владимир Гептнер 1901 елның 22 июнендә Мәскәүдә туа. Әтисе — Георгий (Георг-Юлиус) Андреевич Геплер (1867—1935), бухгалтер. Әнисе — Валерия (Валерия-Цецилия) Августовна (1876—?), тумыштан Ковалевская, лютеран, алман-поляк чыгышлы, Познань янындагы Карашин шәһәреннән. Ата-әнисәсе 1896 елда өйләнешәләр, гаиләдә 5 бала була.
1909 елда Швейцария реформатор мәктәп-гимназиясенә укырга керә, аны 1919 елда тәмамлый. Соңрак Мәскәү университетының физика-математика факультетының табигый бүлегенә укырга керә[1]. 1922 елда чыгарылышы имтиханнарын тапшырган.
1922 елда ССРБдагы беренче ау алып бару курслары тыңлаучысы була.
1924 елда үзенең башлангыч басма хезмәтен бастырып чыгара (табигатьне саклау буенча мәкалә).
1925 елда Мәскәү дәүләт университетын тәмамлаганнан соң танылган зоологлар — Сергей Огнёвка һәм Григорий Кожевниковка аспирантурага укырга керә. Аны 1929 елда тәмамлаганнан соң, доцент була; киләсе елдан «Умырткалылар систематикасы» курсын укый башлый.
1929 елда Мәскәү дәүләт университетының Зоология музееның умырткалы хайваннар коллекциясен саклаучы галим була. 1932—1950 елларда Мәскәү дәүләт университетының Зоология музееның имезүчеләр бүлеге мөдире булып эшли, ә соңыннан фәнни киңәшче була.
1933 елның 16 февралендә кулга алына һәм 22 мартта РСФСР җинаять кодексының 58-11 маддәсе буенча 3 елга төрмәгә утыртыла. Хөкем җазасын Сиблагның Мариинск һәм Новосибирск лагерларында үтә. 1933 елның 9 июлендә вакытыннан алда азат ителә.
1938 елдан Бөтенроссия табигатьне саклау җамгиятенең имезүчеләрне саклау секциясе рәисе урынбасары, 1943 елдан — җитәкчесе.
Фәнни эшчәнлек[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Төп гыйльми хезмәтләре имезүчеләр систематикасына, морфологиясенә, эволюциясенә, биологиясенә һәм аларның авыл хуҗалыгындагы әһәмиятенә багышланган. Гептнер Урта Азиянең кыргый хайваннарын өйрәнү белән шөгыльләнгән, аның исеме белән 20 дән төр хайван аталган (мәсәлән, Геплер кушаягы).
Гаилә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Хатыны — Нина Сергеевна Руднева (1905, Дешлагар, Дагстан — ?), генерал Сергей Рудневның кызы, кияүгә чыкканга кадәр 1930 елда Ашхабадның төрле учреждениеләрендә машинистка булып эшләгән[2].
- Улы — Михаил Владимирович Гептнер (1940—2002), биология фәннәре кандидаты, умырткасызлар зоологы, кысласыманнар зоогеографы һәм систематигы[3].
- Абыйсы — Александр (1898—1900)
- Абыйсы — Георгий (1905—1952)[4], очучы, авыр транспорт өчкычларын йөрткән, сугыш башында кулга алына, Норильск лагеренда була[5][6].
- Абыйсы — Эрик (1907—1944)
- Апасы — Галина (1915—1976)
Төп фәнни хезмәтләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Гептнер В. Г. Общая зоогеография : 140 рисунков в тексте / В. Г. Гептнер. — Москва ; Ленинград: Государственное издательство биологической и медицинской литературы, 1936. — 548 с.
- Млекопитающие Советского Союза, — Москва, 1961—1976.
- Гептнер В. Г. Корсак. — М.: ВНЕШТОРГИЗДАТ, 1932. — 26 с. — 5000 экз.
- Гептнер В. Г. Замечательный орнитолог и охотовед // «Охота и охотничье хозяйство», № 3, 1974. стр. 12-14 (тезисы доклада о С. А. Бутурлине)
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Гептнер Владимир Георгиевич (1901—1975) 2021 елның 19 октябрь көнендә архивланган., М. В. Ломоносов исемендәге МДУ зоология музее
- К 110-летию В. Г. Гептнера, профессора биологического факультета МГУ 2011 елның 14 ноябрь көнендә архивланган., М. В. Ломоносов исемендәге МДУ биология факультеты
- Гептнер Владимир Георгиевич (1901—1975)
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Борейко В. Е. Гептнер Владимир Георгиевич // Словарь деятелей охраны природы. — 2-е изд., доп. — Киев: Киевский эколого-культурный центр, 2001. — 524 с. — ISBN 966-755-09-7.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Соколов В. Владимир Георгиевич Гептнер (к 70-летию со дня рождения) // журнал «Охота и охотничье хозяйство», № 6, 1971. стр.18-19
- ↑ Гептнер М. В. Владимир Георгиевич Гептнер (22 июня 1901 - 5 июля 1975) Краткий очерк жизни. // Соколов В.Е., Арсеньев В.А. 1994. Млекопитающие России и сопредельных регионов. Усатые киты. М.: Наука. 4-12 с.
- ↑ Любарский Г. Ю. История Зоологического музея МГУ. Идеи, люди, структуры. М.: КМК, 2009. 744 с.
- ↑ Гептнер Георгий Георгиевич (1905) // Открытый список
- ↑ Приговорён 20 марта 1942 г. к мобилизации в трудармию, Тюменский РВК, убыл в Норильлаг
- ↑ Ю. (Юрий?) Г. Гептнер, принимал участие в экспедиции Дагнаркомпроса в 1926 г. - Гептнер В. Г., Формозов А. Н., 1941. Млекопитающие Дагестана. Сб, трудов Гос. зоол. музея с. 3-74.