Куергазы районы

Куергазы районы

Байрак Герб
Башкала	Ярмалай
Халык исәбе	25 125 (2010, Җанисәп, даими яшәүче халык)
Нигезләнгән	31 гыйнвар 1935
География
АТБ	Башкортстан
Мәйдан	2,235 км²
Координатлар	52.7022°N 55.8039°E

Куергазы районы (рус. Куюргазинский район) — Башкортстанга керүче муниципаль район. Административ үзәге — Ермолаево авылы – Уфадан 243 км ераклыкта урнашкан. Якындагы тимер юл станциясе – Стәрлетамакта. Куергазы башкорт теленнән тәрҗемә иткәндә “елга башы” дигәнне аңлата.

Тарих

1935 елның 31 гыйнварыннан үзаллы Куергазы районы 1952 елда Стәрлетамак өлкәсе, 1962 елдан Мәләвез районына керә. 1965 елдан Күмертау районы (үзәге шул исемне йөртүче шәһәр) булып исемләнә. 1992 елда БР Югары Советы Президиумы Указы белән Куергазы районы дип исемләнә башлый (үзәге — Ермолаево эшчеләр поселогы). Үзаллылык алу торак төзелешен киңәйтергә, юлларны асфальтлаштырырга һәм ремонтларга, торак пунктларга газ кертергә мөмкинлек бирде.

География

Куергазы районы Башкортстанның көньягында урнашкан, аны хаклы рәвештә республиканың көньяк капкасы, дип йөртәләр. Ул Федоровка, Мәләвез, Күгәрчен районнары һәм Ырынбур өлкәсе белән чиктәш. Мәйданы 2238 км² тәшкил итә (авыл хуҗалыгы җирләре – 134,6 мең).

Халык

Район территориясендә Күмертау шәһәре, Маячный бистәсе (2005 елдан авыл), 84 авыл урнашкан. Иң зурлары: Айчуак, Яңа Мораптал, Якшымбәт.

Демография

Халык саны

1939	1959	1970	1979	1989	2002	2010	1 гый 2018	1 гый 2019
44 998	↘36 416	↘35 326	↘28 627	↘23 454	↗25 587	↘25 125	↘22 985	↘22 612

Район җирендә туган танылган кешеләр

• Шәмсетдин Зәки,
• Кинҗә Арсланов – Пугачев көрәштәше,
• Газиз Әлмөхәммәтов,
• Баязит Бикбай,
• Илшат Йомагулов (1932, Тимербай-2007, Уфа), РСФСР атказанган артисты.
• Рәшит Солтангәрәев (1935, Таймас - 2000, Уфа) — язучы, С. Юлаев премиясе лауреаты (1978)
• Тамара Ганиева — шагыйрә, драматург, БР атказанган мәдәният хезмәткәре (1993).
• Галим Хисамов — язучы, Салават Юлаев премиясе лауреаты (2014).
• Румил Азнабаев — Бөтендөнья башкортлар корылтае рәисе (2012-2015) (Якшымбәттән).
• Айдар Габдинов (1969, Тимербай), җырчы (тенор), Татарстанның атказанган артисты.

Икътисад

Агросәнәгать комплексы район икътисадының мөһим өлешен алып тора. Тоташ республикадагы кебек үк, заман үзгәрешләре аны да урап узмады. Районда 12 авыл хуҗалыгы җитештерү кооперативы исәпләнә. Җаваплылыгы чикләнгән өч җәмгыять авыл хуҗалыгы продукциясе җитештерү һәм эшкәртү белән шөгыльләнә. Үсемлекчелек продукциясенең төп өлешен ашлык һәм мал азыгы культуралары, шикәр чөгендере, көнбагыш, бәрәңге, яшелчә-җимешләр тәшкил итә. көнбагыш җитештерү буенча район республикада иң алдынгыларның берсе. Киров исемендәге, “Искра”, “Ватан” кооперативлары, җаваплылыгы чикләнгән “Заборьев-Агро” җәмгыяте районны (җирле инвестор) социаль-икътисади үстерүгә зур өлеш кертә. терлекчелектә малларның баш санын, ит һәм сөт җитештерүне арттыру буенча зур эш алып барыла.

Чыганаклар

• Үсеш юлында