Эчтәлеккә күчү

Әдәбият өлкәсендә Нобель премиясе

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Әдәбият өлкәсендә Нобель премиясе latin yazuında])
сүлли-Прүдом, әдәбият өлкәсендә беренче Нобел премиясе иясе

Әдәбият өлкәсендә Нобел премиясеәдәбият өлкәсендә тапшырыла торган абруйлы премия. Бүләк ел саен Стокһольм шәһәрендә тапшырыла. Премияне 1901 елдан бирле тапшыралар.

Нобел фонды уставына күрә ʜәмɜәтларны түбәндәгеләр тәкъдим итә ала:

  • кәрүл Швед фәннәр академиясе әгъзалары, кайбер башка академияләр әгъзалары.
  • Төрле үнивирcиᴛиᴛларның тел белеме һәм әдәбият пpафисьıрлары.
  • Әдәбият өлкәсендә Нобел премиясе лауреатлары.
  • Язучылар берлекләренең рәисләре.

Әдәбият буенча Нобел премиясе (швед. Nobelpriset i litteratur) — дөньяда әдәбият өлкәсендә эшлекле өчен гашыйк бу премиянең иң престиж бүлеге. Бүләк Альфред Нобел тарафыннан 27.11.1895 елда нигезләнде (гомуми биш номаниция булдырылды).

Бүләк 1901 елдан бирелә. Гомуми 106 бүләк бирелде. 7 елда бүләкләнү булмады: 1914, 1918, 1935, 1940-1943 еллар. - фpанcыз шагыйре сүлли-Прүдом беренче лауреат булды. 2013 елда бүләк Канада сәясәтче Элис Манарга бирелде. 1904, 1917, 1966 һәм 1974 елларда бүләк ике кешедән берсенә бирелә.

1901 - 2013 елларда бүләк гашыйк лауреатларга уртача 65 яшь. Иң яшь лауреат - Редьярд Киплинг, 42 яшендә, 1907 елда премиягә лаек булды. Иң зур лауреат Дорис Лессинг -88 яшендә бүләк алды.

