Әгерҗе
| Әгерҗе | ||
|---|---|---|
|
||
| Ил | Русия | |
| Җөмһүрият | Татарстан | |
| Район | Әгерҗе районы | |
| Координатлар | 56°31′00″ т. к. 52°59′00″ кч. о.HGЯO | |
| Беренче телгә алу | 1646 | |
| Мәйдан | 8,6 км² | |
| Климат | уртача | |
| Халык саны | 19 739 кеше | |
| Сәгать кушагы | UTC+3 | |
| Телефон коды | +7 85551 | |
| Почта индексы | 422230 | |
.svg)
Әгерҗе (лат. тат. Əgerce, рус. Агрыз, арча Огырчи) — 
Русия Федерациясенең субъекты булган 
Татарстан Республикасындагы шәһәр, Әгерҗе районының үзәге. Мөһим тимер юл төене.
Халык саны – 19 739 кеше (2016).
Эчтәлек
География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шәһәр Татарстанның кырый төньяк-көнчыгышында, Удмуртия белән чиге янында, Сарапул калкулыгы итәге янында, бер үк исемле елгасында, Казаннан 304 километр төньяк-көнчыгыштарак, Ижаудан 36 километр көньяктарак урнашкан.
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шәһәр Казан—Екатиринбур тимер юлы төзелеше уңаеннан барлыкка килгән, аңа Әгерҗе станциясе каршында бистә буларак нигез салынган. 1924 елдан — өяз үзәге булмаган шәһәр, 1926 елда шәһәрләр исемлегеннән чыгарыла. 1921 елдан — ТАССРның Әгерҗе кантоны үзәге, 1924 елдан — Әгерҗе районы үзәге (1963—1964 елларда Алабуга районы составында булган). 1928 елдан — шәһәр тибындагы бистә, 1938 елда Әгерҗегә яңадан шәһәр статусы бирелгән.
Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| 1897[1] | 1931[2] | 1939[2] | 1959[3] | 1970[4] | 1979[5] | 1989[6] | 2002[7] | 2010[8] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2 608 | ~5 300 | ~15 400 | 20 270 | 19 267 | 20 137 | 19 732 | 18 620 | 19 299 |
Милли состав (2002): татарлар — 52,9%, урыслар — 35,4%, арлар — 6,7%, чирмешләр — 1,6%.[9]
Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Мөһим тимер юл төене. Тимер юл кярханәләре, төзү материаллар заводы, май-сөт комбинаты, ашлык кабул итү предприятиесе, типография, азык-төлек комбинаты.
Социаль инфраструктура[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
4 урта мәктәп, музыка мәктәбе, һөнәри училище. Боз сарае, өлкәне өйрәнү музее, үзәк район хастаханәсе, тимер юл хастаханәсе. 2 мәчет.
Танылган шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Асаф Габдерахманов — Советлар Берлеге Герое.
- Айрат Фәррахов — Татарстанның сәламәтлек саклау министры (2007-2013), РФ сәламәтлек саклау министры урынбасары (2013-2014), РФ финанс министры урынбасары (2014-...)
- Илдар Халиков — Татарстан Республикасының премьер-министры (2010-2017)
- Рәгъде Халитов — музыкант, КФУ прфессоры.
Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Населенныя места Россійской имперіи въ 500 и болѣе жителей, Питырбур, 1905
- ↑ 2,0 2,1 http://www.mojgorod.ru/r_tatarstan/agryz/index.html
- ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ Өземтә китерү хатасы: Неверный тег
<ref>; для сносокgks.ruне указан текст - ↑ 2002 ел сан алу базасы
Тышкы сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
 |
Шәһәрләр: Казан | Чаллы | Азнакай | Алабуга | Арча | Әгерҗе | Әлмәт | Баулы | Болгар | Бөгелмә | Буа | Зәй | Зеленодольск | Иннополис | Кукмара | Лаеш | Лениногорск | Мамадыш | Менделеевск | Минзәлә | Нурлат | Тәтеш | Түбән Кама | Чистай
Районнар: Азнакай районы | Аксубай районы | Актаныш районы | Алабуга районы | Апас районы | Арча районы | Әгерҗе районы | Әләски районы | Әлки районы | Әлмәт районы | Әтнә районы | Балтач районы | Балык Бистәсе районы | Баулы районы | Биектау районы | Бөгелмә районы | Буа районы | Зәй районы | Кайбыч районы | Кама Тамагы районы | Кукмара районы | Лаеш районы | Лениногорск районы | Мамадыш районы | Менделеевск районы | Минзәлә районы | Мөслим районы | Түбән Кама районы | Нурлат районы | Питрәч районы | Саба районы | Сарман районы | Спас районы | Тәтеш районы | Теләче районы | Тукай районы | Чирмешән районы | Чистай районы | Чүпрәле районы | Югары Ослан районы | Ютазы районы | Яңа Чишмә районы | Яшел Үзән районы | юкка чыккан районнар |
 |
|
|
Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары
|
|
|---|---|
| >100 мең кеше | |
| >50 мең кеше | |
| >25 мең кеше | |
| >10 мең кеше | |
| >5 мең кеше |
 Йошкар-Ола •  Волгоград •  Новосибирск •  Ишембай •  Красноярск • Мәләвез • Актаныш •  Урта Әләзән •  Орски •  Сызран •  Сарапул • Минзәлә • Күзнәй • Яңавыл •  Тум •  Первоуральск • Күмертау • Учалы • Агыйдел • Байлар Сабасы • Чакмагыш •  Ноябрьск •  Прокопьевск • Түбән Мактама • Волжск • Балтач •  Копейск • Бөре • Можга • Сарман • Мөслим • Бүздәк • Кама Аланы • Кемерово • Раевский • Түбән Тагил •  Нократ Аланы • Урыссу •  Дзержинск • Толбазы • Бакалы • Чаткы • Белорет • Актүбә • Биектау •  Өркет • Троицк •  Иске Кулаткы •  Шыгырдан • Когалым • Приютово • Балык Бистәсе • Шәмәрдән •  Яңа Уренгой •  Ростов-на-Дону • Благовещен • Васильево • Югары Пышма • Богырыслан |
