Әлмәт

Әлмәт
	Әлмәт
	Илтамга
Нигезләнү датасы	1740
Рәсми исем	Әлмәт
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Әлмәт районы һәм Әлмәт шәһәр җирлеге[d]
Административ-территориаль берәмлек	Әлмәт районы
Сәгать поясы	UTC+03:00
Халык саны	163 747 (2024)
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	110 метр
Кардәш шәһәр	Соргыт
Мәйдан	114,98 км²
Почта индексы	423450–423465
Рәсми веб-сайт	almetyevsk.tatar.ru
Беренче язма телгә алу	1720
Җирле телефон коды	8553
	Әлмәт Викиҗыентыкта

Әлмәт (лат. тат. Älmät, рус. Альметьевск) — Татарстан шәһәре, Әлмәт районы үзәге. Кама буе, Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгындагы сөзәклектә, Зәй елгасының (Кама кушылдыгы) сул як ярында, Әлмәт тимер юл станциясеннән төньяк-көнбатышка таба 16 километрда, Казаннан көньяк-көнчыгышка таба 279 километр ераклыкта урнашкан. Автоюлларның эре төене. Шәһәрдән 10 километр читтә – Бөгелмә–Яр Чаллы–Әгерҗе тимер юлы. Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгында урнашкан.

Халкы 159 000 кеше тәшкил итә.

Әлмәт – Татарстанның эре нефть сәнәгате үзәге (Ромашкино нефть һәм газ ятмалары чыганагы). Әлмәт – «Дуслык» магистраль нефтьүткәргеченең, Түбән Новгород, Пермь, Самар һәм башка нефтьүткәргечләрнең башлангыч пункты.

Тарих

Әлмәт шәһәре Әлмәт авылы нигезендә барлыкка килә. Әлмәт авылы, «Әлмәт энциклопедиясе» хезмәткәрләре тикшеренүләренә караганда, 1720 елда нигезләнгән. 1930 елдан Әлмәт авылы — Әлмәт районының үзәге. Нефть чыгу белән бәйләнешле рәвештә, 1952 елның март аеннан ул шәһәр тибындагы бистәгә (поселок) әверелә, 1953 елның ноябрь аеннан исә шәһәр статусын ала.

Сәнәгать

нефть чыгаручы сәнәгать

«Әлмәтнефть» нефть-газ чыгару идарәсе
«Елховнефть» нефть-газ чыгару идарәсе
«Ямашнефть» нефть-газ чыгару идарәсе
В.Д.Шашин исемендәге «Татнефть» ААҖ
«Татнефтеотдача» ЯАҖ
«Нефтеконсорциум» ЯАҖ,
«Татойлгаз» ЯАҖ,

газ эшкәртү

«Татнефть газ эшкәртү» идарәсе

машина төзелеше һәм металл эшкәртү

«АЛНАС» батырма электр насослары заводы» ААҖ
«Әлмәт торба заводы» ААҖ
«Әлмәт резина техника изделиеләр заводы» ҖЧҖ
«Әлмәт тимер-бетон изделиеләр заводы» ААҖ
«Әлмәт «Радиоприбор» заводы» ААҖ
«АЗГП» ААҖ» производство-сәүдә фирмасы

җиңел сәнәгать

«Алсу» оек-оекбаш фабрикасы

азык-төлек сәнәгате

Әлмәт сөт комбинаты, «Әлмәт икмәк заводы» ААҖ

«Акташ кирпеч заводы» ААҖ үзәктән читтәрәк урнашкан. Нефть чыгару районның барлык территориясендә алып барыла.

Авыл хуҗалыгы

Әлмәт районында бодай, арыш, арпа, солы, борчак, вика, кукуруз, тары, яшелчәләр үстерелә.

Мөгезле эре терлек, дуңгыз, сарык, атлар, кош-корт, читлектә җәнлекләр (ак төлке, чәшке) асрала.

Авыл хуҗалыгы ширкәтләре

«Колшәрип» кошчылык фабрикасы» ҖЧҖ.

Территориядә Әлмәт һәм Кәләй урман хуҗалыклары бар.

Мәгариф

Мәдәният

Музейлар

Һәйкәлләр

Дин

Православие

Әлмәт епархиясе
- Казан соборы
- Петр һәм Павел чиркәве

Ислам

Спорт

"Нефтяник" хоккей клубы
"Алнас" футбол клубы

Шәхесләр

Шулай ук карагыз: Төркем:Әлмәттә туганнар.

Локман Бадыйкшан (1919—2015), язучы.
Минзаһит Баһаветдинов (1951), спортчы.
Айвар Билалов (1990), спортчы, тренер, милли көрәш буенча Россиянең спорт мастеры (2014), Татарстан, Россия, дөнья (2015) чемпионы.
Илгизәр Гайнетдинов (1954), футболчы.
Сергей Мартынов (1962), инженер-механик, ТР Дәүләт бүләге лауреаты (2008).
Наил Мәганов (1958), «Татнефть» ГАҖ генераль директоры, «ТАНЕКО» АҖ һәм «ЗЕНИТ» банкы ГАҖ директорлар шурасы рәисе.
Равил Мәганов (1954―2022), «Лукойл» АҖ беренче башкарма вице-президенты.
Өлфәт Мәганов (1928—2018), 1953 елдан «Татнефтегеофизика» трестының Әлмәт конторасында өлкән инженер, 1978—1998 елларда Әлмәт геофизика хезмәтләре идарәсе башлыгы.
Ирек Сафин (1932—2004), медицина фәннәре докторы (1987), профессор (1989). БР атказанган фән эшлеклесе (1999), БР атказанган табибы (1993).
Гүзәл Хәбетдинова (1969), Әлмәт районы башлыгы (2024 елның 15 ноябреннән). Татарстанның атказанган икътисадчысы.
Уел Хөсәенов (1949), Яр Чаллының фирка, хуҗалык җитәкчесе.
Ләйсән Фәйзуллина, Камал театры артисты (2008 елдан). Татарстанның атказанган артисты (2018), «Тантана» премиясе лауреаты (2021).

яңарт | SPARQL |сурәтләр тап

туу	Исем	әлма-матер	һөнәр төре	эш урыны	Викиҗыентыктагы төркем	үлем датасы
1892-09-11	Касыйм Шамил	Шәүкәт Хәсән улы Биктимеров исемендәге Казан театр укуханәсе
1903-12-10	Барый Йосыпов					1983-03-23
1919-12-12	Локман Бадыйкшан	Татар дәүләт гуманитар-педагогика университеты	журналист
1927-02-07	Әнвәр Сафиуллин					2020-08-11
1932-01-06	Ирек Баһманов		актёр		Irek Bagmanov	2015-11-22
1933-08-22	Динара Үзбәкова	Рәзән дәүләт тыйб университеты	тарихчы биюграф pharmacologist	Рәзән дәүләт тыйб университеты		2020-10-13
1935-08-27	Илдар Әхсәнов		журналист
1947-05-22	Фәрит Мөхәммәтшин	Уфа дәүләт нефть-техника университеты	сәясәтче дәүләт эшлеклесе		Farid Mukhametshin
1950-01-14	Ирина Ларочкина	Казан (Идел буе) федераль университеты	сәясәтче дәүләт эшлеклесе		Irina Larochkina
1950-12-22	Хөсәен Вәлиәхмәтов					2020-01-27
1951-12-10	Минзаһит Баһаветдинов		спортчы			2017-02-13
1954-12-27	Илгизәр Гайнетдинов		футболчы
1955-04-28	Наил Ибраһимов	И. М. Губкин исемендә Россия дәүләт нефть һәм газ университеты
1956-02-12	Марат Йосыпов	Казан (Идел буе) федераль университеты	биолог
1956-04-14	Мәдинә Тимерҗанова			Татарстан Республикасы Милли китапханәсе
1957-03-11	Владимир Крылов	Питырбур дәүләт медицина университеты	галим neurosurgeon табиб	Россия медицина университеты	Vladimir Krylov
1957-03-31	Әнвәр Маликов		журналист
1958-06-26	Фоат Комаров	Казан (Идел буе) федераль университеты	мэр сәясәтче РФ Дәүләт думасы депутаты		Fuat Komarov
1958-07-28	Наил Мәганов	И. М. Губкин исемендә Россия дәүләт нефть һәм газ университеты		Татнефть	Nail Maganov
1959-06-12	Наилә Ахунова	Казан дәүләт мәдәният институты	язучы шагыйрь прозачы әдәби тәрҗемәче		Nailya Akhunova
1960-06-19	Иван Чернов		спортчы
1963-01-01	Виктор Савельев (1963)	Казан (Идел буе) федераль университеты	сәясәтче
1963-01-12	Нина Сөмбәтова	Назари һәм гамәли телбелем бүлеге	телбелгеч директор университет профессоры	РДҺУның телбелем институты
1964-06-22	Ринат Хәйров	П. А. Столыпин ис. Идел буе идарә итү институты	сәясәтче РФ Дәүләт думасы депутаты		Rinat Khairov
1965-05-24	Андрей Маркин	Ижау дәүләт тыйб академиясе	сәясәтче РФ Дәүләт думасы депутаты		Andrey Markin
1969-11-14	Гүзәл Хәбетдинова	Казан (Идел буе) федераль университеты Россия Федерациясе Президенты каршындагы Россия халык хуҗалыгы һәм дәүләт хезмәте академиясе	икътисадчы	Татнефть Әлмәтнефть Әлмәт районы
1980-05-02	Рөстәм Шәнгәрәев		алкалы һоккей уйнаучы
1983-12-30	Альберт Вишняков		алкалы һоккей уйнаучы
1986-06-24	Илназ Сафиуллин	Казан дәүләт мәдәният институты
1987-08-17	Алексей Шляпкин		футболчы
1987-08-19	Рафаэль Хисамов		футболчы
1988-05-25	Константин Майоров		алкалы һоккей уйнаучы
1989-01-31	Артём Лукоянов		алкалы һоккей уйнаучы футболчы
1989-08-02	Василий Тукранов		алкалы һоккей уйнаучы
1990-06-05	Айвар Билалов	Әлмәт дәүләт муниципаль хезмәт институты	тренер көрәшче	Әлмәтнефть
1992-02-07	Артур Зәйнетдинов		алкалы һоккей уйнаучы
1992-02-27	Илья Миронов		футболчы	Сатурн-М Волгарь-Астрахань Черноморец
1992-04-03	Артур Әмиров		алкалы һоккей уйнаучы
1992-04-08	Анастасия Ляпушкина		воллейболчы
1992-07-27	Ольга Сосина		алкалы һоккей уйнаучы
1994-01-17	Дамир Галин		алкалы һоккей уйнаучы
1994-05-17	Владимир Клонцак		футболчы
1994-12-18	Вячеслав Исаков		rapper җырчы		Slame
1995-06-21	Vladislav Arbuzov		алкалы һоккей уйнаучы
1997-08-08	Артур Гыйззәтуллин		алкалы һоккей уйнаучы
2003-10-27	Илья Симакин		тинисче
2004-05-10	Никита Евсеев

