Можга

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Можга latin yazuında])
Навигациягә күчү Эзләүгә күчү
Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Можга (мәгънәләр) битенә күчегез.
Можга
Coat of Arms of Mozhga (Udmurtia) (1980).png
Ил Россия
Регион Удмуртия
Координатлар 56°27'N, 52°13'E
Нигезләнгән 1835
Элеккеге исемнәр 1835—1924: Сюгинский завод
1924—1929: Красный
Мәркәз биеклеге 150 м
Климат континенталь
Халык саны 47 959 кеше
Сәгать кушагы UTC+4
Телефон коды +7 34139
Почта индексы 427789—427798
Рәсми сайт mozhga-gov.ru
Commons-logo.svg Аудио, фото һәм видео Викиҗыентыкта

Можга́, Мәжгә[1] (арча Можга, рус. Можга) — Удмуртияда урнашкан шәһәр, Можга районының административ үзәге.

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр Сюга һәм Сюгаилка елгалары кушылган урында, Ижаудан 81 километр көньяк-көнчыгыштарак урнаша. Шәһәр аша Казан — Әгерҗе — Екатеринбург тимер юлы һәм Р320 (Алабуга — Ижау) автоюлы уза.

Этимология[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр үз исемен күрше Можга авылыннан мираска алган, 1924 елга кадәр бу авыл Можга өязенең үзәге булган.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Можганың тимер юл вокзалы

Можга 1835 елда "Сюгинский завод" исеме астында нигезләнгән. Аның барлыкка килүе Сюга елгасында Сюга пыяла заводы төзелеше белән бәйләнгән. 1859 елда завод бистәсендә 290 кеше яшәгән, Сюгаилка елгасында су тегермәне эшләгән. 1916 елда завод янында тимер юл станциясе барлыкка килгән.

1924 елдан "Красный" дип атала башлаган, шул ук елдан 1929 елга кадәр — Можга өязенең үзәге.

1926 елда шәһәр статусы бирелгән.

1929 елдан соң Можга дип атала.

1963 елдан — республика буйсынуындагы шәһәр.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1926[2] 1931[2] 1939[2] 1959[3] 1970[4] 1979[5] 1989[6] 2002[7] 2010[8]
~2 400 ~7 700 ~22 200 29 987 38 930 40 272 46 049 47 119 47 961

Милли состав[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Милләт 1939[9]* 2002[10] 2010[11]
руслар 78,8% 56,9% 54,8%
арлар 11,6% 26,5% 28,1%
татарлар 7,9% 16,1% 15,0%

Мәгариф[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

УдДУ филиалы, Можга педагогия көллияте, Можга ветеринария көллияте һ.б., 9 мәктәп.

Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • «Дубитель» АҖ (дуплау экстратын җитештерү)
  • «Свет» заводы (пыяладан һәм полиэтиленнан әйберләр ясау)
  • «Можга-сыр» ААҖ — сырлар җитештерү
  • «Можгинский лесокомбинат» ААҖ — мебель җитештерү

Галерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Можга-стадіон.jpg

    Стадион

  • Можга1.jpg
  • Можгинський став.jpg

    Можга буасы

  • Станція сюгинська.jpg

    Сюгинская станциясе, XX гасыр башы

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ http://forum.tsi.ru/webboard/message.php?id=185804&tree=on&shbd=&Offset=8999
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 http://www.mojgorod.ru/udmurtsk_r/mozhga/
  3. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php
  4. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php
  5. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php
  6. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
  7. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg2.php
  8. ↑ http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls
  9. ↑ demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39_ra.php?reg=2470
  10. ↑ 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2015-09-15, retrieved 2014-02-19 
  11. ↑ 2010 ел сан алу базасы
Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Можга&oldid=3247414