Әгерҗе

Әгерҗе
	Әгерҗе
	Илтамга
Нигезләнү датасы	1646
Рәсми исем	Әгерҗе һәм Арыз
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Әгерҗе районы һәм «Әгерҗе шәһәре» муниципаль берәмлеге[d]
Административ-территориаль берәмлек	Әгерҗе районы һәм Татарстан
Сәгать поясы	UTC+03:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Әгерҗе
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан	Сарапул калкулыгы
Халык саны	19 804 (2024)
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	90 метр
Мәйдан	8,6 км²
Почта индексы	422230
Беренче язма телгә алу	1646
Җирле телефон коды	85551
	Әгерҗе Викиҗыентыкта

Әгерҗе (лат. тат. Ägerce, рус. Агрыз, удм. Огырчи) — РФнең субъекты булган Татарстан Республикасындагы шәһәр, Әгерҗе районының үзәге. Мөһим тимер юл төене.

Халык саны – 19 739 кеше (2016).

География

Шәһәр Татарстанның төньяк-көнчыгышында, Удмуртия чигендә, Сарапул калкулыгы итәге янында, бер үк исемле елга ярында, Казаннан 304 километр төньяк-көнчыгыштарак, Ижаудан 36 километр көньяктарак урнашкан.

Тарих

Шәһәр Казан—Екатеринбург тимер юлы төзелеше уңаеннан барлыкка килгән, аңа Әгерҗе станциясе каршында бистә буларак нигез салынган. 1924 елдан — өяз үзәге булмаган шәһәр, 1926 елда шәһәрләр исемлегеннән чыгарыла. 1921 елдан — ТАССРның Әгерҗе кантоны , 1924 елдан — Әгерҗе районы үзәге (1963—1964 елларда Алабуга районы составында булган). 1928 елдан — шәһәр тибындагы бистә, 1938 елда Әгерҗегә яңадан шәһәр статусы бирелә.

Халык

1897^[3]	1931^[4]	1939^[4]	1959^[5]	1970^[6]	1979^[7]	1989^[8]	2002^[9]	2010
2 608	~5 300	~15 400	20 270	19 267	20 137	19 732	18 620	19 299

Милли состав (2002): татарлар — 52,9%, руслар — 35,4%, арлар — 6,7%, чирмешләр — 1,6%.^[10]

Икътисад

Мөһим тимер юл төене. Тимер юл заводлары, төзелеш материаллары заводы, май-сөт комбинаты, ашлык кабул итү предприятиясе, типография, азык-төлек комбинаты.

Социаль инфраструктура

4 урта мәктәп, музыка мәктәбе, һөнәри училище. Боз сарае, мәдәни мирас һәм тарих музее, үзәк район хастаханәсе, тимер юл хастаханәсе. 2 мәчет.

Монда туганнар

Шулай ук карагыз: Төркем:Әгерҗедә туганнар.

Асаф Габдерахманов — Советлар Берлеге Герое.
Айрат Фәррахов — Татарстанның сәламәтлек саклау министры (2007-2013), РФ сәламәтлек саклау министры урынбасары (2013-2014), РФ финанс министры урынбасары (2014-...)
Илдар Халиков — Татарстан Республикасының премьер-министры (2010-2017)
Рәгъде Халитов — музыкант, КФУ прфессоры.

