Бану Вәлиева
| Бану Вәлиева | |
|---|---|
 | |
| Туган | 14 декабрь 1914 Шәмбалыкчы, Шәмбалыкчы вулысы, Тәтеш өязе, Казан губернасы, Россия империясе |
| Үлгән | 24 февраль 2003 (88 яшь) Уфа, Башкортстан, Россия |
| Ватандашлыгы |  СССР Россия |
| Һөнәре | опера җырчысы |
| Сәяси фирка | Советлар Берлеге коммунистик фиркасе |
Бану Нургали кызы Вәлиева (1914 елның 14 декабре, Шәмбалыкчы, Шәмбалыкчы вулысы, Тәтеш өязе, Казан губернасы, Россия империясе — 2003 елның 24 феврале, Уфа, Башкортстан, Россия) — опера җырчысы (лирик-колоратур сопрано), педагог, җәмәгать эшлеклесе. РСФСРның (1955) һәм БАССРның (1947) халык артисты, РСФСРның (1949) һәм БАССРның (1942) аткзанган артисты. БАССР Югары шурасының II—IV чакырылышлары депутаты.
Тормыш юлы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Бану Вәлиева 1914 елның 14 декабрендә Казан губернасының Шәмбалыкчы авылында (хәзер Татарстанның Апас районы) туа.
Мәктәпне тәмамлагач, Бану Вәлиева, композитор Солтан Габәши укыткан, Казан музыка техникумына укырга керә. Анда ул башкорт җырчысы һәм композитор Газиз Әлмөхәммәтов белән таныша. Аның ярдәмендә һәм үзенең туганнан туган абыйсы Фәхри Насретдиновның киңәше буенча, Бану Мәскәүгә китә. Анда П. Чайковский исемендәге Мәскәү дәүләт консерваториясе каршындагы башкорт опера студиясенә укырга керә.
Мәскәү консерваториясе каршындагы Башкорт студиясен тәмамлаганнан соң (1938; класс Е. А. Милькович), 1966 елга кадәр — Башкортстан дәүләт опера һәм балет театры солисткасы. 1961 елдан — Уфа сәнгать укуханәсе укытучысы, 1969—1998 елларда — Уфа дәүләт сәнгать институты педагогы.
1947—1963 елларда Башкорт АССР Югары Советы депутаты итеп сайлана. 1953 елдан СБКФ әгъзасы[1].
Башкорт опера башкаруының әйдәүче осталарының берсе. Нияз Даутов, Сергей Лемешев, Павел Лисициан, Фәхри Насретдинов белән чыгыш ясый.
ССРБ, Бирма, Һиндстан, Непал буенча гастрольләрдә йөри.
1966 елда Бану Нургалиевна башкару карьерасын тәмамлый һәм педагогларга китә. 1998 елга кадәр Уфа дәүләт сәнгать институтында укыта.
2003 елның 24 февралендә вафат була.
Укучылары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Бану Валеевада Геннадий Родионов, Тәнзилә Үзәнбаева, Алла Гильченко (Билалова), Вадим Тирон, Олег Килмөхәммәтов, Салих Сөләйманов, Флорида Исмәгыйлева һ. б. сәнгать осталары белем алган.
Хәтер[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- 1996 елда Шәмбалыкчыда музее ачыла;
- 2003 елдан Уфа шәһәренең Ленин районындагы «Кооперативный» микрорайонындагы урамнарның берсе аның исемен йөртә[2];
- 2011 елның 19 маенда Уфа шәһәре, Карл Маркс ур., 32 нче йорт адресы буенча мемориаль такта ачыла[3].
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Байтерякова Д. Н. Валеева Бану Нургалеевна // Театральная энциклопедия / под ред. С. С. Мокульского. — Советская энциклопедия. — Т. 1.
- ↑ Бану Валеева — соловей башкирской оперной сцены (К 100-летию со дня рождения певицы)
- ↑ В Уфе открыта мемориальная доска народной артистке России и Башкортостана Бану Валеевой
