Туймазы

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан
Моңа күчү: навигация, эзләү
Туймаз́ы
шәһәр
ТуймазыМечеть.jpg
Туймазы (Русия)
Туймаз́ы
Туймазы (Башкортостан)
Туймаз́ы
Герб
Герб
Ил Русия
Регион Башкортстан
Район Туймазы районы
Координатлар 54°36′00″ т. к. 53°42′00″ кч. о.HGЯO
Халык саны Green Arrow Up Darker.svg65855 кеше
Телефон коды 34782
Почта индексы 452750
Commons-logo.svg Аудио, фото һәм видео Викиҗыентыкта

Туймаз́ы (рус. Туймазы) — Башкортстанның Туймазы районы үзәге, 1960 елдан шәһәр статусына ия. 65,9 мең кеше яши. Үсән елгасы буена урнашкан.

Тарихи мәгълүматлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Төзелеп килүче Бөгелмә – Уфа тимер юлы станциясе буларак 1912 елдан билгеле. Исеме – Туймазы елгасыннан.[2] 1923 елның маенда волостьларның эреләтүе барышында Төмәнәк, Түбән Зәет, Атнагол һәм Югары Бишенде волостьлары бер Атнагол волостенә берләштерелә, үзәге итеп Туймазы станциясе бистәсе тәгаенләнә.
1930 елдан – Туймазы районы үзәге. 1937 елда эшчеләр бистәсе статусын ала. Шул ук елда Кандыр һәм Туймазы районнарына бүленә, 1956 елда кире берләштерелә. Туймазы шәһәренә һәм районы язмышына хәлиткеч тәэсир нефть ятмаларының табылуы ясый. 1944 елда Нарыш авылы янында (хәзерге Октябрьский) девон катламнары ачыла. Шул ук елда Туймазыда махсус геофизик экспедиция оештырыла.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1917 елда станция Төмәнәк волостенә карый.

1939 [3] 1959[4] 1970[5] 1979[6] 1989[7] 2002[8] 2010[9]
~9 200 23 408 37 021 43 670 57 887 66 687 66 836

2002 елгы сан алу буенча Туймазыда иң күбе татарлар яши (44,2%). Чынлыкта бу сан тулы түгел. 25,3% башкорт итеп язылган, урыслар – 27,7%.

Мәдәният[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1990 елда Туймазыда Татар драма театры эшли башлый. Ул Башкортстанда икенче профессиональ татар театры.

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ Искәрмәнең текстын монда куегыз
  2. ↑ Сайт Туймазинского района. История
  3. ↑ http://www.mojgorod.ru/r_bashkortst/tujmazy/index.html
  4. ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  5. ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  6. ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  7. ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  8. ↑ 2002 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  9. ↑ Численность населения по населенным пунктам Республики Башкортостан

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

к·б·ү
Башкортстан Республикасы
Coat of Arms of Bashkortostan.png Башкала: Уфа Flag of Bashkortostan.svg
Шәһәрләр: Агыйдел | Баймак | Бәләбәй | Белорет | Бөре | Благовещен | Дәүләкән | Дүртөйле | Ишембай | Күмертау | Межгорье | Мәләвез | Нефтекама | Октябрьски | Салават | Сибай | Туймазы | Учалы | Стәрлетамак | Яңавыл
Районнар: Архангель | Аскын | Авыргазы | Әлшәй | Баймак | Бакалы | Балтач | Бәләбәй | Балакатай | Белорет | Бишбүләк | Бөре | Благовар | Благовещен | Борай | Бөрҗән | Бүздәк | Габҗәлил | Гафури | Дәүләкән | Дүртөйле | Дуван | Җылаер | Зиянчура | Иглин | Илеш | Ишембай | Кызыл Кама | Күгәрчен | Кушнарен | Куергазы | Калтасы | Караидел | Кырмыскалы | Кыйгы | Мәләвез | Мәчетле | Мишкә | Миякә | Нуриман | Чакмагыш | Салават | Тәтешле | Туймазы | Уфа | Учалы | Фёдоровка | Хәйбулла | Чишмә | Шаран | Стәрлебаш | Стәрлетамак | Яңавыл | Ярмәкәй
Башка мәкаләләр:: Административ-территориаль бүленеше | Байрак | Герб | Гимн | Халык


