Әгерҗе

Әгерҗе
	Әгерҗе
Нигезләнү датасы	1646
Рәсми исем	Әгерҗе һәм Арыз
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Әгерҗе районы һәм Муниципальное образование «Город Агрыз»[d]
Административ-территориаль берәмлек	Әгерҗе районы
Халык саны	19 704 (2017)
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	90 метр
Сәгать поясы	UTC+03:00
Мәйдан	8,6 км²
Почта индексы	422230
Беренче язма телгә алу	1646
Җирле телефон коды	85551

Әгерҗе (лат. тат. Ägerce, рус. Агрыз, арча Огырчи) — РФнең субъекты булган Татарстан Республикасындагы шәһәр, Әгерҗе районының үзәге. Мөһим тимер юл төене.

Халык саны – 19 739 кеше (2016).

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр Татарстанның төньяк-көнчыгышында, Удмуртия чигендә, Сарапул калкулыгы итәге янында, бер үк исемле елга ярында, Казаннан 304 километр төньяк-көнчыгыштарак, Ижаудан 36 километр көньяктарак урнашкан.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр Казан—Екатеринбург тимер юлы төзелеше уңаеннан барлыкка килгән, аңа Әгерҗе станциясе каршында бистә буларак нигез салынган. 1924 елдан — өяз үзәге булмаган шәһәр, 1926 елда шәһәрләр исемлегеннән чыгарыла. 1921 елдан — ТАССРның Әгерҗе кантоны , 1924 елдан — Әгерҗе районы үзәге (1963—1964 елларда Алабуга районы составында булган). 1928 елдан — шәһәр тибындагы бистә, 1938 елда Әгерҗегә яңадан шәһәр статусы бирелә.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1897^[3]	1931^[4]	1939^[4]	1959^[5]	1970^[6]	1979^[7]	1989^[8]	2002^[9]	2010^[10]
2 608	~5 300	~15 400	20 270	19 267	20 137	19 732	18 620	19 299

Милли состав (2002): татарлар — 52,9%, руслар — 35,4%, арлар — 6,7%, чирмешләр — 1,6%.^[11]

Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Мөһим тимер юл төене. Тимер юл заводлары, төзелеш материаллары заводы, май-сөт комбинаты, ашлык кабул итү предприятиясе, типография, азык-төлек комбинаты.

Социаль инфраструктура[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Мәдәни мирас һәм тарих музее

4 урта мәктәп, музыка мәктәбе, һөнәри училище. Боз сарае, мәдәни мирас һәм тарих музее, үзәк район хастаханәсе, тимер юл хастаханәсе. 2 мәчет.

Танылган шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Асаф Габдерахманов — Советлар Берлеге Герое.
Айрат Фәррахов — Татарстанның сәламәтлек саклау министры (2007-2013), РФ сәламәтлек саклау министры урынбасары (2013-2014), РФ финанс министры урынбасары (2014-...)
Илдар Халиков — Татарстан Республикасының премьер-министры (2010-2017)
Рәгъде Халитов — музыкант, КФУ прфессоры.

Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

	Татарстан порталы
	Россия Федерациясе порталы

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Тышкы сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

[[Төркем:Әгерҗе районы� торак пунктлары]]

[_698bfb3dc4817c42-1] ОКТМО
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P764"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203"></a>

[_4a17b2e440a9b658-2] ttps://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar

[3] Населенныя места Россійской имперіи въ 500 и болѣе жителей, Питербург, 1905

[mojgorod.ru-4] 4,0 ^4,1 http://www.mojgorod.ru/r_tatarstan/agryz/index.html

[5] 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[6] 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[7] 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[8] 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[9] 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[gks.ru-10] Чыганакка җибәрү хатасы: Неверный тег <ref>; для сносок gks.ru не указан текст

[11] 2002 ел сан алу базасы

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

к б ү Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары
> 100 мең кеше	Казан • Уфа • Яр Чаллы • Мәскәү • Түбән Кама
> 50 мең кеше	Әлмәт • Стәрлетамак • Сембер • Ижау • Чиләбе
> 25 мең кеше	Екатиринбур • Октябрьски • Ырынбур • Нефтекама • Самар • Яшел Үзән • Пирем • Азнакай • Салават • Туймазы • Петербург • Төмән • Әстерхан • Алабуга • Бөгелмә • Тольятти • Лениногорски
> 10 мең кеше	Түбән Варта • Зәй • Чистай • Магнитогорски • Омск • Дүртөйле • Норлат • Арча • Соргыт • Тубыл • Баулы Саранск • Мәләкәс • Буа • Сарытау • Бәләбәй • Кукмара • Нижгар • Нефтеюганск • Чишмә • Пенза • Җәлил • Менделеевск • Әгерҗе • Зылатаус • Мамадыш
> 5 мең кеше	Йошкар-Ола • Волгоград • Новосибирск • Ишембай • Красноярск • Мәләвез • Актаныш • Урта Әләзән • Орски • Сызран • Сарапул • Минзәлә • Күзнәй • Яңавыл • Тум • Первоуральск • Күмертау • Учалы • Агыйдел • Байлар Сабасы • Чакмагыш • Ноябрьск • Прокопьевск • Түбән Мактама • Волжск • Балтач • Копейск • Бөре • Можга • Сарман • Мөслим • Бүздәк • Кама Аланы • Кемерово • Раевский • Түбән Тагил • Нократ Аланы • Урыссу • Дзержинск • Толбазы • Бакалы • Чаткы • Белорет • Актүбә • Биектау • Өркет • Троицк • Иске Кулаткы • Шыгырдан • Когалым • Приютово • Балык Бистәсе • Шәмәрдән • Яңа Уренгой • Ростов-на-Дону • Благовещен • Васильево • Югары Пышма • Богырыслан
Моны да карагыз: Татарлар саны буенча Балтыйк буе илләре, Украина, Казакъстан торак пунктлары