Википедия:Күчерү

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан
Моңа күчү: навигация, эзләү
Ярдәм үзәге · Җәмгыять үзәге · Форум · Порталлар · Сайланган эчтәлек · Проектлар · Мөрәҗәгатьләр · Бәяләү эшчәнлеге

Бу биттә мәкаләләрне күчерү тәкъдимнәре турында фикер алышу бара.

Шулай ук кара: Калып:Күчерергә.

Кимендә ике атналык фикер алышу нәтиҗәсендә битнең исемен үзгәртү турында карар кабул ителә. Яңа тема башлар өчен, монда басыгыз
Press here to start a new topic
Нажмите сюда, чтобы начать новую тему

Архив
 Бәхәсләшүләр архивы:

Эчтәлек

Тәхәллүс → Псевдоним[вики-текстны үзгәртү]

Псевдоним - авторның чын исеме урынына кулланыла торган яшерен исем, тәхәллүс - кеше исеменә ялгана торган кушымча.

« Нисба араб. نسبة‎‎, или тахаллус — указание на дополнительный признак, обычно заканчивается на -и.
»

Мәс., Габдрәхим ибн Усман ибн Сармаки ибн Крым Утыз-Имәни исеменең соңгы өлеше - нисбә яки тәхәллүс булып тора. Псевдонимнар мисалы: Шут, Демьян Шәркый, Г.Юлай (Гариф Гомәр), Сәнәкбай, Кылычбай (Сәйфи Кудаш), Мәргән, Каплан (Нәкый Исәнбәт), Сакалтай (Сәгыйть Агиш), Ганкәбут (Исмәгыйль Рәмиев), Күлекәй, ЧН (Төхфәт Ченәкәй) (Чаян (журнал) мәкаләсеннән). - Derslek (бәхәс) 28 окт 2014, 06:29 (UTC)

  • Шушы сорауда мин эксперт булмыйм, ләкин сүзлектә түбәндәге мәгълүматны таптым: тәхәллүс - сущ. ист. 1. тахаллус, фамилия или псевдоним по месту рождения (писателя, учёного и т. п.) 2. освобождение (от обязанностей, от официальной части

какого-л. мероприятия) 3. окончание вступления, вступительной части

    • Минемчә тәхәллүс турында аерым мәкалә барыбер булырга тиеш, чөнки татар-болгар тарихында шактый күп тәхәллүсле исемнәр (мәсәлән Болгари, Сараи һ.б.) бар. Ләкин чыннан да тәхәллүс - ул псевдонимның аерым төре (туу җире буенча кушамат), бәлки псевдонимга кушамат сүзе якынрак, ләкин ул "прозвище" булып санала. Татарчалыштыру сәясәте буенча миңа тәхәллүс һәм кушамат сүзләре күбрәк ошый, ләкин тәхәллүс - псевдонимның бер төре генә... --Kitap (бәхәс) 28 окт 2014, 11:18 (UTC)

Дөрес әйткәнчә Тәхәллүс сүзе псевдоним мәгънәсендә төрле гәҗитләрдә актив кулланыла инде:

  1. Гатаулла Сабиров Татарстанның Кама җирлегендә дөньяга килә. Артист үзенә Камский дигән тәхәллүс ( псевдоним) ала.

http://www.azatliq.org/content/article/24176460.html

  1. Казанда узачак “Музыкаль десант” проектына һәм исем-фамилия паспорттагы язу белән туры киләме, артистлар бит тәхәллүс яки шартлы исем ала http://www.azatliq.org/content/article/24271632.html
  2. Татарстан һәм Башкортстан якларында татар концертларына беркайчан да кытлык булмады Шуңа күрә мәрхүм әтиемнең исемен – Марсель дигән исемен үземә тәхәллүс итеп алдым http://www.azatliq.org/content/article/3544077.html
  3. Бәйге инде ничәнче ел рәттән “Татэнерго” ширкәте ярдәме белән оештырыла Барлык әсәрләр дә тәхәллүс белән тапшырылырга тиеш иде, жюри объектив булсын өчен... http://www.azatliq.org/content/article/24806712.html
  4. Николай Әсәнбай 1921 елда Бакалы районы Ахман авылында туа Утызынчы елларда әтисен кулак дип, авылдан сөрергә булалар Бакалы керәшене Николай үзенә Нәҗип дигән тәхәллүс ала http://www.azatliq.org/content/article/24381358.html
  5. һәм күп бүтән