Лауреатлар исемлеге

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Ел Исем туу датасы үлем датасы
2016 Боб Дилан 1941-05-24
1997 Дарио Фо 1926-03-24 2016-10-13
1987 Иосиф Бродский 1940-05-24 1996-01-28
1934 Луиҗи Пиранделло 1867-06-28 1936-12-10
1982 Габриэль Гарсиа Маркес 1927-03-06 2014-04-17
1999 Гүнтер Грасс 1927-10-16 2015-04-13
1988 Нәҗип Мәхфүз 1911-12-11 2006-08-30
1913-11-13 Rabindranat Tagor 1861-05-07
1861-05-06
1941-08-07
1926 Грация Деледда 1871-09-27
1871-11-11
1936-08-15
1953 Уинстон Черчилль 1874-11-30 1965-01-24
2012 Мо Янь 1955-02-17
1964 Жан-Поль Сартр 1905-06-21 1980-04-15
2000 Гао Шиңҗиян 1940-01-04
1925 Джордж Бернард Шоу 1856-07-26 1950-11-02
1954 Эрнест Хемингуэй 1899-07-21 1961-07-02
1902 Теодор Моммзен 1817-11-30 1903-11-01
1903-01-11
1946 Һерман Һессе 1877-07-02 1962-08-09
1950 Бертран Рассел 1872-05-18 1970-02-02
1971 Пабло Неруда 1904-07-12 1973-09-23
1970 Александр Солженицын 1918-12-11 2008-08-03
1957 Альбер Камю 1913-11-07 1960-01-04
1907 Redyard Kipling 1865-12-30 1936-01-18
1929 Томас Манн 1875-06-06 1955-08-12
1998 Жузе Сарамагу 1922-11-16 2010-06-18
1969 Samuel Beckett 1906-04-13 1989-12-22
1948 Томас Стернз Элиот 1888-09-26 1965-01-04
2009 Һерта Мүллер 1953-08-17
1949 William Folkner 1897-09-25 1962-07-06
1962 Джон Стейнбек 1902-02-27 1968-12-20
2010 Марио Варгас Льоса 1936-03-28
1923 Вильям Батлер Ейтс 1865-06-13
1865-03-13
1939-01-28
1920 Knut Hamsun 1859-08-04 1952-02-19
2007 Дорис Лессиң 1919-10-22 2013-11-17
2005 Һаролд Пинтер 1930-10-10 2008-12-24
1958 Борис Пастернак 1890-01-29 1960-05-30
1986 Воле Шоинка 1934-07-13
1905 Һенрик Сенкевич 1846-05-05 1916-11-15
2008 Җаң-Мари Густав де Клезио 1940-04-13
2011 Томас Транстремер 1931-04-15 2015-03-26
1927 Аңри Бергсон 1859-10-18 1941-01-04
1901 Франсуа Арман Сюлли-Прюдом 1839-03-16 1907-09-07
1965 Михаил Шолохов 1905-05-11
1905-05-24
1984-02-21
1984-01-21
1921 Анатоль Франс 1844-04-16 1924-10-12
1996 Вислава Шымборска 1923-07-02 2012-02-01
1904 Фредрек Мистраль 1830-09-08 1914-03-25
1972 Һайнрих Бөлл 1917-12-21 1985-07-16
2003 Җон Максвелл Кутзее 1940-02-09
1906 Җозуе Кардуччи 1835-07-27 1907-02-16
1912 Герһарт Һауптманн 1862-11-15 1946-06-06
1968 Ясунари Кавабата 1899-06-11 1972-04-16
2019 Peter Handke 1942-12-06
1983 Вильям Голдиң 1911-09-19 1993-06-19
1909 Зелма Лагерлөф 1858-11-20 1940-03-16
2001 Видиадһар Сураҗпрасад Найпол 1932-08-17 2018-08-11
1980 Чеслав Милош 1911-06-30 2004-08-14
1903 Бйөрнстьерне Бйөрнсон 1832-12-08 1910-04-26
1933 Иван Бунин 1870-10-22 1953-11-08
1990 Октавио Пас 1914-03-31 1998-04-19
1915 Ромен Роллан 1866-01-29 1944-12-30
2004 Элфрида Елинек 1946-10-20
1947 Аңдре Жид 1869-11-22 1951-02-19
1961 Иво Андрич 1892-10-10 1975-03-13
1991 Надин Гордимер 1923-11-20 2014-07-13
1908 Рудольф Кристоф Ойкен 1846-01-05 1926-09-15
2002 Имре Кертес 1929-11-09 2016-03-31
1911 Морис Метерлеңк 1862-08-29 1949-05-06
1966 Нелли Закс 1891-12-10 1970-05-12
1993 Тони Моррисон 1931-02-18 2019-08-05
1967 Мигел Анхел Астуриас 1899-10-19 1974-06-09
1978 Исаак Башевис-Зингер 1904-07-14 1991-07-24
1910 Пауль Һейзе 1830-03-15 1914-04-02
1981 Элиас Канетти 1905-07-25 1994-08-14
1994 Кендзабуро Ое 1935-01-31 2023-03-03
1955 Һаллдор Лакснесс 1902-04-23 1998-02-08
1998-02-09
1988-02-08
1945 Габриэла Мистраль 1889-04-07 1957-01-10
1928 Сигрид Ундсет 1882-05-20 1949-06-10
1938 Пөрл Сайдентрикер Бак 1892-06-26
1892
1973-03-06
1973
1952 Фраңсуа Мориак 1885-10-11 1970-09-01
1932 Джон Голсуорси 1867-08-14 1933-01-31
1959 Сальваторе Квазимодо 1901-08-20 1968-06-14
1976 Сол Беллоу 1915-06-10 2005-04-05
1975 Эуҗенио Монтале 1896-10-12
1896-01-12
1981-09-12
1922 Хакинто Бенавенте 1866-08-12 1954-07-14
1951 Пер Лагерквист 1891-05-23 1974-07-11
1936 Юҗин О'Нил 1888-10-16 1953-11-27
1995 Шеймас Һини 1939-04-13 2013-08-30
1984 Ярослав Сейферт 1901-09-23 1986-01-10
1924 Владыслав Реймонт 1867-05-07 1925-12-05
1930 Синклер Льюис 1885-02-07 1951-01-10
1904 Хосе Эчегарай 1832-04-19 1916-09-14
1937 Роже Мартен Дю Гар 1881-03-23 1958-08-22
1916 Вернер фон Һайденштам 1859-07-06 1940-05-20
1973 Патрик Вайт 1912-05-28 1990-09-30
1990-09-29
1956 Хуан Рамон Хименес 1881-12-23 1958-05-29
1974 Эйвинд Йонсон 1900-07-29 1976-08-25
1917 Карл Адоль Гьеллеруп 1857-06-02 1919-10-11
1985 Клод Симоң 1913-10-10 2005-07-06
1989 Камило Хосе Сена 1916-05-11 2002-01-17
1960 Сең-Җон Перс 1887-05-31 1975-09-20
1974 Һәрри Мартинсон 1904-05-06
1904
1978-02-11
1978
1992 Дерек Волкотт 1930-01-23 2017-03-17
1939 Франс Ээмил Силланпәә 1888-09-16 1964-06-03
1966 Шмуел Йосеф Агнон 1887-08-08 1970-02-17
1931 Эрик Аксел Карлфелдт 1864-07-20 1931-04-08
1977 Висенте Алейсандре 1898-04-26 1984-12-14
1944 Йоһаннес Вилһелм Енсен 1873-01-20 1950-11-25
1979 Одисеас Элитис 1911-11-02 1996-03-18
1963 Йоргос Сеферис 1900-03-13 1971-09-20
2014 Патрик Модиано 1945-07-30
1917 Һенрик Понтоппидан 1857-07-24 1943-08-21
1919 Карл Шпиттелер 1845-04-24 1924-12-29
2013 Элис Мунро 1931-07-10 2024-05-13
2006 Орхан Памук 1952-06-07
2018 Ольга Токарчук 1962-01-29
2017 Казуо Ишигуро 1954-11-08
2015 Светлана Алексиевич 1948-05-31
2021 Габделразак Гурна 1948-12-20
2023 Юн Фоссе 1959-09-29
2022 Анни Эрно 1940-09-01
2020 Луиза Глюк 1943-04-22 2023-10-13
2024 Han Kang 1970-11-27