Орбиталь резонанс
Орбиталь резонанс күк механикасында — күк җисемнәре әйләнү периодлары кечкенә чын саннар кебек үзара бәйләнештә булуы халәте. Нәтиҗәдә бу җисемнәр периодик рәвештә орбиталарының кайбер нокталарында якынлашалар, шуннан хасил булган үзара гравитацион тәэсир итешүнең регуляр үзгәрешләре җисемнәрнең орбиталарын тотрыкландыралар.
Кайбер очракларда резонанс күренешләре кайбер орбиталар тотрыксызлыгына китерәләр, мисал өчен Юпитер белән резонанс сәбәпле Кирвуд ярыклары.
Мисаллар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Плутон һәм Койпер билбавының бүтән объектлары Нептун белән 2:3 төрендәге резонанста торалар.
- Сатурн һәм Юпитер 2:5 төрендәге резонанста торалар.
- Юпитер иярченнәре Ганимед, Европа һәм Ио 1:2:4 төрендәге резонанста торалар.
- Плутон иярченнәре 1:3:4:5:6 төрендәге резонанста торалар.
Спин-орбиталь резонанс
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Спин-орбиталь резонанс — күк җисеме орбиталь хәрәкәте һәм үз күчәре тирәли әйләнүе синхронланалар.
- Меркурий Кояш тирәли 3:2 төрендәге спин-орбиталь резонанста әйләнә, ягъни 2 Меркурий елы дәвамында планета үз күчәре тирәсендә 3 әйләнү ясый.
- Ай Җир тирәли 1:1 төрендәге спин-орбиталь резонанста әйләнә, ягъни Җиргә карата һаман бер яктан борылган.
- Барлык Галилей иярченнәре Юпитер тирәли 1:1 төрендәге спин-орбиталь резонанста әйләнә
Аерым очрак: 1:1 төрендәге спин-орбиталь резонанс агылыш алу яки синхрон әйләнү дип атала.
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Впервые найден орбитальный резонанс трёх планет 2010 елның 2 август көнендә архивланган.
- Шевченко И. И. Непредсказуемые орбиты. Природа, 2010. № 4. С. 12-21.
- Locations of Solar System Planetary Mean-Motion Resonances 2007 елның 22 март көнендә архивланган.. Web calculator that plots distributions of the semimajor axes (or in one case the perihelion distances) of the minor planets in relation to mean motion resonances of the planets (website maintained by M.A. Murison). (ингл.)