Шактый зур кулланышы икән, шуңа күрә Тәхәллүс исемле мәкаләне калдырырга чакырам. Баштарак Псевдонимның тик географик төре - тәхәллүс хәзер инде гомуми төшенчәгә киңәйтелгән икән.--Kitap (бәхәс) 28 окт 2014, 11:35 (UTC)

      • Камский тәхәллүскә туры килсә дә, чынында инде ул ерак бабайның сценик псевдонимыннан ясалган фамилия. Ә матбугатта кулланышны күрсәткән башка мисаллар үзләре ялгыш. Журналистлар сүзлекләрдә теркәлгән ялгыш мәгнәгә иярәләр. Әйтик кеше Николай урынына Нәҗип итеп йөртелергә теләгән икән, бу тәхәллүс тә, псевдоним да түгел, чыннан да күбрәк кушаматка охшаган. Әйтик минем күрше Габделхәй Гена исеменә эндәшә, ә бит ул язучы-артист түгел. - Derslek (бәхәс) 28 окт 2014, 12:28 (UTC)
      • Сез биредә язасыз ике төшенчәгә дә берәр аерым мәкалә кирәк, ә мәкаләдә шушы ике төшенчәне «скрестить» итеп маташасыз, тәхәллүснең туры мәгнәсен искергән дип язып: [1]?--Derslek (бәхәс) 28 окт 2014, 12:36 (UTC)

Сез нәрсә тәкъдим итәсез: өч аерым мәкалә - псевдоним, тәхәллүс, кушамат - булдырыргамы? Бәлки, өч төшенчә бер мәкаләгә берләштерергә, әгәр тәхәллүс сүзе хәзер псевдоним мәгънәсендә заманча китаплар, мәкаләләрдә актив кулланыла икән, димәк тәхәллүс исемле мәкалә Татвикидә дә булсын, псевдоним, тәхәллүс термины тарихын мәкаләдә тасвирлыйбыз, шушы тәкъдим.--Kitap (бәхәс) 28 окт 2014, 13:14 (UTC)

Бу өч төшенчәгә килгәндә: Кушаматны (прозвище) кушалар, тәхәллүсне һәм псевдонимны исә сайлыйлар. Мәсьәләгә бәйле мәкалә исеменә килгәндә: бу бәхәс дәвамында соңгы ике сүзгә карата китерелгән мәгълүматлар нигезендә алар татар телендә баштарак төрле мәгънәләрне белдерү өчен кулланылса, бүгенге көндәге телдә исә синонимга әйләнде дип әйтергә була (моңа аерым бер бүлек багышлау урынлы булыр дип саныйм). Google мәглүматлары буенча, тәхәллүс отышлырак дип күренә: "тәхәллүс"=2570 кулланылыш (һәм күбесе әдипләргә багышланган мәкаләләрдә, танылган татар шәхесләрнең шәхси сайтларында, форумнарда һ.б.), "псевдонимы буенча/астында"~=3000 кулланылыш (тик русчалары да кергәли). - frhdkazan (бәхәс) 28 окт 2014, 18:36 (UTC)
Нокта куяр өчен, абруйлы чыганакка мөрәҗәгат итәргә кирәк. Әгәр кемдә дә булса татарча «Әдәби сүзлек» табылса, бирегә языгыз. --Derslek (бәхәс) 7 ноя 2014, 17:55 (UTC)

Natsi Almaniädä kitaplarnı yandıru →Öçençe reyxta kitap yandıru[вики-текстны үзгәртү]

Төп мәкалә - «Наци Алмания» түгел (гарип калька), Өченче рейх. --Derslek (бәхәс) 7 ноя 2014, 17:51 (UTC)

  • Бәлки Нацист Алманиясендә китапларны яндыру - Natsist Almaniäsendä kitaplarnı yandıru - әйбәтрәк булыр иде? Өченче Рейх - нацист Алманиясенең рәсми булмаган атамасы, үзисеме. Җитмәсә шушы яндырулар тик 1933 елда булган, шул вакытта башка илләр нацистлар тарафыннан басып алынмаган әле, Алмания Рейхка (димәк зур империягә) әверелмәгән әле. Шулай ук башка Викидә нәкъ Нацист Алманиясе сүзе мәкаләнең исемендә телгә алына. Шулай итеп, Natsist Almaniäsendä kitaplarnı yandıru -га күчерүне тәкъдим итәм.--Kitap (бәхәс) 7 ноя 2014, 18:46 (UTC)
    • Нацист Алмания яки СССРда кабул ителгән Фашист Германиясе дип язу бик кискен яңгырый, чөнки бу - сугыш вакытында дошманга кулланылган атамалар. Өченче рейх яки das Dritte Reich тарихи күзлектән дөресрәк. - Derslek (бәхәс) 14 ноя 2014, 05:38 (UTC)
  • Фашист Германиясе чыннан да дөрес түгел төшенчә, ләкин Нацист Алманиясе - дөрес атамасы, башка Викигә карыйк: мәкаләнең исеме - Nazi book burnings, Quema de libros por los nazis (1933), Nazisternes bogbrænding, Нацистичко спаљивање књига, Nasjonalsosialistenes bokbrenning яки Bücherverbrennung 1933 in Deutschland, Autodafés de 1933 en Allemagne, һәр мәкаләдә Нацист яки Алмания атамасы телгә алына, беркайда Өченче Рейх турында сүз бармый (Рейх турында буйсындырудан соң гына әйтеп була). Нацист Алманиясе кискен түгел, ә дөрес яңгырый, чөнки нацистлар хакимияттә булганнар бит. --Kitap (бәхәс) 14 ноя 2014, 09:56 (UTC)

Йөксалгыч → Багажник[вики-текстны үзгәртү]

  • Сәбәбе: татар телендә йөксалгыч сүзе юк. Ә Википедия кагыйдәләре буенча яңа сүзләр уйлап чыгару тыелган. - Derslek (бәхәс) 14 ноя 2014, 04:58 (UTC)
    • Татар теленең мантыйгы буенча сүзнең төзелеше аңлашыла, һәм кардәш төрки телләрдә кулланыла, ләкин кызганычка каршы бернинди сүзлектә, хәтта пәрәвездә, гизгечләрдә, эзләгечләрдә шушы сүз табылмады(. Википедия кагыйдәләре буенча күрсәтелгән дәгъвә, сәбәбе урынлы. П.С. Казакъ халкына афәрин, чыннан да бәйсез дәүләттә бәйсез тел сәясәте үткәрелә, һәм кирәксез калька, урыс алынмалары телдән чыгарыла, ә төрки аналог, мәгънәдәш сүз тәкъдим ителә (kk::Жүксалғыш - Йөксалгыч һ.б.). Шулай итеп, татар тел белгечләренә дә кыюрак, бәйсезрәк булырга кирәк. Әмма әлегә Дәрслек күрсәткән сәбәпләр урынлы...--Kitap (бәхәс) 14 ноя 2014, 10:17 (UTC)
      • Татар телендә сүз ясалыш процессының туктаганы юк. Татарча сүзлекләр дә хәзер бихисап, күбесе турында без белмибез дә. Пәрәвездә барлык татар сүзлекләре бар дип уйлау - зур ялгыш. Ә шундый, техникага караган татарча сүзне табар өчен терминологик сүзлекләргә мәрәҗәгат итәргә, китапханәгә барырга кирәк, Kitap-әфәнде. Мәсәлән, Милли китапханәдә 2000 елда чыккан Техник терминнар сүзлеге бар краеведческий бүлектә. --Derslek (бәхәс) 14 ноя 2014, 11:23 (UTC)

Абдулхак Игебаев →Габделхак Игебаев[вики-текстны үзгәртү]

  • Бу башкорт авторының әсәрләре Татарстанда шул исем белән нәшер ителә: [2]. - Derslek (бәхәс) 15 ноя 2014, 12:04 (UTC)
  • Китапның тышлыгын күрми торып, ышануы авыр. Татарстан милли китапханәсе Абдулхак Игебаев дип әйтә: 101 биттә.[3]

Әбделхак Игебаевка риза. --Әмир (бәхәс) 15 ноя 2014, 15:16 (UTC)

Юл-транспорт казасы (ЮТК) (автоһәлакәт, автофаҗига) → Юл-транспорт казасы[вики-текстны үзгәртү]

Бинокль - Дурбин[вики-текстны үзгәртү]

Бәхәс булмаганда ашыгып күчерелгән мәкалә.

Татарчалаштыру сәясәте буенча Дурбин сүзе тәкъдим ителә.

Кире күчерү сәбәпләре:

  • чыганак китерелгән: [1]
  • кардәш төрки телендә нәкъ Дурбин сүзенә охшаш атамасы кулланыла: төрекчә Dürbün, казакъча Дүрбі, кыргызча Дүрбү. --Kitap (бәхәс) 15 гый 2015, 10:26 (UTC)
Pictogram voting oppose.svg Каршы - бездә гамәлдә булган ru:Википедия:Именование статей кагыйдәсен боза. Күчерүне дәлилләү өчен, бүген кулланылган татар телендә Дурбин сүзенең Бинокль сүзеннән ешрак очраганын дәлилләү зарур. Әлегә күрмим. -- frhdkazan (бәхәс) 15 гый 2015, 10:46 (UTC)
    • Төгәл исәпләүләр нәтиҗәсе бармы? Бинокль сүзе файдасына саннар китерсәгез, дәгъваны җыеп алачакмын, ләкин Дурбин сүзен телгә алынуны барыбер мәкаләдә калдырырга кирәк.--Kitap (бәхәс) 15 гый 2015, 10:53 (UTC)
"бинокль аша" татарча (Google) - 206 табылган
"дурбин аша" татарча (Google) - 0 табылган.
Искедән кулланганлыгын [ССРБ Фәннәр академиясенең Казан тел, әдәбият һәм тарих институты чыгарган Татарско-русский лексикографический словарь (PDF) - Дурбин: устр. 1) бинокль 2) подзорная труба] күрсәтү әлбәттә урынлы. -- frhdkazan (бәхәс) 15 гый 2015, 11:18 (UTC)
    • Kitap-әфәнде, сез татарчалаштыру процессын бик үзенчәлекле аңлыйсыз. Менә сезгә сорау: урыс кешесенә милли кәләпүш киертү белән ул урыс булудан туктап, татар була башлыймы? Сез дә бит шулайрак эшлисез: татар телендә күптән яшәп килгән алынманы - бу безгә ярамый дип чыгарып атасыз, ә аның урынына кайдандыр татар телендә бөтенләй кулланышы булмаган сүзне куясыз (фарсы, кыргыз, казах теленнән), һәм аңа милли кәләпүш киертеп - аны менә бу чын татар сүзе дип йөрисез. Мин мондый алымга бик сагаеп карыйм, чөнки булмаган сүзнең кулланышын аклар өчен төрле ялганнарга һәм уйдырмаларга мәрәҗәгат итүдән башка чара калмый. Бу очракта «5 казык»ның бишесе дә исән калмый калмый. Лексикология өлкәсенә килгәндә, татар телле чыганакларда дурбин сүзенең кулланышы күзәтелми. Минемчә, башка комментарийлар бирү урынсыз. --Derslek (бәхәс) 15 гый 2015, 11:49 (UTC)
  • Дәрслек әфәнде, мин үз карашым өскә урнашкан Йөксалгыч бүлегендә күрсәттем инде. Чыннан да бәйсез илләрдә бәйсез тел сәясәте үткәрелә, элек бит казакъларда, үзбәкләрдә, әзеридә һ.б. гел багажник, учреждение, училище, бинокль, политика, предприятие, командующий, ток һәм башка охшаш урыс алынмалары шактый күп булган, кайдан һәм нишләп алар килгәннәр - үзегез беләсез: 1920 елдан башланган урыслаштыру сәясәте нәтиҗәсендә, башта гарәп имләсеннән, аннары латин имләсеннән күчерелгән, ә кирил әлифбасындагы татар теленә чит алынмалар бик җиңел итеп керәләр. Бу тикшерелгән колониаль тел сәясәте. Хәзер исә күп кенә бәйсез илләрдә бәйсез тел сәясәте үткәрелә, нәтиҗәдә туган тел актив һәм киңрәк кулланыла. Татар телен саклар өчен, үстерер өчен, киңрәк кулланыр өчен, нәкъ шул кыю, бәйсез тел сәясәтен үткәрергә кирәк! Урыс алынмалары - бик җитди тема, һәм бу сорау турында күп нәрсә язарга мөмкин.--Kitap (бәхәс) 15 гый 2015, 12:11 (UTC)

Искәрмәләр[вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ http://garap-farsy.narod.ru/du.htm

Татарларның чит илләрдә таралышы -> Татарларның Русия тышында таралышы[вики-текстны үзгәртү]

Австралия, АКШ, Беларусия, Төркия, Украина, Финляндия, Эстония яки башка илләрнең күпчелек татар ватандашлары өчен бу илләр чит ил түгел - өйләре. - frhdkazan (бәхәс) 15 гый 2015, 14:02 (UTC)

  • Мантыйгы бар. Чыннан да Финляндия, Төркия һәм АКШ татарлары бу илләрдә туып үскәннәр. --Kitap (бәхәс) 8 фев 2015, 19:57 (UTC)

Бәлки Татарларның илләр буенча таралышы дип куярга? Ни өчен һәм кем өчен чит ил? Кайда ул чит ил? Бик мәгънәсез. Русия тышын да аерым билгеләү кирәкми--Damir (бәхәс) 11 фев 2015, 11:42 (UTC)

Астана -> Астанә[вики-текстны үзгәртү]

Астанә (фар. آستانه) — 1) бусага; 2) сарай ишеге төбе. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге. --Ерней (бәхәс) 8 фев 2015, 19:51 (UTC)

  • Казакъ телендә Астана - башкала дигән сүз. Чыннан да бу фарсы теленнән килгән сүз. Минемчә Астанә дән юнәлтүне ясарга җитәр.--Kitap (бәхәс) 8 фев 2015, 20:49 (UTC)
  • шул сүздән килеп чыккан дип кую гына кирәк һәм юнәлтү--Damir (бәхәс) 11 фев 2015, 11:38 (UTC)

Мидхәт Яһудин -> Мигъдәт Яһүдин[вики-текстны үзгәртү]

Чыганакларда исемен Мидхәт итеп укырлык сәбәпләр юк: http://www.tassr90.ru/leaders/yagudin/ --Derslek (бәхәс) 10 мар 2015, 11:20 (UTC)

Җәррах -> Хирург[вики-текстны үзгәртү]

  • Мондый сүз татар телендә юк, гарәп теленнән алынган атамалар сүзлегендә дә юк! Ерней (бәхәс) 22 март 2015, 11:08 (UTC)
  • Исеме шикле, ике юлга да тулмаган мәкаләнең урыны чүп савытында. Минемчә, аның аноним авторын үзешчән сүз ясалыш уены гына кызыксындыра. --Derslek (бәхәс) 22 мар 2015, 08:43 (UTC)
Хирург булырга тиеш, җәррах сүзе татар телендә юк. Күчерик алайса? -- Marat Vildanov (бәхәс) 22 мар 2015, 09:47 (UTC)
Кайбер татар китапларында бу сүз кулланыла:

Чыкарыр булса, бел – нидер хале..." http://kitap.net.ru/sarai.php

  • "...1996 елда мин Һамбургка (Германиягә) йөрәгемә гамәлият (операция) ясарга алып киттеләр. Атаклы җәррах (хирург) Кальмар әфәнде әйтүенә караганда, ул җитәкләгән йөрәк институында 90-95 яшьтәгеләргә дә гамәлият ясыйлар икән..." http://matbugat.ru/news/?id=1845
  • Шуңа күрә күчерүгә Pictogram voting oppose.svg Каршы - -Kitap (бәхәс) 22 мар 2015, 10:26 (UTC)
  • Yes check.svg Эшләнде. - Derslek (бәхәс) 28 мар 2015, 16:08 (UTC)
  • Каршылыклы карар. Китерелгән чыганакларга игътибар бирмичә, карар кабул ителми.--Kitap (бәхәс) 28 мар 2015, 21:53 (UTC)
    • Китерелгән сылтамалар арасында абруйлы чыганаклар, бер дә булмаса, темага караган язмалар күрмәдем. --Derslek (бәхәс) 29 мар 2015, 11:22 (UTC)


Байназар Әлменов -> Байназар Әлминов[вики-текстны үзгәртү]

Татар энциклопедиясендә шулай: [4] --Derslek (бәхәс) 28 мар 2015, 16:06 (UTC) Yes check.svg Эшләнде - Derslek (бәхәс) 22 апр 2015, 05:47 (UTC)

Минзәлә педагогия көллияте -> Минзәлә педагогика көллияте[вики-текстны үзгәртү]

Оештыру документларында “Минзәлә педагогика көллияте” урта һөнәри белем бирү автоном учреждениесе дип атала: [5] --Derslek (бәхәс) 30 мар 2015, 05:12 (UTC)

  • Каршы түгел. Хөкүмәт шундый атама таккан икән инде. «Минзәлә» газетасы педагогия сүзен куллана. Ханбиковларның «Русча-татарча педагогика һәм психология терминнары сүзлеге» дә ачыклык кертми: анда «педагогия институты» сүзе дә, «педагогик уку йорты» сүзе дә бар.--Әмир (бәхәс) 30 мар 2015, 19:04 (UTC)
  • Yes check.svg Эшләнде --Derslek (бәхәс) 22 апр 2015, 05:55 (UTC)

Татар телендэге гэзит heм журнал теземе -> Татар газета-журналлар исемлеге[вики-текстны үзгәртү]

Сәбәп: Исемлек тел нигезендә төзелә (өстәмә "телендәге" сүзе кирәкми), күплек санын өстәү һәм орфографик хаталарны төзәтү. -- frhdkazan (бәхәс) 5 май 2015, 14:46 (UTC)

  • әмма болай иткәндә журналларЫ кирәк. --QDinar (бәхәс) 22 гый 2016, 12:49 (UTC)

Евровидение һ.б. -> Аурукүренү, Аурувизия, Eurovision җыр бәйгесе[вики-текстны үзгәртү]

Тик ТатВикидә Eurovision бәйгесенең атамасы рус теленнән калька алып мәкаләгә куела. Башка телләрдә яки тәрҗемә ителә, яки оригинал исеме калдырыла:

  • казакъча Eurovision ән байқауы 2014 (Eurovision җыр бәйгесе 2014),
  • кыргызча Еврокөрүнүү ыр сынагы 2014 (Еврокүренү җыр бәйгесе 2014),
  • төрекчә 2014 Eurovision Şarkı Yarışması (Eurovision җыр ярышы 2014),
  • әзәри 2014 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi (Eurovision җыр бәйгесе 2014)
  • украинча Пісенний конкурс Євробачення 2014 (Еврокүренү җыр бәйгесе 2014)
  • үзбәкчә Eurovision qoʻshiq tanlovi (Eurovision җыр бәйгесе)
  • чуашча Еврокурав (Еврокүренү)
  • белорусча Конкурс песні Еўрабачанне (Еврокүренү җыр бәйгесе 2014)

һәм бүтән

Нишләп тик Татар Википедиясендә РусВикидән калька алынган?

