Толбазы
| Толбазы | |
| баш. Талбазы | |
| Нигезләнү датасы | 1747 |
|---|---|
 | |
| Рәсми исем | Талбазы |
| Рәсми тел | башкорт теле һәм рус теле |
| Дәүләт |
 Россия[1] |
| Нәрсәнең башкаласы | Толбазы авыл җирлеге[d][2] һәм Авыргазы районы |
| Административ-территориаль берәмлек | Толбазы авыл җирлеге[d] |
| Сәгать поясы | UTC+05:00 |
| Халык саны | 10 114 (2010)[3] |
| Почта индексы | 453480 |
| Җирле телефон коды | 34745 |
 | |
 Толбазы Викиҗыентыкта | |
Толбазы[4] яки Талбазы[5] (баш. Талбазы, рус. Толбазы́) – авыл, Башкортстанның Авыргазы районы административ үзәге, шулай ук Толбазы авыл советы үзәге. Райондагы иң зур татар авылы.[5]
География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Авыл республика башкаласы Уфадан көньякка таба 78 км һәм Стәрлетамактан төньякка таба 35 км, Ак Күл тимер юл станциясеннән көнбатышка таба 30 км ераклыкта урнашкан. Авылның мәйданы: 1221,097 га.
Авылның рельефы дулкынлы-сөзәк битләүле; түбәнлектә буалар һәм күлләр урнашкан. Авыл территориясендә табигый күлләр бар: Өченче (Эчкәрекүл), Икенче (Авылкүл), Беренче (Аргыкүл), Урал һәм башкалар. Су үткәргеч уздырганчы, күлләр суы халык өчен эчә торган суның төп чыганаклары булып торган. Күлләрдә табан балыгы, сазан, корбан балыгы, ротан һәм башка балык төрләре бар.
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Толбазы авылы 1747 елдан билгеле. Авылны асабалардан арендага алган җирдә типтәрләр һәм мишәрләр нигезли. Аларга Түбән Новгород губернасының Зур Кызыл Яр авылыннан күчеп килгән йомышлы татарлар кушыла.
1865 елга кадәр авыл Ырынбур губернасы Стәрлетамак өязенә керә. 1865 елда губерна икегә бүленгәч, Толбазы Уфа губернасының Стәрлетамак өязенә карый башлый.
1930 елдан авыл Яңа Карамалы районына керә.
1940 елда район исеме Авыргазы итеп үзгәртелә, ә Толбазы аның административ үзәге итеп билгеләнә.
Халкы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| Халык саны | ||
|---|---|---|
| 2002[6] | 2009[7] | 2010[8] |
| 10 164 | ↘9730 | ↗10 114 |
2010 елгы халык санын алу мәгълүматы буенча, авылда 10 114 кеше яшәве мәгълүм[9].
2002 елгы халык санын алу нәтиҗәләре буенча, күпчелек милләтләр: татарлар (62,1 %), чуашлар (15,2 %), башкортлар (10,2 %)[10].
Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Авыл хуҗалыгына хезмәт күрсәтүче һәм авыл хуҗалыгы продукциясен эшкәртүче тармаклар урнашкан.
Транспорт[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Авыл аша Р-240 Уфа ― Ырынбур федераль юлы уза.
Якындагы Ак Күл тимер юл станциясе 27 км ераклыкта урнашкан.
Социаль өлкә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Авылда, нигездә, бер катлы агач һәм кирпеч йортлар торгызылган, шулай ук ике һәм өч катлы йортлар бар. Авыл көньяк-көнбатыш, төньяк, көнчыгыш микрорайоннарга, шулай ук Софиполь микрорайонына бүленгән. Иң озын урам – бөтен авыл буйлап төньяктан көньякка сузылган Ленин урамы.
Мәгариф һәм мәдәният[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Ике урта мәктәп, лицей һәм башкорт гимназиясе, Б. Гайсин исемендәге Балалар музыка мәктәбе, биш балалар бакчасы, район хастаханәсе, район мәдәният сарае, үзәк район китапханәсе филиалы, туган якны өйрәнү музее эшли.
Истәлекле урыннар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Тыл хезмәтчәннәренә куелган һәйкәл[11]
Радио[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- 65,96 МГц — Радио России;
- 101,4 МГц — Авторадио (Стәрлетамак);
- 101,9 МГц — Спутник FM (Стәрлетамак);
- 103,8 МГц — Юлдаш радиосы (Стәрлетамак);
- 104,3 МГц — Русское радио (Стәрлетамак);
- 104,8 МГц —Ретро FM (Стәрлетамак);
- 106,7 МГц —Радио Маяк (Стәрлетамак).
Шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Зыязитдинова Гөлшат Ибраһим кызы (22 сентябрь 1947), театр һәм кино актеры, Башкортстан Республикасының халык артисты (2003).
Фотогалерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
-
Чиркәү -
Мәчет
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 GEOnet Names Server — 2018.
- ↑ ОКТМО
- ↑ Население Башкортостана:XIX-XXI века: статистический сборник. — 2008.
- ↑ Толбазы үзәк район дәваханәсенә яңа аппарат кайтты. Кызыл таң, 19.07.2022
- ↑ 5,0 5,1 Татар энциклопедиясе. Авыргазы районы.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. әлеге чыганактан 2012-02-03 архивланды.
- ↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. әлеге чыганактан 2014-08-20 архивланды. 2014-08-20 тикшерелгән.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Дата обращения: 20 августа 2014. Архивировано 20 августа 2014 года
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2002 года: В 14 т. / Рос. Федерация. Федер.служба гос.статистики. — Офиц.изд. — М.: Статистика России, 2004. — Т.4: Национальный состав и владение языками, гражданство. — 1 электрон.опт.диск (CD-ROM). — (Всероссийская перепись населения 2002 года; Т.4).
- ↑ В с.Толбазы состоялось открытие памятника «Труженикам тыла» (2014-10-10). әлеге чыганактан 2021-08-01 архивланды. 2021-08-01 тикшерелгән.
.svg)
