Мамадыш

Мамадыш
	Мамадыш
	рус. Мамадыш
	Илтамга
Нигезләнү датасы	1391
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Мамадыш районы, Мамадыш шәһәр җирлеге[d], Мамадыш өязе һәм Мамадыш кантуны
Административ-территориаль берәмлек	Мамадыш шәһәр җирлеге[d]
Сәгать поясы	UTC+03:00
Халык саны	15 726 (2021)
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	60 метр
Мәйдан	15 км²
Почта индексы	422190
Җирле телефон коды	85563
	Мамадыш Викиҗыентыкта

Мамадыш (лат. тат. Mamadış, рус. Мамадыш) — Россия Федерациясендәге Татарстан Республикасының Мамадыш районы үзәге, Казаннан 167 км көнчыгышта урнашкан. Кама алды төбәгендә, Нократ елгасының (Чулманның кушылдыгы) уң ярына, Ушмы елгасы койган урында, Казан-Екатеринбург линиясендәге Кукмара тимер юл станциясеннән 80 км көньяк-көнчыгышта урнашкан. Нократ елгасында пристань.

Халык саны: 14 432 кеше (2010).^[3]

Тарих

Татар авылы буларак барлыкка килә. Аның урынына беренче күчеп утыручының исемен йөртә. ХVII гасырдан анда руслар күченеп утыра башлый. Изге Троица храмы җиткерелгәч, Троицкое авылы дип атала. 1781 елдан Мамадыш – өяз шәһәре. Район 1930 елда оештырыла.

1921 елның ахырында Мамадышта эшләп килгән педагогия курслары ябыла. Сәбәбе: укыту өчен әсбаплар, кабинетлар, мастерскойлар һәм иң мөһиме — педагоглар җитешмәү. Күп кенә фәннәр бөтенләй укытылмый. Курсларны Алабугадагы шундый ук курсларга кушалар.

Халык

1840^[4]	1866^[5]	1897^[6]	1913^[7]	1939^[7]	1959^[8]	1970^[9]	1979^[10]	1989^[11]	2002^[12]	2010^[3]
3 655	3 619	4 195	~5 900	~7 700	9 023	9 663	10 326	11 835	13 509	14 432

Төп милләтләр:

1989 елгы җанисәп буенча: татарлар — 59,0%, руслар — 39,4%.
2002 елгы җанисәп буенча: татарлар — 65,3%, руслар — 30,1%.

Сәнәгать

"Мамадышнефтепродукт" ҖЧҖ
шәһәр электр челтәрләре
"Мамадыш агач эшкәртү комбинаты" ААҖ
"Мамадыш спирт заводы"
"Мамадыш сыр-май комбинаты"
"Мамадыш ашлык кабул итү предприятиесе" ААҖ
"Мамадыш балык заводы" ААҖ
Мамадыш урман хуҗалыгы

Авыл хуҗалыгы

Бодай, арыш, арпа, солы, борчак, бәрәңге, җитен үстерелә. Терлекчелекнең төп юнәлешләре-сөтчелек, дуңгызчылык, җәнлекчелек.

Авыл хуҗалыгына хезмәт күрсәтүче ширкәтләр: "Агрохимсервис".

Матбугат

"Нократ" ("Вятка") матбугат-мәгълүмат дәүләт учреждениесе.

Мәдәният

Монда туганнар

Шулай ук карагыз: Төркем:Мамадышта туганнар.

Галина Ибраһимова (1928), ССРБ халык табибы.
Ирек Мәгасумов (1988), подполковник (2022), Россия Федерациясе Каһарманы (2023).
Олег Сорокин (1995–2022), өлкән лейтенант, Россия Федерациясе Герое (2023, үлгәннән соң).

