Балакау

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Балакау latin yazuında])
Балакау
Карта
Ил Россия
Регион Сарытау өлкәсе
Район Балакау районы
Координатлар 52°2'20.328"тн, 47°47'2.112"кнч
Нигезләнгән 1762
Мәйдан 79 км²
Мәркәз биеклеге 25 м
Халык саны 199 573 кеше
Сәгать кушагы UTC+4
Телефон коды +7 8453
Почта индексы 413840
Автомобиль коды 64, 164
Рәсми сайт mo-balakovo.ru
Кардәш шәһәрләр Трнава, Пабьянитсе, Череповец, Загреб, Скрентон һәм Бакы

Балакау (рус. Балаково) — Россия шәһәре, Балакау районының административ үзәге.

Халык саны — 199 573 кеше буйсындырылган торак пунктлары белән — 200 862 кеше.[1]

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Балакау Идел елгасының сул ярында, Сарытаудан 161 километр төньяк-көнчыгыштарак урнаша.

Идел буе тимер юлының Балакау станциясе. Елга порты. Шәһәр аша Р226 (ВолгоградСарытауСамар) автоюл бара.

Сәгать поясы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сарытау халыкара стандарт буенча Moscow Time Zone (MSK/MSD) сәгать поясында урнаша. Бу сан, UTC системасы буенча исәпләгәндә, +4:00 гә тигез.

Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Уртача еллык температура — +6,4 °C
  • Уртача еллык җил тизлеге — 4,1 м/с
  • Уртача еллык һава дымлылыгы — 65,3%
Сарытау климаты
Күрсәткеч Гый Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Ел
Абсолют максимум, °C 8 8 17 31 34 40 41 41 38 25 16 11 41
Уртача максимум, °C −5,6 −5,2 1,0 12,9 21,3 25,9 27,7 26,0 19,4 10,7 1,0 −4,3 10,9
Уртача температура, °C −8,8 −8,9 −2,9 7,6 15,3 20,1 22,1 20,1 13,9 6,5 −1,6 −7,2 6,4
Уртача минимум, °C −11,7 −11,9 −6,2 3,3 10,1 15,0 17,0 15,1 9,5 3,3 −3,8 −9,8 2,5
Абсолют минимум, °C −37 −35 −27 −17 −3 2 6 4 −2 −12 −23 −33 −37
Явым-төшем нормасы, мм 52 36 34 32 35 49 53 45 42 44 52 57 531
Чыганак: [1] [2]

Исемнең килеп чыгышы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Өч версия бар:[2]

  1. рус. балакать сүзеннән.
  2. бурлак сүзеннән
  3. тат. балык сүзеннән

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Мальцев йорты

XVIII гасырның башында Балаков-Юрт казаклар кордоны телгә алына.[2]

Балакау авылы 1762 елда староверлар тарафыннан нигезләнә.

1856 елда Балакауда 2 чиркәү һәм 357 йорт булган.

XIX гасырның ахырында Балакау Самар губернасының халык саны буенча икенче торак пункт булган.[3]; 1911 елда аңа шәһәр статусы бирелә.

19191924 елларда — Самар губернасы Балакау өязе үзәге. 19281934 елларда Түбән Идел крае, 19341936Сарытау крае, 1936 елдан — Сарытау өлкәсе составында.

1956—1970 елларда Сарытау ГЭСы төзелә, 1985 елда Балакау АЭСның беренче энергоблокы эксплуатациягә тапшырыла.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1856[4] 1897[5] 1926[4] 1931[4] 1939[4] 1959[6] 1970[7] 1979[8] 1989[9] 2002[10] 2010[1]
2 715 18 926 ~13 000 ~19 900 ~23 000 36 428 103 495 151 560 197 391 200 470 200 470

Милли состав (2010): руслар — 91,0%, украиннар — 2,2%, татарлар — 1,7%.

Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Теплоэлектроцентраль, Сарытау ГЭСы, атом электростанциясе.

Сүс әйберләр заводы, вагоннар төзү заводы, «Балакаурезинотехника» заводы, суднолар ремонтлау заводы, металлургия комбинаты, һ. б.

Мәдәният[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Василий Чпапевның музей-йорты; Сарытау Алесандр Радищев исемле сәнгать музее филиалы, Сарытау өлкәне өйрәнү музее филиалы.

Югары уку йортлары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Юрий Гагарин исемле Сарытау дәүләт техника университетының филиалы
  • Сарытау дәүләт иҗтмагый-икътисади университетының филиалы
  • Сарытау дәүләт хокук академиясенең филиалы
  • Пётр Столыпин исемле Идел буе дәүләткә хезмәт итү академиясенең филиалы
  • Заманча һуманитар академиясенең филиалы

Кардәш шәһәрләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Танылган шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Галерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. 1,0 1,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2013-02-16 
  2. 2,0 2,1 http://www.mo-balakovo.ru/city/history/index.php?SECTION_ID=6&ELEMENT_ID=
  3. Насѣленныя места Россійской имперіи въ 500 и болѣе жителей, 1897
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 http://www.mojgorod.ru/saratov_obl/balakovo/index.html
  5. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=1325
  6. 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  7. 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  8. 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  9. 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  10. 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны