Туймазы

Туймаз́ы


Ил	Русия
Регион	Башкортстан
Район	Туймазы районы
Координатлар	54°36'N, 53°42'E
Халык саны	65855 кеше
Телефон коды	34782
Почта индексы	452750
Аудио, фото һәм видео Викиҗыентыкта

Туймаз́ы (рус. Туймазы) — Башкортстанның Туймазы районы үзәге, 1960 елдан шәһәр статусына ия. 65,9 мең кеше яши. Үсән елгасы буена урнашкан.

Тарихи мәгълүматлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Төзелеп килүче Бөгелмә – Уфа тимер юлы станциясе буларак 1912 елдан билгеле. Исеме – Туймазы елгасыннан.^[1] 1923 елның маенда волостьларның эреләтүе барышында Төмәнәк, Түбән Зәет, Атнагол һәм Югары Бишенде волостьлары бер Атнагол волостенә берләштерелә, үзәге итеп Туймазы станциясе бистәсе тәгаенләнә.
1930 елдан – Туймазы районы үзәге. 1937 елда эшчеләр бистәсе статусын ала. Шул ук елда Кандыр һәм Туймазы районнарына бүленә, 1956 елда кире берләштерелә. Туймазы шәһәренә һәм районы язмышына хәлиткеч тәэсир нефть ятмаларының табылуы ясый. 1944 елда Нарыш авылы янында (хәзерге Октябрьский) девон катламнары ачыла. Шул ук елда Туймазыда махсус геофизик экспедиция оештырыла.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1917 елда станция Төмәнәк вулысына карый.

Халык саны
2016^[2]	1 гый 2018^[3]
68 340	↘68 256

2002 елгы сан алу буенча Туймазыда иң күбе татарлар яши (44,2%). Чынлыкта бу сан тулы түгел. 25,3% башкорт итеп язылган, урыслар – 27,7%.

Мәдәният[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1990 елда Туймазыда Татар драма театры эшли башлый. Ул Башкортстанда икенче профессиональ татар театры.

Танылган шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Наилә Миңнеханова (1955), шагыйрә.

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Рәсми сайт

к б ү Башкортстан Республикасы
	Башкала: Уфа
	Шәһәрләр: Агыйдел \| Баймак \| Бәләбәй \| Белорет \| Бөре \| Благовещен \| Дәүләкән \| Дүртөйле \| Ишембай \| Күмертау \| Межгорье \| Мәләвез \| Нефтекама \| Октябрьски \| Салават \| Сибай \| Туймазы \| Учалы \| Стәрлетамак \| Яңавыл
	Районнар: Архангель \| Аскын \| Авыргазы \| Әлшәй \| Баймак \| Бакалы \| Балтач \| Бәләбәй \| Балакатай \| Белорет \| Бишбүләк \| Бөре \| Болгавар \| Благовещен \| Борай \| Бөрҗән \| Бүздәк \| Габҗәлил \| Гафури \| Дәүләкән \| Дүртөйле \| Дуван \| Җылаер \| Зиянчура \| Иглин \| Илеш \| Ишембай \| Кызыл Кама \| Күгәрчен \| Кушнарин \| Куергазы \| Калтасы \| Караидел \| Кырмыскалы \| Кыйгы \| Мәләвез \| Мәчетле \| Мишкә \| Миякә \| Нуриман \| Чакмагыш \| Салават \| Тәтешле \| Туймазы \| Өфә \| Учалы \| Фёдоровка \| Хәйбулла \| Чишмә \| Шаран \| Стәрлебаш \| Стәрлетамак \| Яңавыл \| Ярмәкәй
	Башка мәкаләләр:: Административ-территориаль бүленеше \| Байрак \| Герб \| Гимн \| Халык

к б ү Туймазы районы
	\| Аблай \| Айтактамак \| Александровка \| Алексеевка \| Ардат \| Атнагыл \| Әгертамак \| Әтек \| Бакчасарай \| Балагачкүл \| Балтай \| Бәйрәкәтүбә \| Бересклет Хуҗалыгы \| Бәтке \| Бикмәт \| Бишкурай \| Булат \| Воздвиженка \| Гафуров (Карамалы-Вәлит) \| Горный \| Дарвино \| Дуслык \| Җегетәк \| Знаменка \| Илчембәт \| Имангыл \| Имән Күпер \| Иске Арсланбәк \| Иске Кандра \| Иске Собханкол \| Иске Туймазы \| Исмаил \| Каенъелга \| Казнаковка \| Камыштау \| Кандра \| Кандракүл \| Кандра-Төмәкәй \| Кандры-Кутуй \| Карамалы \| Карамалы-Гобәй \| Каран-Бишенде \| Каранъелга \| Карат \| Караттамак \| Кәкребаш \| Кәлшәле \| Кендектамак \| Кече Бикмәт \| Кече Тукмак-Каран \| Кожай-Андреево \| Константиновка \| Көектамак \| Кызыл Бүләк \| Кызылташ \| Кыска Елга \| Леонидовка \| Майский \| Мәкъсүт \| Мәтәүтамак \| Мостафа \| Мулла-Камыш \| Нечкә-Бүләк \| Никитинка \| Николаевка \| Нөркәй \| Нур \| Ольховка \| Первомайское \| Покровка \| Раевка \| Райман \| Салкын Чишмә \| Самсык \| Серафимовка \| Серафимовский \| Сәрән \| Татар Олканы \| Ташкичү \| Тимер \| Тирән Елга \| Төмәнәк \| Төпкилде \| Түбән Бишенде \| Түбән Каранъелга \| Түбән Сардык \| Түбән Троицкий \| Тукай \| Тукмак-Каран \| Туктагыл \| Үрмәкәй \| Үрнәк \| Уязытамак \| Фрунзе \| Чапай \| Чокадыбаш \| Чокадытамак \| Чуаш Олканы \| Югары Бишенде \| Югары Сардык \| Югары Троицкое \| Юкәле Чишмә \| Якшай \| Яңа Арслан \| Яңа Арсланбәк \| Яңа Бишенде \| Яңа Нарыш \| Яңа Суыккүл \| Япрык Янгынчылык депосы каршындагы \| Япрык \| Ярмөхәммәт \| Ярмунча

к б ү Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары
> 100 мең кеше	Казан • Өфә • Яр Чаллы • Мәскәү • Түбән Кама
> 50 мең кеше	Әлмәт • Стәрлетамак • Сембер • Ижау • Чиләбе
> 25 мең кеше	Екатиринбур • Октябрьски • Ырынбур • Нифтикам • Самар • Яшел Үзән • Пирем • Азнакай • Салават • Туймазы • Питырбур • Төмән • Әстерхан • Алабуга • Бөгелмә • Тольятти • Ленинтау
> 10 мең кеше	Түбән Варта • Зәй • Чистай • Магниттау • Омск • Дүртөйле • Норлат • Арча • Соргыт • Тубыл • Баулы Саранск • Мәләкәс • Буа • Сарытау • Бәләбәй • Кукмара • Нижгар • Нефтеюганск • Чишмә • Пинзә • Җәлил • Менделеевск • Әгерҗе • Зылатаус • Мамадыш
> 5 мең кеше	Йошкар-Ола • Волгоград • Новосибирск • Ишембай • Красноярск • Мәләвез • Актаныш • Урта Әләзән • Орски • Сызран • Сарапул • Минзәлә • Күзнәй • Яңавыл • Тум • Первоуральск • Күмертау • Учалы • Агыйдел • Байлар Сабасы • Чакмагыш • Ноябрьск • Прокопьевск • Түбән Мактама • Волжск • Балтач • Копейск • Бөре • Можга • Сарман • Мөслим • Бүздәк • Кама Аланы • Кемерово • Раевский • Түбән Тагил • Нократ Аланы • Урыссу • Дзержинск • Толбазы • Бакалы • Чаткы • Белорет • Актүбә • Биектау • Өркет • Троицк • Иске Кулаткы • Шыгырдан • Когалым • Приютово • Балык Бистәсе • Шәмәрдән • Яңа Уренгой • Ростов-на-Дону • Благовещен • Васильево • Югары Пышма • Богырыслан
Моны да карагыз: Татарлар саны буенча Балтыйк буе илләре, Украина, Казакъстан торак пунктлары

к б ү Башкортстан Республикасы
	Башкала: Уфа
	Шәһәрләр: Агыйдел \| Баймак \| Бәләбәй \| Белорет \| Бөре \| Благовещен \| Дәүләкән \| Дүртөйле \| Ишембай \| Күмертау \| Межгорье \| Мәләвез \| Нефтекама \| Октябрьски \| Салават \| Сибай \| Туймазы \| Учалы \| Стәрлетамак \| Яңавыл
	Районнар: Архангель \| Аскын \| Авыргазы \| Әлшәй \| Баймак \| Бакалы \| Балтач \| Бәләбәй \| Балакатай \| Белорет \| Бишбүләк \| Бөре \| Болгавар \| Благовещен \| Борай \| Бөрҗән \| Бүздәк \| Габҗәлил \| Гафури \| Дәүләкән \| Дүртөйле \| Дуван \| Җылаер \| Зиянчура \| Иглин \| Илеш \| Ишембай \| Кызыл Кама \| Күгәрчен \| Кушнарин \| Куергазы \| Калтасы \| Караидел \| Кырмыскалы \| Кыйгы \| Мәләвез \| Мәчетле \| Мишкә \| Миякә \| Нуриман \| Чакмагыш \| Салават \| Тәтешле \| Туймазы \| Өфә \| Учалы \| Фёдоровка \| Хәйбулла \| Чишмә \| Шаран \| Стәрлебаш \| Стәрлетамак \| Яңавыл \| Ярмәкәй
	Башка мәкаләләр:: Административ-территориаль бүленеше \| Байрак \| Герб \| Гимн \| Халык

Эчтәлек

Тарихи мәгълүматлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Мәдәният[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Танылган шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Навигация

Шәхси кораллар

Исемнәр киңлекләре

Вариантлар

Караулар

Тагын

Эзләү

Навигация

Катнашу

Башка проектларда

Бастыру/экспорт

Кораллар

Башка телләрдә