Тум

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Тум latin yazuında])
Навигациягә күчү Эзләүгә күчү
Томск
Tomsk city flag.png
Tomsk city coat of arms.png
Герб
Тум (Русия)
Томск
Тум (Томск өлкәсе)
Томск
Ил Русия
Федерация субъекты Томск өлкәсе
Шәһәр бүлгесе Томск
Координатлар 56°29′19″ т. к. 84°57′08″ кч. о.HGЯO
Эчке бүленеш 4 район
Башлык Иван Кләйн[d]
Мәйдан 294,6 км²
Климат кискен котиненталь
Рәсми тел рус теле
Халык саны 524 669 кеше
Сәгать кушагы UTC+7
Телефон коды 3822
почта индекслары 634xxx
Автомобиль коды 70
ГАТОБК коды 69 401 000 000
ОКТМО коды 69 701 000 001
Кардәш шәһәрләр Ульсан[d] һәм Краснояр
Бүләкләр Октябрь Инкыйлабы ордены
Commons-logo.svg Аудио, фото һәм видео Викиҗыентыкта

Томск, Тум[1] (рус. Томск) — Русиядәге шәһәр, Томск өлкәсенең административ үзәге. Көнбатыш Себернең көнчыгышында, Том елгасының ярларында урнашкан. Шәһәрдә елга порты, тимер юл станциясе, аэропорт бар.

2010 ел җанисәбе буенча шәһәрдә 524 669 кеше яши[2].

Томск 1604 елда барлыкка килгән. 1804—1925 елларда Томск губернасы үзәге. Шәһәр 19 гасырның 30-еллары охиридан, Томск вә Янәсәй губерналарында алтынны күпләп чыгара башлавы сәбәпле, Себернең мөһим сәүдә, кәсепчелек вә транзит үзәгенә әверелгән. Томскида 1880 елда Русиянең Азия өлешендә беренче университет, 1896 елда Себердә беренче югары техника уку йорты — технология институты ачылган. Патша Русиясе дәверендә сөрген урыны булган.

Томскида машиналар төзү һәм метал эшкәртү (җиһазлар төзү, электротехника сәнәгате, муентерәкләр (подшипниклар), әсбаплар һ.б.), химия, агач эшкәртү, азык-төлек, җиңел сәнәгатьләре үсеш алганнар. Төзелеш материаллары ширкәтләре бар. Шәһәрдә РФА Себер бүлекчәсенең гыйльми үзәге; 6 югары уку йорты (шул исәптән, университет), 3 театр, музейлар (шул исәптән, Томск университеты музее), Ботаника бакчасы бар. Мигъмарият һәйкәлләре: Воскресение чиркәве (18 гасыр азагы — 19 гасыр башы), сәүдә рәтләре (18—19 гасырлар) сакланган.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1897[3] 1926[4] 1939[5] 1959[6] 1970[7] 1979[8] 1989[9] 2002[10] 2010[11]
52 221 92 485 ~145 000 248 823 338 389 420 730 501 963 487 838 524 669

Милләтләр (2010): урыслар — 91,7%, татарлар — 1,7%, украиннар — 1,0%.

Эчке бүленеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр 4 районга бүленә:

  1. Киров районы
  2. Совет районы
  3. Ленин районы
  4. Октябрь районы

Шәһәрдә туган күренекле кешеләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Татарлар, башкортлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Моны да карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ http://www.antat.ru/ru/iyli/publishing/book/2015/Этимологический%20словарь-2%20том.pdf
  2. ↑ 2010 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  3. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/census.php?cy=0
  4. ↑ http://ak.gks.ru/peep2010/DocLib3/1926.htm
  5. ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2011/year/year2011.rar
  6. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php
  7. ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  8. ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  9. ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  10. ↑ 2002 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  11. ↑ http://www.primstat.ru/VPN2010/webpages/chislNas.mht
Чыганагы — "https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Тум&oldid=2263245"