Болгавар районы

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Болгавар районы latin yazuında])
Болгавар районы
баш. Благовар районы
Байрак[d]
Нигезләнү датасы 31 гыйнвар 1935
Сурәт
Дәүләт  Россия
Башкала Язикәү
Административ-территориаль берәмлек Башкортстан
Сәгать поясы YEKT[d] һәм UTC+05:00
Халык саны 26 004 (2010)[1]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 138 метр
Нәрсә белән чиктәш Чакмагыш районы, Кушнарин районы, Чишмә районы, Дәүләкән районы һәм Бүздәк районы
Мәйдан 1688,15 км²
Харита сурәте
Рәсми веб-сайт admblagovar.ru
Карта
 Болгавар районы Викиҗыентыкта

Болгавар районы (рус. Благоварский район) — Башкортстанга керүче муниципаль район. Административ үзәгеЯзикәү авылы.
1935 елның 31 гыйнварында Үзәк башкарма комитетының карары белән, яңа 14 район белән бергә барлыкка килгән.
Болгавар районы 80гә якын торак урынын берләштерүче 15 авыл җирлегенә бүленгән.

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Муниципаль район Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгының төньяк-көнчыгыш өлешендә урнашкан. Мәйданы 1611 км² тәшкил итә. Төньяктан көньякка 38 кмга, көнбатыштан көнчыгышка 66 кмга сузылган. Район аша аз сулы Чәрмәсән белән Кармасан елагалары ага.

Демография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халык саны
1939[2][3]1959[4][3]1970[5][3]1979[6][3]1989[7][3]2002[8][3]2010[1]1 гый 2018[9]1 гый 2019[10]
46 49332 65630 26426 14824 27225 77026 00425 32525 129

Транспорт[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Район территориясеннән Уфа – Самара тимер юлы һәм автомагистраль уза. Куйбышев тимер юлының Болгавар тимер юл станциясе.

Авыл хуҗалыгы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Район җиренең 85%ы (128 мең га) авыл хуҗалыгы максатларында файдалана. Шул исәптән 105 мең га — басу җирләре.

Җитештерү тармагы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Районда сәнәгатькә дә азмы-күпме урын бар. Нефть һәм нефть продуктларын куу, авыл хуҗалыгын продукциясен эшкәртү, авыл хуҗалыгы техникасын ремонтлау предпприятиеләре бар. Иң эреләре: Язикәү ЛПДС (куу станциясе, диспетчерлык), «Райсельхозотехника», Болгавар дәүләт кошчылык заводы, завод каршында ит әйберләре цехы, элеватор. Дүрт төзелеш оешмасы эшли

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Рәсми саннар буенча районның милли составы бик чуар. Соңгы рәсми сан алу буенча биредә ярты халык башкортлар, калганнары — татарлар, руслар һәм алманнар яши. Әмма 1989 елда гына татарлар — 60%, башкортлар 8% исәпләнгән. 2000 елда Уфада Башкорт хатын-кызлары җыенына чакыруга каршы район җитәкчелеге үз вәкилләрен җибәрмәде, районда башкорт халкы яшәми дигән җавап белән.[11]. Аларга каршы тарих фәннәре кандидаты Әнвәр Әсфәндияров, чыганаклар буенча районның 35 авылын «тарихи башкорт авыллары» итеп санарга куша. Үзенә ошамаган рәсми статистиканы ул үзенчә «фаш итеп» карый. Янәсе, ниндидер кодрәтле көчләр (Әсфәндияров ул көчләрнең исемнәрен атамый) Болгавар районы халкын дезинформацияләү планын коралар һәм халыкны сәяси провокация корбаннары итәләр. Әсфәндияров районда яшәгән татарларны һәм башка халыкларны үзләрен мотлакъ Канзафәр-би токымы итеп танырга һәм башкорт дип аталырга өнди[11].

Сан алулар буенча милли состав

Год башкортлар татарлар руслар алманнар
1970 46,3 % 20,6 %
1989 7,8 % 59,8 % 17,6 % 7,9 %
2002 48,4 % 23,1 % 19,8 % 2,4 %
2010 42,8 % 28,3 % 21,8 % %

Таблицада күрсәтелмәгән халыклардан районда украиннар да яши (2,8%).

Район җирендә туган танылган кешеләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Матбугат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Татар телендә «Благовар хәбәрләре», русча «Благоварские вести» (элек «Знамя труда») гәҗите нәшер ителә. Атнага өч тапкыр чыга. Гомуми тираж – 4 300 данә. Айга 2 тапкыр башк. «Благовар хәбәрҙәре» гәҗит-кушымтасы чыгып килә.[12]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. 1,0 1,1 Бөтенрусия халык санын алу, 2010
  2. СССР җанисәбе (1939)
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Население Башкортостана:XIX-XXI века: статистический сборник. — 2008.
  4. СССР җанисәбе (1959)
  5. СССР җанисәбе (1970)
  6. ССҖБ җанисәбе (1979)
  7. СССР җанисәбе (1989)
  8. Бөтенрусия җанисәбе (2002)
  9. 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 годаФедераль дәүләт статистикасы хезмәте.
  10. Численность населения муниципальных образований Республики Башкортостан — 2019.
  11. 11,0 11,1 Калмантаев, Курбангулов, Мажитов, archived from the original on 2021-06-28, retrieved 2011-06-29 
  12. архив күчермәсе, archived from the original on 2015-07-30, retrieved 2021-08-14 

Чыганак[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]