Шулай итеп, ТатаВикидә урыс сүзе Евровидение тәрҗемә ителергә тиеш (Еврокүренү ләкин төгәлрәк Аурукүренү, Аурупа+күренү) яки оригинал исеме Eurovision калдырылсын.--Kitap (бәхәс) 23 май 2015, 11:32 (UTC)

Википедия:Үз эзләнүләрең булмаска тиеш һәм Википедия:Абруйлы чыганаклар мәсьләкләре нигезендә, татар телендәге матбугатында һәм электрон ММЧларында иң еш очраган исем кулланылырга тиеш. Анда очраган вариантлары һәм аларның кулланылыш ешлыгы буенча статистиканың тәкъдим ителүесез, бу бәхәс урынсыз. -- frhdkazan (бәхәс) 24 май 2015, 09:59 (UTC)
Евро видение - оригинал атамасы түгел, урыс теленнән алынган татарча булмаган сүз, татар теленә тәрҗемә ителмәгән сүз, барлык интервикидә яки оригинал исеме, яки тәрҗемә ителгән атама тәкъдим ителә. Татар Википедиясе татарча язылырга тиеш, бу төп кагыйдә. --Kitap (бәхәс) 24 май 2015, 10:34 (UTC)
  • Татар телендә чыгучы Абруйлы чыганакларда кулланылыш үрнәкләре:
Азатлык радиосы - "Евровидение бәйгесендә янә Швеция җиңде".
Интертат.ру - "Динә Гарипова "Евровидение"нең финалына узды".
ТР муниципаль берәмлекләр порталы - Әлмәттә яшьләр көнендә Дина Гарипова чыгыш ясаячак
Татар-информ - Динә Гарипова “Евровидение”да иң яхшылар бишлегенә керсә дә яхшы - Дмитрий Маликов
Атна (Уфа) - 437. Динә Гарипова “Евровидение” бәйгесендә катнаша // Атна. – Уфа. – 2013. – 6 – 12 март. – 2 б. (tatarstan.ru архивыннан) - frhdkazan (бәхәс) 24 май 2015, 17:47 (UTC)
Чыннан да матбугат чараларында әлегә дөрес түгел урыс теленнән алынган сүз кулланыла, башта кемдер урыс сүзен тәкъдим иткән, башкалар аны кабатлый башлаган, ләкин барыбер бу хата, үзегез аңлыйсыз бит: видение - татар булмаган сүз, оригинал түгел, махсус сүз түгел, видеть урыс фигыленнән ясалган сүз, татарча тәрҗемәсе бар - күрү, бу уникаль төшенчә-термин түгел, шуңа күрә тәрҗемә ителергә тиеш. Иҗтимагый караш барыбер үзгәрәчәк.--Kitap (бәхәс) 24 май 2015, 19:00 (UTC)
Википедия:Үз эзләнүләрең булмаска тиеш һәм Википедия:Абруйлы чыганаклар мәсьләкләре, татар матбугат чараларында үзгәреш пәйда булмаганча, Татар Википедиясендәге кулланылышы да үзгәрә алмаячагына ишарәли. Тәрҗемә мәсьәләсенә килгәндә, "Euro-vision / Евро-видение" бәйге исеме тәрҗемә ителгәндә "Евро-идеаллар" мәгънәсенә туры килә (Mission-Vision-Values/Миссия-Видение-Ценности триадасы). - frhdkazan (бәхәс) 24 май 2015, 19:23 (UTC)
Уйлап чыгармагыз, vision - күренү һәрбер сүзлектә, җитмәсә интервикигә карагыз, һәркайда күренү итеп тәкъдим ителә (югарыда кара).