Галерея

Әлмәт

Татар театры

Мәдәният йорты. Картиналар галереясы

Музыка көллияте

«Татнефть» баш офисы

Әлмәтнең Казан соборы

«Габулла Тукай» архитектура-скульптура комплексы

Искәрмәләр

Сылтамалар

Әлмәт турында мәгълүмат 2016 елның 10 март көнендә архивланган.

Моны да карагыз

[_0efd71da796b2298-1] ttp://almetyevsk.tatar.ru/rus/istoricheskaya-spravka.htm

[_becc2162cae1fe55-2] ОКТМО
https://wikidata.org/wiki/Track:P764https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203

[_b04fa97da852d9dd-3] Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года — Росстат, 2024.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126076461https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680

[_64b06537f5738f90-4] ttp://admsurgut.ru/rubric/120/Partnery-Surguta

[B1-5] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин

[1]

[2]

[3]

[4]

[1]

Сүзлекләр һәм энциклопедияләр	Зур каталон · Зур Россия · Британника (онлайн) · Tatarica (ru) · Tatarica (tt)
Норматив контроль	VIAF: 133855706

к б ү Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары
> 100 мең кеше	Казан • Уфа^[1] • Яр Чаллы • Мәскәү • Түбән Кама
> 50 мең кеше	Әлмәт • Стәрлетамак^[1] • Сембер • Ижау • Чиләбе
> 25 мең кеше	Екатиринбур • Октябрьски^[1] • Ырынбур • Нефтекама^[1] • Самар • Яшел Үзән • Пирем • Азнакай • Салават^[1] • Туймазы^[1] • Петербург • Төмән • Әстерхан • Алабуга • Бөгелмә • Тольятти • Лениногорски
> 10 мең кеше	Түбән Варта • Зәй • Чистай • Магнитогорски • Омск • Дүртөйле^[1] • Норлат • Арча • Соргыт • Тубыл • Баулы Саранск • Мәләкәс • Буа • Сарытау • Бәләбәй^[1] • Кукмара • Нижгар • Нефтеюганск • Чишмә^[1] • Пенза • Җәлил • Менделеевск • Әгерҗе • Зылатаус • Мамадыш
> 5 мең кеше	Йошкар-Ола • Волгоград • Новосибирск • Ишембай^[1] • Красноярск • Мәләвез^[1] • Актаныш • Урта Әләзән • Орски • Сызран • Сарапул • Минзәлә • Күзнәй • Яңавыл^[1] • Тум • Первоуральск • Күмертау^[1] • Учалы^[1] • Агыйдел • Байлар Сабасы • Чакмагыш^[1] • Ноябрьск • Прокопьевск • Түбән Мактама • Волжск • Балтач • Копейск • Бөре^[1] • Можга • Сарман • Мөслим • Бүздәк • Кама Аланы • Кемерово • Раевский^[1] • Түбән Тагил • Нократ Аланы • Урыссу • Дзержинск • Толбазы^[1] • Бакалы^[1] • Чаткы • Белорет • Актүбә • Биектау • Өркет • Троицк • Иске Кулаткы • Шыгырдан • Когалым • Приютово^[1] • Балык Бистәсе • Шәмәрдән • Яңа Уренгой • Ростов-на-Дону • Благовещен^[1] • Васильево • Югары Пышма • Богырыслан
Моны да карагыз: Татарлар саны буенча Балтыйк буе илләре, Украина, Казакъстан торак пунктлары ↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин