Кайбыч имәнлекләре
| Кайбыч имәнлекләре | |
| Нигезләнү датасы | 1981 |
|---|---|
| Дәүләт |
 Россия |
| Административ-территориаль берәмлек | Кайбыч районы һәм Апас районы |
| Мирас статусы | табигать һәйкәле[d] |
| Беренче язма телгә алу | 1712 |
 | |
«Кайбыч имәнлекләре» - Татарстан Республикасының Кайбыч һәм Апас районнары җирләрендә Бәрлебашы урманчылыгына һәм Урсак урманчылыгына караган урманнарда урнашкан региональ карамактагы табигый һәйкәл.
Этимологиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Топоним «Кайбыч» ойконимы (Кайбицы) һәм «имәнлек» оронимы терминыннан килеп чыккан.[1]
Тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Әлеге статусны 1981 елда ала.[2]
Кайбыч урманарының тарихы еракларга китә. Әле 18 гасыр башында ук, 1712 ел Указы белән Петр I : “Казанның таулы имәнлекләрен кораблар һәм башка диңгез суднолары төзү өчен сакларга!”, - дип боерган[3]. Әле бүгенге көндә дә Кайбыч урманында Лашман юлы дип аталган бик киң юл сакланган. Урсак урманчылыгы урманында әле дә 500 еллык имән үсеп тора[3].
Географиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
140 гектар мәйданна биләп «Казан имәнлекләре» дип аталучы имән урманнарының Кайбыч урман хуҗалыгы составында ике участогыннан тора. Рельеф тирән чокырлар белән кисешкән тигезлекләрдән тора. Имән юкә, өрәңге белән урманнарда бергә үсә, монда гади корыч агач ареалы урманнары чикләре уза, беренче ярусның биеклеге 25-26 м тәшкил итә. Урман кырыенда, аскы яруста зелпе, марҗа алкасы, миләш һәм бигрәк тә чикләвек куаклары таралган, 1978/79 елның көчле салкыннарыннан соң имәнлекләрнең бер өлеше корып һәм урманда яктырту шартларының кискен үзгәрүенә китергәч бу үсемлекләр ареалы арта. Үләннәрдән мораль булмаган флора вәкилләре өстенлек итә: зәрдә, зөһрә уты; сирәк төрләрдән – бүре җиләге, кушъяфраклы любка очрый. Татарстан Республикасының Кызыл китабына кертелгән 100 дән артык төр кош-корт, шул исәптән кыза, сапсан, әтәлге, мәче башлы ябалак, саз ябалагы, соры тукран, гади тукран, яшел тукран, алтынсу корташар; шулай ук соры коңгыз, гади болан коңгызы очрый.[1]
Икътисады[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Объект имәненең генетик резерваты булып тора һәм урман орлыкчылыгында кулланыла. Фәнни һәм эстетик әһәмияткә ия.[1]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Татарская энциклопедия: В 6 т. / Гл. ред. М.Х. Хасанов, отв. ред. Г. С. Сабирзянов. – Казань: Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 2006. – Т. 3: К–Л. – 664 с.
.svg)
.png)