яңарт | SPARQL |сурәтләр тап

туу	Исем	әлма-матер	һөнәр төре	эш урыны	Викиҗыентыктагы төркем	үлем датасы
1854-11-01	Виктор Ивановски	Казан (Идел буе) федераль университеты	социолог хокук белгече университет профессоры	Казан (Идел буе) федераль университеты		1926-08-18
1855-04-19	Пётр Фигнер	Тау институты	metallurgist			1916-04-13
1858	Евгения Фигнер		сәясәтче			1931-11-19
1878-04-13	Леонид Сапожников	Казан дәүләт ветеринария медицинасы академиясе	галим	Казан дәүләт ветеринария медицинасы академиясе Омск дәүләт аграр үнивирситите		1937
1899-06-16 1899-06	Иван Жуков		хәрби хезмәткәр			1952-11
1900-02-09	Николай Машкин	МДУның җәмгыять фәннәре факультеты	антик дәвер тарихчысы университет профессоры	Мәскәү дәүләт университеты		1950-09-15
1928 1928-04-29	Галина Ибраһимова	Казан дәүләт медицина университеты	табиб			2016-03-11
1957-03-27	Александр Добрынин		музыкачы җырчы шагыйрь
1988-04-27	Ирек Мәгасумов				Irek Magasumov
1995-01-16	Олег Сорокин	Moscow Higher Military Command School	офицер			2022-03-26

Искәрмәләр

Сылтамалар

http://www.tatmedia.com/tat/region/153 2009 елның 23 май көнендә архивланган.
Рәсми сайт

Моны да карагыз

[_ba06013535e8033e-1] 1,0 ^1,1 ОКТМО
https://wikidata.org/wiki/Track:P764https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203

[_7b3496f5f3a187b3-2] Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684906

[гкс-3] 3,0 ^3,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2013-05-25

[4] Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840

[5] Казан губернасы торак урыннары исемлеге, 1866

[6] Населенныя мѣста Россійской Имперіи въ 500 и болѣе жителей. Санктъ-Петербургъ, 1905.

[mojgorod-7] 7,0 ^7,1 http://tatarile.org/maglumat/%D0%BC%D3%99%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D3%99/%D0%B1%D1%83%D0%B0-1

[8] 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[9] 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[10] 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[11] 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[12] 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[B1-13] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[1]

к б ү Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары
> 100 мең кеше	Казан • Уфа^[1] • Яр Чаллы • Мәскәү • Түбән Кама
> 50 мең кеше	Әлмәт • Стәрлетамак^[1] • Сембер • Ижау • Чиләбе
> 25 мең кеше	Екатиринбур • Октябрьски^[1] • Ырынбур • Нефтекама^[1] • Самар • Яшел Үзән • Пирем • Азнакай • Салават^[1] • Туймазы^[1] • Петербург • Төмән • Әстерхан • Алабуга • Бөгелмә • Тольятти • Лениногорски
> 10 мең кеше	Түбән Варта • Зәй • Чистай • Магнитогорски • Омск • Дүртөйле^[1] • Норлат • Арча • Соргыт • Тубыл • Баулы Саранск • Мәләкәс • Буа • Сарытау • Бәләбәй^[1] • Кукмара • Нижгар • Нефтеюганск • Чишмә^[1] • Пенза • Җәлил • Менделеевск • Әгерҗе • Зылатаус • Мамадыш
> 5 мең кеше	Йошкар-Ола • Волгоград • Новосибирск • Ишембай^[1] • Красноярск • Мәләвез^[1] • Актаныш • Урта Әләзән • Орски • Сызран • Сарапул • Минзәлә • Күзнәй • Яңавыл^[1] • Тум • Первоуральск • Күмертау^[1] • Учалы^[1] • Агыйдел • Байлар Сабасы • Чакмагыш^[1] • Ноябрьск • Прокопьевск • Түбән Мактама • Волжск • Балтач • Копейск • Бөре^[1] • Можга • Сарман • Мөслим • Бүздәк • Кама Аланы • Кемерово • Раевский^[1] • Түбән Тагил • Нократ Аланы • Урыссу • Дзержинск • Толбазы^[1] • Бакалы^[1] • Чаткы • Белорет • Актүбә • Биектау • Өркет • Троицк • Иске Кулаткы • Шыгырдан • Когалым • Приютово^[1] • Балык Бистәсе • Шәмәрдән • Яңа Уренгой • Ростов-на-Дону • Благовещен^[1] • Васильево • Югары Пышма • Богырыслан
Моны да карагыз: Татарлар саны буенча Балтыйк буе илләре, Украина, Казакъстан торак пунктлары ↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин