Степанида Борисова

Степанида Борисова
Туганда бирелгән исеме:	Степанида Ильинична Борисова
Туу датасы:	15 апрель 1950(1950-04-15) (74 яшь)
Туу җире:	СССР, РСФСР, Якут АССР, Меге-Кангалас улусы[d], Нахара
Һөнәре:	драма актрисасы
Гражданлыгы:	СССР РФ
Активлык еллары:	1974 ― х. в.
Бүләк һәм премияләр:

Степанида Борисова, Степанида Ильинична Борисова (сах. Степанида Ильинична Борисова, 1950 елның 15 апреле, СССР, РСФСР, Якут АССР, Меге-Кангалас районы, Нахара) ― театр һәм кино актрисасы, җырчы, режиссер, П. А. Ойунский исемендәге Саха академия театры артисты (1974 елдан), Россия Федерациясенең (2006) һәм Саха Республикасының (2001) халык, Россия Федерациясенең атказанган (1993) артисты. Саха-Якутия Республикасының П. А. Ойунский исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты (1988). Олонхо театрына нигез салучыларның берсе.

Тәрҗемәи хәле

1950 елның 15 апрелендә Якут АССР Меге-Кангалас районы Нахара авылында туган.

1974 елда М. С. Щепкин исемендәге Югары театр училищесының якут студиясен тәмамлаган.

1974 елдан Ойунский исемендәге Саха академия театрында^[d] уйный. 1980-еллардан башлап, саха милли тойук җырлау техникасын кулланып, театр спектакльләрендә җырлый башлый (аерым алганда, Бертольт Брехтның^[d] «Сычуаньнан яхшы кеше» спектаклендә). 1990-еллардан фолк-җырчы буларак Европа, Америка һәм Азия илләре буенча гастрольләрдә йөри, Кытайда (1996), Берлинда (2002), Япониядә (2002) һәм Бөекбританиядә (2004) этно-музыка фестивальләрендә катнаша. Шулай ук «Чолбон»^[d] рок-төркеме составында чыгыш ясый.

2009 елда Мәскәүдә аның Ф. Павлов-Андриевич куелышында Хармс прозасы буенча «СтарухЫ» моноспектакленең премьерасы була.

«Тайна Чингис Хаана»^[d] фильмында (2009, Россия―Монголия―АКШ) Чыңгызханның әнисе Оэлун^[d] ролендә уйнаган.

2011 елдан ― Олонхо театры каршындагы актерлар студиясенең сәнгать җитәкчесе, берничә спектакль куйган.

Иҗаты

Театрда рольләре

• Карчык («СтарухЫ» моноспектаклендә),
• Суосалдьыйа Толбонноох («Суосалдьыйа Толбонноох», И. Алексеев),
• Шагыйрь хатыны («Минем калдырган җырлар», Василий Протодьяконов),
• Марфа — «Абынган» (Анемподист Софронов),
• Кириск анасы («Минем яраткан зәңгәр ярым», Чыңгыз Айтматов),
• Пайпэткэ («Ханидуо һәм Халерхаа», Семён Курилов),
• Шень Дэ һәм Шой Да («Сычуаньнан яхшы кеше» Б. Брехт),
• Кутурган Куо («Бөек Кудангса», Платон Ойунский),
• Лагларыйа Даарыйа («Николай Дорогунов — адәм баласы», П. Ойунский),
• Асрау — («Явыз рух», Николай Неустроев),
• Кыыс Дэбилийэ (олонхо «Кыыс Дэбилийэ»),
• Оджулун («Чыңгызхан әмере буенча», Николай Лугинов),
• Бернарда Альба («Бернарда Альба йорты», Гарсиа Лорка^[d]),
• Таня түтәй («Фәрештәләр еламый», Д. Привалов),
• Иэйэхсит ханым («Эллэй Боотур», Алтан Сарын),
• Айыысыт («Шаман йокысы», Алексей Кулаковский).

Кинода рольләре

• «Охоноон» (реж. А. Васильев),
• «Сирдээх дьон» (реж. С. Ермолаев),
• «Тайна Чингис Хаана» (Оэлун, реж. Андрей Борисов).

Режиссерлык эшләре

• «Олох долгуннара» («Язмыш дулкыннары») спектакле
• Н. Абрамовның олонхо спектакле «Удаган кыргыттар» (Удаган кызлары) (2013)

Бүләкләре, мактаулы исемнәре

• Саха Республикасының П. А. Ойунский исемендәге Дәүләт премиясе (1988)
• Россия Федерациясенең атказанган артисты (1993)
• Саха Республикасының халык артисты (2001)
• Россия Федерациясенең халык артисты (2006)
• «Алтын битлек» премиясе номинанты (2003, 2007, 2010)

Шәхси тормышы

Ире ― Андрей Саввич Борисов (1951 елгы), Олонхо театрына нигез салучы, режиссер. Саха (Якутия) Республикасының мәдәният һәм рухи үсеш министры (1990–2014).

Сылтамалар

• Степанида Борисова. Саха Академический Театр им. П. А. Ойунского. 2015-09-20 тикшерелгән.(үле сылтама)
• Эмилия Алиева (2009-11-27). Женщина-космос. Газета «Якутск вечерний». әлеге чыганактан 2013-07-07 архивланды. 2013-06-12 тикшерелгән.
• Татьяна Ренкова (08.11.2011). Магические песни. Это я — Стеша. Казань24.ru. әлеге чыганактан 2015-09-30 архивланды. 2015-09-20 тикшерелгән.
• Степанида Борисова и Тригон на Фестивале Евро Радио в Кёльне.