Фейнман диаграммалары
Внешний вид
Фейнман диаграммалары (tat.lat. Feynman diagrammaları(үле сылтама))- кыр квант теориясенең күрсәтмә тасвирламасы ысулы.
Шушы ысул Ричард Фейнман тарафыннан 1949 елда тәкъдим ителгән.
Тулы -Лагранҗиан ярсусыз өлештән- һәм ярсулы өлештән- гыйбәрәт була.
Һәрбер диаграмманың сызыгына билгеләнгән тигезләмә (юл интегралы) туры килә. Фейнман диаграммасында аерым кисәкчекләрнең әверелешенә – түбә, ике арадагы кисәкчекнең таралышына (пропагатор) – эчке сызыклары, башлангыч һәм ахыргы кисәкчекләнең дулкынча функцияләренә – тышкы сызыклары туры килә.
Фейнман диаграммасы мисалы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Рәсем 1:
- уңга юнәлгән сызык – электрон е-,
- сулга юнәлгән сызык – позитрон е+
- түбә – электрон-позитрон фотонга әверелеше – аннигиляция,
- зәңгәр дулкынлы сызык – фотон таралышы,
- q, q_ – кварк-антикварк барлыкка килүе
- яшел дулкынлы сызык – глюон нурланышы
Бөтенесе диаграммалар Фейнман кагыйдәләренә буйсына.
Фейнман диаграммасы төш-атом физикасында, квант механикасында, каты җисем теориясенда, квант элекродинамикасында киң кулланыла.
Моны да карагыз
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шрөдингер тигезләмәсе
- Шрөдингер мәсләге
- Үзара тәэсир итешү мәсләге
- Гамильтониан (классик механика)
- Билгесезлек принцибы
- Паули мәсләге
- Бозе – Эйнштейн бүленеше
- Ферми – Дирак бүленеше
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Фейнман Р., Теория фундаментальных процессов, пер. с англ., М., 1978
- Л. Б. Окунь. Лептоны и кварки.
- Боголюбов Н. Н., Ширков Д. В., Квантовые поля, 2 изд., М., 1993
- Ициксон К., Зюбер Ж.-Б., Квантовая теория поля, пер. с англ., т. 1—2, М., 1984.
- Блохинцев Д. И. Основы квантовой механики. 5-е изд. Наука, 1976. – 664 с.
- Боум А. Квантовая механика: основы и приложения. М.: Мир, 1990. – 720 c.
- Дирак П. Принципы квантовой механики. 2-е изд. М.: Наука, 1979. – 480 с.
- Ландау, Л. Д., Лифшиц, Е. М. Квантовая механика (нерелятивистская теория). – Физматлит, 2008. – 800 с. – («Теоретическая физика», том III). – 3000 экз. – ISBN 978-5-9221-0530-9