к·б·ү
Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары
>100 мең кеше Казан • Flag of Bashkortostan.svg Уфа • Яр Чаллы • Flag of Moscow.svg Мәскәү • Түбән Кама
>50 мең кеше Әлмәт • Flag of Bashkortostan.svg Стәрлетамак • Flag of Ulyanovsk Oblast.svg Сембер • Flag of Udmurtia.svg Ижау • Flag of Chelyabinsk Oblast.svg Чиләбе
>25 мең кеше Flag of Sverdlovsk Oblast.svg Екатеринбург • Flag of Bashkortostan.svg Октябрьски • Flag of Orenburg Oblast.svg Ырынбур • Flag of Bashkortostan.svg Нефтекама • Flag of Samara Oblast.svg Самар • Яшел Үзән • Flag of Perm Krai.svg Пирем • Азнакай • Flag of Bashkortostan.svg Салават • Flag of Bashkortostan.svg Туймазы • Flag of Saint Petersburg Russia.svg Санкт-Петербург • Flag of Tyumen Oblast.svg Төмән • Flag of Arkhangelsk Oblast.svg Әстерхан • Алабуга • Бөгелмә • Flag of Samara Oblast.svg Тольятти • Лениногорск •
>10 мең кеше Flag of Yugra.svg Түбән Варта • Зәй • Чистай • Flag of Chelyabinsk Oblast.svg Магниттау • Flag of Omsk Oblast.svg Омск • Flag of Bashkortostan.svg Дүртөйле • Норлат • Арча • Flag of Yugra.svg Соргыт • Flag of Tyumen Oblast.svg Тубыл • Баулы • Flag of Mordovia.svg Саранск • Flag of Ulyanovsk Oblast.svg Мәләкәс • Буа • Flag of Saratov Oblast.svg Сарытау • Flag of Bashkortostan.svg Бәләбәй • Кукмара • Flag of Nizhny Novgorod Region.svg Нижгар • Flag of Yugra.svg Нефтеюганск • Flag of Bashkortostan.svg Чишмә • Flag of Penza Oblast.svg Пинзә • Җәлил • Менделеевск • Әгерҗе • Flag of Chelyabinsk Oblast.svg Златоуст • Мамадыш
>5 мең кеше Flag of Mari El.svg Йошкар-Ола • Flag of Volgograd Oblast.svg Волгоград • Flag of Novosibirsk oblast.svg Новосибирск • Flag of Bashkortostan.svg Ишембай • KrasnoyarskKray-Flag.svg Красноярск • Flag of Bashkortostan.svg Мәләвез • Актаныш • Flag of Penza Oblast.svg Урта Әләзән • Flag of Orenburg Oblast.svg Орски • Flag of Samara Oblast.svg Сызран • Flag of Udmurtia.svg Сарапул • Минзәлә • Flag of Penza Oblast.svg Күзнәй • Flag of Bashkortostan.svg Яңавыл • Flag of Tomsk Oblast.svg Томск • Flag of Sverdlovsk Oblast.svg Первоуральск • Flag of Bashkortostan.svg Күмертау • Flag of Bashkortostan.svg Учалы • Flag of Bashkortostan.svg Агыйдел • Байлар Сабасы • Flag of Bashkortostan.svg Чакмагыш • Flag of Yugra.svg Ноябрьск • Flag of Kemerovo oblast.svg Прокопьевск • Түбән Мактама • Flag of Mari El.svg Волжск • Балтач • Flag of Chelyabinsk Oblast.svg Копейск • Flag of Bashkortostan.svg Бөре • Flag of Udmurtia.svg Можга • Сарман • Мөслим • Flag of Bashkortostan.svg Бүздәк • Кама Аланы • Flag of Kemerovo oblast.svg Кемерово • Flag of Bashkortostan.svg Раевский • Flag of Sverdlovsk Oblast.svg Түбән Тагил • Flag of Kirov Region.svg Нократ Аланы • Урыссу • Flag of Nizhny Novgorod Region.svg Дзержинск • Flag of Bashkortostan.svg Толбазы • Flag of Bashkortostan.svg Бакалы • Flag of Chelyabinsk Oblast.svg Чаткы • Flag of Bashkortostan.svg Белорет • Актүбә • Биектау • Flag of Irkutsk Oblast.svg Өркет • Flag of Chelyabinsk Oblast.svg Троицк • Flag of Ulyanovsk Oblast.svg Иске Кулаткы • Flag of Chuvashia.svg Шыгырдан • Flag of Yugra.svg Когалым • Flag of Bashkortostan.svg Приютово • Балык Бистәсе • Шәмәрдән • Flag of Yamal-Nenets Autonomous District.svg Яңа Уренгой • Flag of Rostov Oblast.svg Ростов-на-Дону • Flag of Bashkortostan.svg Благовещен • Васильево • Flag of Sverdlovsk Oblast.svg Югары Пышма • Flag of Orenburg Oblast.svg Богырыслан
Моны да карагыз: Татарлар саны буенча Балтыйк буе илләре, Украина, Казакъстан торак пунктлары
Чыганагы — "https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Туймазы&oldid=2152103"