Дәвеш

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Дәвеш latin yazuında])
Навигациягә күчү Эзләүгә күчү
Дәвеш
Дәүләт Flag of Russia.svg Россия
Нәрсәнең башкаласы Дәвеш авыл җирлеге[1]
Административ-территориаль берәмлек Дәвеш авыл җирлеге[1]
Халык саны 501 (2000)
Почта индексы 422361

Дәвеш — Татарстан Республикасының Апас районындагы торак пункт. Әлегә муниципаль статусы — авыл (федераль классификатор буенча). Дәвеш авылы Апас районында, район үзәге Апас авылыннан 12 чакрымда, Килдураз тимер юл станциясеннән—4, Тәтештән 45 чакрым ераклыкта урнашкан. Халык саны — 448 тирәсендә. Вакыт зонасы — MSK (Мәскәү вакыты) яки UTC+4. Почта индексы — 422361.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

XVII гасырда нигезләнгән.

Дәвеш тарихи белешмәләрдә, халык авыз иҗаты әсәрләрендә телгә алына. Дәвеш авылы янында элек борынгы шәһәрлек хәрабәләре булуын С.М.Шпилевский билгеләп калдырган (1877, 495—496). XVIII йөз мәгълүматларын эченә алган Д.А.Корсаков белеш­мәсендә Дәвеш авылы да теркәлгән. Анда барлыгы 60 йомыш­лы һәм 14 керәшен татары көн иткән. К.П.Берстель белешмәсендә күрсәтелгәнчә, Дәвеш авылында 807 татар кешесе яшәгән.

Дәвеш авылы халкы июнь башында Колгына, Коштавыл һәм Кара Борнаш белән бергә Юа, Юалык җыенын бәйрәм иткән Дәвешнең өч ягында урманнар сузылган. Якында гына бормалана-бормалана Зөя елгасы ага. Зөянең уң як ярында бер-бер артлы калкулыклар, кечкенә генә таулар тезелеп киткән. Авылның көнчыгыш өлешендә Бола суы Зөягә кушыла. Авыл янын­да Үле Бола елгасы бар. Бу елга 1940 елларда тимер юл салын­ганнан соң, Бола суының агышы үзгәргәч барлыкка килгән.

Заманасында авыл урынында урман булганлыкны ышна ата­малары раслый. Ышна басулары урманнан чистартылып ясалган: Сәйдәш ышнасы, Шаһи бабай ышнасы.

Кыр уртасында Мәмәт чардуганы бар. Ул изге урыннардан санала. Анда Мәмәт исемле кеше күмелгән. Яңгыр озак яу­мый торса, өлкәннәр шунда барып яңгыр сорый, дога укыйлар.

Демография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халык саны
1859 1897 1908 1920 1926 1938 1949 1958 1970 1979 1989 2002 2010
435 803 981 915 877 1005 704 769 820 722 573 476 448

Төп милләтләр (1989 елгы җанисәп буенча): татарлар.

Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Тәүлек буена һаваның уртача температурасы
Гый Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Ел
-10.5 °C -10.6 °C -5.5 °C 4.9 °C 13.5 °C 18.4 °C 20.4 °C 17.9 °C 12.2 °C 4.5 °C -4.4 °C -9.7 °C 4.3 °C

Климат уртача континенталь. Кёппен-Гейгер климатлар классификациясе буенча климатның коды: Dfb[2]. Уртача еллык һава температурасы 4.3 °C.[3]

Авылда туган күренекле шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,0 1,1 ОКТМО
  2. ↑ World Map of the Köppen-Geiger climate classification, Institute for Veterinary Public Health, University of Veterinary Medicine Vienna
  3. ↑ NASA Surface meteorology and Solar Energy Data Set, RETScreen International

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Татарская энциклопедия, Институт Татарской энциклопедии (ИТЭ) Академии наук РТ.
Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Дәвеш&oldid=2768744