Әгерҗе

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Әгерҗе latin yazuında])
Әгерҗе
Илтамга
Нигезләнү датасы 1646
Сурәт
Рәсми исем Әгерҗе һәм Арыз
Дәүләт  Россия
Нәрсәнең башкаласы Әгерҗе районы һәм «Әгерҗе шәһәре» муниципаль берәмлеге[d][1]
Административ-территориаль берәмлек Әгерҗе районы һәм Татарстан
Сәгать поясы UTC+03:00
Халык саны 19 794 (2019)[2]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 90 метр
Мәйдан 8,6 км²
Почта индексы 422230
Беренче язма телгә алу 1646
Җирле телефон коды 85551
Карта
 Әгерҗе Викиҗыентыкта

Әгерҗе (лат. тат. Ägerce, рус. Агрыз, удм. Огырчи) — РФнең субъекты булган Татарстан Республикасындагы шәһәр, Әгерҗе районының үзәге. Мөһим тимер юл төене.

Халык саны – 19 739 кеше (2016).

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр Татарстанның төньяк-көнчыгышында, Удмуртия чигендә, Сарапул калкулыгы итәге янында, бер үк исемле елга ярында, Казаннан 304 километр төньяк-көнчыгыштарак, Ижаудан 36 километр көньяктарак урнашкан.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр КазанЕкатеринбург тимер юлы төзелеше уңаеннан барлыкка килгән, аңа Әгерҗе станциясе каршында бистә буларак нигез салынган. 1924 елдан — өяз үзәге булмаган шәһәр, 1926 елда шәһәрләр исемлегеннән чыгарыла. 1921 елданТАССРның Әгерҗе кантоны , 1924 елданӘгерҗе районы үзәге (19631964 елларда Алабуга районы составында булган). 1928 елданшәһәр тибындагы бистә, 1938 елда Әгерҗегә яңадан шәһәр статусы бирелә.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1897[3] 1931[4] 1939[4] 1959[5] 1970[6] 1979[7] 1989[8] 2002[9] 2010
2 608 ~5 300 ~15 400 20 270 19 267 20 137 19 732 18 620 19 299

Милли состав (2002): татарлар — 52,9%, руслар — 35,4%, арлар — 6,7%, чирмешләр — 1,6%.[10]

Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Әгерҗе биологик чистарту корылмалары
Әгерҗе ит комбинаты

Мөһим тимер юл төене. Тимер юл заводлары, төзелеш материаллары заводы, май-сөт комбинаты, ашлык кабул итү предприятиясе, типография, азык-төлек комбинаты.

Социаль инфраструктура[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Мәдәни мирас һәм тарих музее

4 урта мәктәп, музыка мәктәбе, һөнәри училище. Боз сарае, мәдәни мирас һәм тарих музее, үзәк район хастаханәсе, тимер юл хастаханәсе. 2 мәчет.

Танылган шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ОКТМО
  2. http://tatstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/tatstat/resources/64ec280049620f14a900ff3fbd401489/МОчисл2019.pdf
  3. Населенныя места Россійской имперіи въ 500 и болѣе жителей, Питербург, 1905
  4. 4,0 4,1 http://www.mojgorod.ru/r_tatarstan/agryz/index.html
  5. 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  6. 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  7. 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  8. 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  9. 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  10. 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2019-07-12, retrieved 2013-05-05 

Тышкы сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]