Кәҗәмөгез йолдызлыгы

Җәди
Җәди сурәтне зурайтырга өчен чиртегез
Латинча исем	Capricornus (иял. к.: Capricorni)
Кыскартма	Cap
Нигез	кәҗә
Туры калкулык	20^сәг 00^мин тан 21^сәг 52^мин кача
Авышлык	−28° тан −9° кача
Мәйдан	414 кв. градус (40 урын)
Иң якты йолдызлар (зурлык < 3^m)	Зәнәбелҗәди (δ) — 2,87^m
Метеор агымнары	Каприконилар-Сагиттарилар Хи-Каприкорнилар Сигма-Каприкорнилар Тау-Каприкорнилар Альфа-Каприкорнилар
Янәшә йолдызлыклар	Дәлү Каракош Кавәс Микроскоп Көньяк Балык
Йолдызлык +62° тан −90° кача киңлекләрендә күренә. Русия территориясендә иң яхшы күренүчәнлек вакыты — июль, aугыc.

Кәҗәмөгез йолдызлыгы (гарәп. الجدي‎ әл-җәди — «кәҗә бәтие»^[1]; бор. төрк. Oġlaq (~углак),^[2] шулай ук Җәди йолдызлыгы; лат. Capricornus) — күк йөзенең көньяк ярымшарында Дәлү һәм Кавәс йолдызлыклары арасында урнашкан зодиак йолдызлыгы. Кояш бу йолдызлыкта 19 гыйнвардан 15 фᴎврәᴫгә кадәр була. Иң яхшы күренүчәнлек шартлары июль–aугыc айларында. Россиянең үзәк һәм көньяк өлкәләрендә күренә.

1846 елда Иоганн Галле һәм Гейнрих д’Арре бу йолдызлыкта Нептун планетасын ачалар.

Йолдызлар

Кәҗәмөгез α — Җәди, күренмә икеле йолдыз, ул бәйле булмаган ике йолдыздан тора, аларның һәрберсе чын куш йолдыз булып тора.

Кәҗәмөгез δ — Зәнәбелҗәди, +2,87 күренмә йолдызча зурлыклы, йолдызлыкның иң якты йолдызы.

Искәрмәләр

↑ Җәди — 1) кәҗә бәтие; 2) зодиак тамгасы буенча егерме икенче дᴎкәбеpдан егерме икенче январьгача булган вакыт; Иран ел хисабы буенча 10 нчы ай. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б. — Б. 772.
↑ https://www.google.de/books/edition/A_Dictionary_of_Early_Middle_Turkic/roCjEAAAQBAJ?hl=ru&gbpv=1&dq=A+Dictionary+of+Early+Middle+Turkic+-+Hendrik+Boeschoten+-+2022&printsec=frontcover

Зодиак йолдызлыклары

Еланлы йолдызлыгы зодиак йолдызлыкларына керми, әмма Кояш аннан үтеп бара

[1] Җәди — 1) кәҗә бәтие; 2) зодиак тамгасы буенча егерме икенче дᴎкәбеpдан егерме икенче январьгача булган вакыт; Иран ел хисабы буенча 10 нчы ай. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б. — Б. 772.

[2] ttps://www.google.de/books/edition/A_Dictionary_of_Early_Middle_Turkic/roCjEAAAQBAJ?hl=ru&gbpv=1&dq=A+Dictionary+of+Early+Middle+Turkic+-+Hendrik+Boeschoten+-+2022&printsec=frontcover

[1]

[2]

к б ү Җәди йолдызлары
Байер	α (Җәди) • β (Забих) • γ (Наширә) • δ (Зәнәбелҗәди) • ε (Кастра) • ζ • η (Армус) • θ (Дорсум) • ι • κ • λ • μ • ν (Әлшат) • ξ¹ • ξ² • ο • π • ρ • σ • τ¹ • τ² • υ • φ • χ • ψ • ω • b • c • A
Флемстид	1 (ξ¹) • 2 (ξ²) • 3 • 4 • 5 (α¹, Җәди Прима) • 6 (α², Җәди Секунда) • 7(σ) • 8 (ν, Әлшат) • 9 (β, Забих) • 10 (π) • 11 (ρ) • 12 (ο) • 13 (τ¹) • 14 (τ²) • 15 (υ) • 16 (ψ) • 17 • 18 (ω) • 19 • 20 • 21 • 22 (η, Армус) • 23 (θ, Дорсум) • 24 (A) • 25 (χ) • 26 • 27 • 28 (φ) • 29 • 30 • 31 • 32(ι) • 33 • 34 (ζ) • 35 • 36 (b) • 37 • 38 • 39 (ε, Кастра) • 40 (γ, Наширә) • 41 • 42 • 43 (κ) • 44 • 45 • 46 (c) • 47 • 48 (λ) • 49 (δ, Зәнәбелҗәди) • 50 • 51 (μ)
Исемлек

к б ү Әбүрәйхан әл-Бирунинең «Мәсгуд кануны» зайичәсендәге йолдызлыклары
21 төньяк	Дөббеләсгар (Кече Җидегән) \| Дөббеләкбәр (Зур Җидегән) \| Аждаһа \| Кефей / Янучан \| Кычкыручы / Улаучы (Үгезкөтүче) \| Хәер Табагы (Төньяк Таҗ) \| Тезләнүче (Геркулес) \| Лира / Кимвал \| Таир / Дөҗаҗ (Аккош) \| Зателкөрси (Кассиопея) \| Персей / Хамил Рәэселгул \| Тезген Тотучы (Олаучы) \| Еланнарны Тылсымлаучы (Еланлы) \| Хәйя (Елан) \| Сәһем / Туку Станы (Ук) \| Каракош \| Дельфин \| Кыйтгателфәрәс (Кече Ат) \| Фәрәселзөлҗәнах (Пегас) \| Андромеда \| Мөсәлләс (Өчпочмак)
12 зодиак	Кәбәш / Хәмәл \| Сәвер \| Тәваэман (Җәүза) \| Саратан \| Әсәт \| Газраэ (Сөмбелә) \| Мизан \| Гакрәп \| Рами / Кавәс \| Җәди \| Сакыйбелмаэ / Дәлү \| Сәмәкәтан (Хут)
15 көньяк	Кит / Сәбгелбәхер \| Җәббар / Җәүза (Орион) \| Нәһер (Эридан) \| Әрнәб (Куян) \| Кәлбеләкбәр (Зур Эт) \| Кәлбелмөкаддәм (Кече Эт) \| Сәфинә (Арго Корабы) \| Шөҗаг (Су Аҗдаһасы) \| Табак \| Гораб (Козгын) \| Кентавр \| Сәбгъ (Бүре) \| Төтәсләвеч (Корбан Чалу Урыны) \| Таҗ (Көньяк Таҗ) \| Хут (Көньяк Балык)