яңарт | SPARQL |сурәтләр тап

туу	Исем	әлма-матер	һөнәр төре	эш урыны	Викиҗыентыктагы төркем	үлем датасы
1910-08-16	Муллаян Госманов					1977-05-13
1918-12-20	Асаф Габдерахманов	П. С. Нахимов исемендәге хәрби-диңгез көчләре академиясе	naval officer		Asaf Abdrakhmanov	2000-09-03
1921-05-22	Камил Мостафин	Сәмәрканд дәүләт университеты	физик	Таҗик милли университеты		1998-08-28
1922	Абдуллабай Садыйков					1942-07-06
1939-03-19	Валерий Шамшурин	Нижгар дәүләт университеты	язучы			2023-12-26
1943-02-17	Рәгъде Халитов	Татар дәүләт гуманитар-педагогика университеты	баянчы
1966-07-09	Фаяз Шабаев		дәүләт эшлеклесе		Shabaev Fayaz Bayanovich
1967-11-21	Илдар Халиков	Казан (Идел буе) федераль университеты	сәясәтче		Ildar Khalikov
1968-02-17	Айрат Фәррахов	Казан дәүләт медицина университеты Россия Федерациясе Президенты каршындагы Россия халык хуҗалыгы һәм дәүләт хезмәте академиясе	сәясәтче хирург РФ Дәүләт думасы депутаты		Ajrat Farrakhov
2001-12-14	Максим Грошев		алкалы һоккей уйнаучы

Искәрмәләр

Сылтамалар

Әгерҗе районының рәсми сайты 2011 елның 26 май көнендә архивланган.
Әгерҗе «Минем шәһәр» энциклопедиясендә

Шулай ук карагыз

	Татарстан порталы
	Россия Федерациясе порталы

[_2bac6587ac2426ea-1] ОКТМО
https://wikidata.org/wiki/Track:P764https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203

[_b04fa97da852d9dd-2] Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года — Росстат, 2024.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126076461https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680

[3] Населенныя места Россійской имперіи въ 500 и болѣе жителей, Питербург, 1905

[mojgorod.ru-4] 4,0 ^4,1 http://www.mojgorod.ru/r_tatarstan/agryz/index.html

[5] 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[6] 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[7] 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[8] 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[9] 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[10] 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2019-07-12, retrieved 2013-05-05

[B1-11] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[1]

к б ү Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары
> 100 мең кеше	Казан • Уфа^[1] • Яр Чаллы • Мәскәү • Түбән Кама
> 50 мең кеше	Әлмәт • Стәрлетамак^[1] • Сембер • Ижау • Чиләбе
> 25 мең кеше	Екатиринбур • Октябрьски^[1] • Ырынбур • Нефтекама^[1] • Самар • Яшел Үзән • Пирем • Азнакай • Салават^[1] • Туймазы^[1] • Петербург • Төмән • Әстерхан • Алабуга • Бөгелмә • Тольятти • Лениногорски
> 10 мең кеше	Түбән Варта • Зәй • Чистай • Магнитогорски • Омск • Дүртөйле^[1] • Норлат • Арча • Соргыт • Тубыл • Баулы Саранск • Мәләкәс • Буа • Сарытау • Бәләбәй^[1] • Кукмара • Нижгар • Нефтеюганск • Чишмә^[1] • Пенза • Җәлил • Менделеевск • Әгерҗе • Зылатаус • Мамадыш
> 5 мең кеше	Йошкар-Ола • Волгоград • Новосибирск • Ишембай^[1] • Красноярск • Мәләвез^[1] • Актаныш • Урта Әләзән • Орски • Сызран • Сарапул • Минзәлә • Күзнәй • Яңавыл^[1] • Тум • Первоуральск • Күмертау^[1] • Учалы^[1] • Агыйдел • Байлар Сабасы • Чакмагыш^[1] • Ноябрьск • Прокопьевск • Түбән Мактама • Волжск • Балтач • Копейск • Бөре^[1] • Можга • Сарман • Мөслим • Бүздәк • Кама Аланы • Кемерово • Раевский^[1] • Түбән Тагил • Нократ Аланы • Урыссу • Дзержинск • Толбазы^[1] • Бакалы^[1] • Чаткы • Белорет • Актүбә • Биектау • Өркет • Троицк • Иске Кулаткы • Шыгырдан • Когалым • Приютово^[1] • Балык Бистәсе • Шәмәрдән • Яңа Уренгой • Ростов-на-Дону • Благовещен^[1] • Васильево • Югары Пышма • Богырыслан
Моны да карагыз: Татарлар саны буенча Балтыйк буе илләре, Украина, Казакъстан торак пунктлары ↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин