Магадан

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Магадан latin yazuında])
Магадан
Карта
Ил Россия
Өлкә Магадан өлкәсе
Шәһәр округы Магадан
Координатлар 59°34'0"тн, 150°48'0"кнч
Нигезләнгән 1929
Мәйдан 135 км²
Мәркәз биеклеге 70 м
Халык саны 95 925 кеше
Сәгать кушагы UTC+10
Телефон коды +7 4312
Почта индексы 685000
Рәсми сайт magadangorod.ru
Кардәш шәһәрләр Баранавичы[1][2]

Магадан (рус. Магадан) — Россиядә шәһәр, Магадан өлкәсе үзәге.

Халык саны — 95 925 кеше, буйсындырылган торак пунктлары белән — 102 603 кеше.[3]

2021 елның 21 маеннанХезмәт даны шәһәре.[4]

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Магадан мәңгелек туңлык зонасында, Охота диңгезенең Тауй култыгында, Мәскәүдән 7110 километр төньяк-көнчыгыштарак урнаша.

Магаданнан башка шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)
Сусуман ~ 581 км Анадыр ~ 1494 км
(һава буенча)
Якутск ~ 1724 км
Мәскәү ~ 9709 км
Җилләр розасы
Җилләр розасы
Петропавловск-
-Камчатский
~ 866 км
(һава буенча)
Иркутск ~ 4610 км Хабарау ~ 4102 км

Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Уртача еллык температура — —1,3 °C
  • Уртача еллык җил тизлеге — 3,6 м/с
  • Уртача еллык һава дымлылыгы — 72%
Магадан климаты
Күрсәткеч Гый Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Ел
Абсолют максимум, °C 2,4 2,5 5,5 8,0 22,3 24,5 26,0 25,5 20,2 13,8 6,6 3,3 26,0
Уртача максимум, °C −14,2 −12,5 −8 −1,6 4,9 11,3 14,8 15,0 10,4 1,7 −7,4 −12,8 0,1
Уртача температура, °C −16,5 −15,4 −11,4 −4,6 1,8 7,8 11,8 12,0 7,5 −0,9 −9,8 −14,9 −2,7
Уртача минимум, °C −18,5 −17,8 −14,4 −7,5 −0,5 5,2 9,6 9,7 5,1 −3,1 −12 −17 −5,1
Абсолют минимум, °C −34,6 −33,3 −30,8 −23,5 −10,8 −3 2,0 −1 −6,3 −21,6 −26,9 −30,7 −34,6
Чыганак: Погода и климат ЕСИМО

Сәгать поясы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Владивосток вакыты
Владивосток вакыты

Магадан Владивосток вакыты (Vladivostok Time Zone, VLAT) сәгать поясында урнашкан. UTC белән аермасы +10:00 сәгать тәшкил итә. Мәскәү вакыты белән аермасы +7 сәгатьне тәшкил итә һәм Россиядә MSK+7 итеп күрсәтелә.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Магадан 1929 елда ССРБ төньяк-көнбатышының табигать байлыклары үзләштерү аркасында нигезләнә.

19301931 елларда — Охот-Эвен милли округының үзәге.

1920-1950-елларда Магаданда ССРБ Эчке Эшләр Халык Комиссариатының Төньяк-Көнбатыш хезмәт белән төзәтү лагерьларның идарәсе урнашкан.

1954 елданМагадан өлкәсе үзәге.

2000—2002 елларда шәһәр составына Армань һәм Ола шәһәр тибындагы бистәләр булганнар.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1939[5] 1959[6] 1970[7] 1979[8] 1989[9] 2002[10] 2010[3]
~27 000 62 225 92 105 121 250 151 652 99 399 95 925

Милли состав (2002): руслар — 83,2%, украиннар — 8,9%, белоруслар — 1,2%, татарлар — 1,1%, Төньяк милләтләре (ительменнар, коряклар, юкагирлар, камчадаллар, эвеннар, чукчалар) — барлыгы 1,0%.[11]

Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Механика заводы, агач эшкәртү комбинаты, шиналар ремонтлау заводы, сөт заводы, икмәк заводы, балык заводы.

Транспорт[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

М56 «Колыма» (Якутск — Магадан) автоюлның башлангыч пункты.

Амур-Якутия тимер юл магистралеьне Магаданга кадәр озайту планнары бар[12]; 1950-1956 елларда Магадан — Палатка тар эзәкле тимер юл эшләгән.[13]

«Сокол» халыкара аэропорты.

Диңгез порты.

Югары уку йортлары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Галерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. https://old.magadangorod.ru/magadan/7197-goroda-pobratimy.html
  2. https://baranovichy.by/goroda-pobratimi-ru
  3. 3,0 3,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-12-16 
  4. Указ Президента Российской Федерации от 20.05.2021 № 304 «О присвоении почетного звания Российской Федерации „Город трудовой доблести“».
  5. http://www.mojgorod.ru/magadan_obl/magadan/
  6. 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  7. 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  8. 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  9. 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  10. 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  11. 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2015-09-15, retrieved 2013-09-13 
  12. архив күчермәсе, archived from the original on 2011-07-01, retrieved 2012-12-16 
  13. http://sbchf.narod.ru/uzk49.html(үле сылтама)