Андромеда йолдызлыгы

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Андромеда йолдызлыгы latin yazuında])
Андромеда
Андромеда
Андромеда

сурәтне зурайтырга өчен чиртегез

Латинча исем Andromeda
(иял. к.: Andromedae)
Кыскартма And
Нигез богаулы хатын Андромеда
Туры калкулык 22h 52m тан
2h 31m кача
Авышлык +21° тан
+52° 30′ кача
Мәйдан 722 кв. градус
(19 урын)
Иң якты йолдызлар
(зурлык < 3m)
Метеор агымнары

Андромедалылар

Янәшә йолдызлыклар
Йолдызлык +90° тан −37° кача киңлекләрендә күренә.
Русия территориясендә иң яхшы күренүчәнлек вакыты — ноябрь.

Андроме́да йолдызлыгы (лат. Andromeda) — күк йөзенең төньяк ярымшардагы йолдызлыгы. Андромедада 2 нче дәрәҗә зурлыктагы өч йолдыз һәм гади күз белән күренеп торган бормалы галактика (Андромеда Томанлыгы) бар.

Андромеда Томанлыгы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Йолдызлыкның иң мөһим объект — Андромеда Томанлыгы (M31) бормалы галактикасы үзенең иярченнәре — М32 и M110 кәрлә галактикалары белән. Айсыз төндә ул гади күз белән Андромеда ν йолдыздан көнбатыштарак 1° почмакча ераклыкта күренеп тора. Андромеда Томанлыгыны фарсы астрономы әл-Суфи әле X гасырда күзәтеп алса да, Европа астрономлары аны тик XVII гасырның башында табып ачтылар. Бу безгә иң якын бормалы галактика 2,2 млн. яктылык елы ераклыкта тора. Аның яссылыгы безгә карата 15° авышкан, шуңа күрә ул озынча түгәрәк кебек күренә. Әмма ул, бәлки, безнең Галактикага ошый һәм 300 млрд. йолдыз эченә ала, аның диаметры 220 мең яктылык елы тәшкил итә.

Йолдызлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Андромеда йолдызлыгы (гадиләштерү схема)

Андромеда αӘлфәрәс (гарәп. سرة الفرسсөррәт әл-фәрәс — «атның кендеге»[1], «Пегасның кендеге» күздә тотыла; рус. Альферац), +2,02…2,06 йолдызча зурлыктагы Тазылар α² сыман үзгәрмә йолдыз, 96,7 тәүлек әйләнәле куш йолдыз, B8 спектр сыйныфылы аклы-күкле субзур йолдыз. Әлфәрәс 97 яктылык елы ераклыкта урнашкан.

Андромеда γӘлганак (гарәп. العناق الأرضәл-‘әнақ әл-’ард — «каракал» (чүл селәүсене); рус. Аламак), +2,26 йолдызча зурлыктагы катлаулы йолдыз. Әлганак 350 яктылык елы ераклыкта урнашкан.

Тарих һәм исемнәр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Йолдызлыкның гарәп исеме Мәрьәтел-Мөсәлсәлә (гарәп. المرأة المسلسلةәл-мәр’әт әл-мөсәлсәләһ — «богаулы хатын»[2]).

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. Сөррә — кендек; фәрәс — ат (хайван). — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б.
  2. Мәрьәт — хатын, хатын-кыз; мөсәлсәл — чылбыр кебек бер-беренә бәйләнгән. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б.