Эчтәлеккә күчү

Фейнман диаграммалары

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Фейнман диаграммалары latin yazuında])
⚙️  Квант механикасы

Билгесезлек принцибы

Математик нигезләр
Шулай ук карагыз: Портал:Физика

Фейнман диаграммалары (tat.lat. Feynman diagrammaları(үле сылтама))- кыр квант теориясенең күрсәтмә тасвирламасы ысулы.

Шушы ысул Ричард Фейнман тарафыннан 1949 елда тәкъдим ителгән.

Тулы -Лагранҗиан ярсусыз өлештән- һәм ярсулы өлештән- гыйбәрәт була.

Һәрбер диаграмманың сызыгына билгеләнгән тигезләмә (юл интегралы) туры килә. Фейнман диаграммасында аерым кисәкчекләрнең әверелешенә – түбә, ике арадагы кисәкчекнең таралышына (пропагатор) – эчке сызыклары, башлангыч һәм ахыргы кисәкчекләнең дулкынча функцияләренә – тышкы сызыклары туры килә.

Фейнман диаграммасы мисалы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Фейнман диаграммасы мисалы. Рәсем 1

Рәсем 1:

  • уңга юнәлгән сызык – электрон е-,
  • сулга юнәлгән сызык – позитрон е+
  • түбә – электрон-позитрон фотонга әверелеше – аннигиляция,
  • зәңгәр дулкынлы сызык – фотон таралышы,
  • q, q_ – кварк-антикварк барлыкка килүе
  • яшел дулкынлы сызык – глюон нурланышы

Бөтенесе диаграммалар Фейнман кагыйдәләренә буйсына.

Фейнман диаграммасы төш-атом физикасында, квант механикасында, каты җисем теориясенда, квант элекродинамикасында киң кулланыла.

  • Фейнман Р., Теория фундаментальных процессов, пер. с англ., М., 1978
  • Л. Б. Окунь. Лептоны и кварки.
  • Боголюбов Н. Н., Ширков Д. В., Квантовые поля, 2 изд., М., 1993
  • Ициксон К., Зюбер Ж.-Б., Квантовая теория поля, пер. с англ., т. 1—2, М., 1984.
  • Блохинцев Д. И. Основы квантовой механики. 5-е изд. Наука, 1976. – 664 с.
  • Боум А. Квантовая механика: основы и приложения. М.: Мир, 1990. – 720 c.
  • Дирак П. Принципы квантовой механики. 2-е изд. М.: Наука, 1979. – 480 с.
  • Ландау, Л. Д., Лифшиц, Е. М. Квантовая механика (нерелятивистская теория). – Физматлит, 2008. – 800 с. – («Теоретическая физика», том III). – 3000 экз. – ISBN 978-5-9221-0530-9