Тәтеш

Тәтеш
	Тәтеш
Нигезләнү датасы	1578
Рәсми тел	татар теле, tatar tele, tatarça һәм Рус теле
Дәүләт	Россия; Россия империясе; СССР; Рус дәүләте
Нәрсәнең башкаласы	Тәтеш районы һәм Городское поселение город Тетюши[d]
Административ-территориаль берәмлек	Городское поселение город Тетюши[d]
Халык саны	11 250 (1 гыйнвар 2018)
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	160 метр
Сәгать поясы	UTC+03:00
Мәйдан	9 км²
Почта индексы	422370
Рәсми веб-сайт	tetushi.tatar.ru
Җирле телефон коды	84373
	Тәтеш Викиҗыентыкта

Тәтеш (лат. тат. Tǝteş, рус. Тетүши, чуаш. Теччĕ) — Татарстанның Тәтеш районы үзәге.

Халык саны 11 596 кешене тәшкил итә (2010).^[3]

Җәгъpафия[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр Казаннан 180 км, Сембердән 90 км ераклыкта, Идел елгасының уң ярында тора.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Тәтеш Казан ханлыгы чорыннан ук билгеле. Застава буларак 1574 һәм 1578 еллар арасында (икенче мәгълүмат буенча, 1555 һәм 1557 еллар арасында) нигезләнә.

1781 елдан — Казан калгайлыгы Тәтеш өязе үзәге, 1796—1802 елларда — өяз үзәге булмаган шәһәр, 1802 елдан — Казан губернасы Тәтеш өязе үзәге.

1920—1927 елларда — Taᴛapcтaн Aʙᴛoнoмияле Cәвᴎт Caᴛсиялисᴫар Җɵᴍhүриᴙтеның Тәтеш кантуны үзәге, 1930 елдан Тәтеш районы үзәге булып тора.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1866^[4]	1897^[5]	1913^[6]	1926^[6]	1939^[6]	1959^[7]	1970^[8]	1979^[9]	1989^[10]	2002^[11]	2010^[3]
2 515	4 754	~7 200	~4 800	~8 600	7 884	8 513	10 199	10 487	11 931	11 596

Төп милләтләр:

1989 елгы җанисәп буенча: татарлар — 20,6%, руслар — 61,9%, чуашлар — 11,6%, мaрдьıва — 5,1%.
2002 елгы җанисәп буенча: татарлар — 25,7%, руслар — 54,3%, чуашлар — 13,2%, мaрдьıва — 5,4%.

Шәһәрдә туган күренекле шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Михаил Куприянов (1903-1991), ССРБ халык рәссамы.
Николай Денисов (1910-1997), Социалистик Хезмәт Каһарманы.
Ильяс Фәйзуллин, рәссам, ТР атказанган сәнгать эшлеклесе.

Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Азык-төлек сәнәгатенең ширкәтләре: сөт комбинаты, ит комбинаты, ашлык продуктлары комбинаты, балык эшкәртү ɜавуᴛы, сыра кайнатү ɜавуᴛы. Комбиазык ɜавуᴛы, механика ɜавуᴛы (Казат вертолөт ɜавуᴛының филиалы), мибел фабрикасы, кирпеч ɜавуᴛы.