--Kitap (бәхәс) 24 май 2015, 20:45 (UTC)

Vision сүзенең контекстуаль байлыгы өчен www.multitran.ru/vision карарга тәкъдим итәм (бу очрактагысын югарырак аңлаттым). Бәйге исеме буларак кулланылган Eurovision - күп мәгънәләр ташучы ялгызлык исем (ягъни термин) сыйфатына ия. Мәкалә исемен үзгәртү өчен тәкъдим ителгән неологизм исә бу байлыкка ия түгел, гамәлдәге исеменә килгәндә - ул татар телендәге абруйлы чыганакларда кулланыла һәм күпчелек татарларга таныш. Куллар кычытып торган хәлдә, мәгънәви ягыннан тәрҗемә итмичә Eurovision җыр бәйгесе дип кую хәерлерәк. -- Ихтирам белән, frhdkazan (бәхәс) 25 май 2015, 04:36 (UTC).

Ярар, Аурукүренү дигән тәрҗемә хакында конценсус булмаганга күрә оригинал исемен кую канунлырак. Шуның белән килешәм. Җитмәсә нәкъ шушы исем (Eurovision җыр бәйгесе) күпчелек интервикидә кулланыла, шулай ук ТатВикидә гадәт бар инде: ниндидер атама тәрҗемәсе бәхәсле булган очракта, оригинал исеме куела.--Kitap (бәхәс) 25 май 2015, 11:08 (UTC)

Татарча "Eurovision җыр бәйгесе" булсын, чөнки: 1. бу бәйгенең рәсми телләренең икесендә дә (инглиз, франсуз) ул төп нөсхә (оригинал), стандарт атамасы була, 2. татар телендә адекват тәрҗемә әлегә юк (урыс сүзен турыдан-туры куллану дөрес түгел), 3. шул вариант - компромислы вариант була. --Milli (бәхәс) 25 май 2015, 11:14 (UTC)
  • Килешәм. Минемчә уртак фикергә килдек.--Kitap (бәхәс) 25 май 2015, 11:17 (UTC)

vision күренү дигән сүз түгел, ә караш дигән сүз! euro vision - европа(лар)ча караш, европа(лар)ча карау. --QDinar (бәхәс) 22 гый 2016, 12:46 (UTC)

Башкорт дәүләт университетының татар теле кафедрасы -> Башкорт дәүләт университетының татар филологиясе һәм мәдәнияте кафедрасы[вики-текстны үзгәртү]

БДУ веб-порталындагы кафедраның веб-сәхифәсендә аның 1958 елдан бирле татар филологиясе һәм мәдәнияте кафедрасы исеме астында яшәве турында язылган. -- frhdkazan (бәхәс) 29 май 2015, 17:51 (UTC)

Русия этник төркемнәре → Русия милләтләре → Рәсәй милләтләре[вики-текстны үзгәртү]

Атама дөрес түгел. Билгеләмәсе буенча Этни́ческая гру́ппа — многозначный термин, обозначающий различные типы этнических общностей, более низкого таксонометрического уровня, чем этнос. Академик күзлектән бу исемлектә этнослар теркәлгән, ләкин мин этнос исемендә туктамыйча, татар телендә кабул ителгәнчә Русия милләтләре итеп үзгәртергә тәкдим итәм. --Derslek (бәхәс) 5 авг 2015, 05:08 (UTC)

Милләт бәхәсле төшенчә, этнос/этник төркем тотрыклырак (рувикидан тыш барысы соңгысын сайлаган). 4 кешелек керекләрне яки 73 кешелек водь халкын милләт дип атау кыен. Биткә урнаштырылган калыпта тәкъдим ителгән Русиядә яшәгән этнослар белән килешергә була, булмаса Русиялыларның этник төзелеше / Русия халкының этник төзелеше дә кабул ителерлек. -- frhdkazan (бәхәс) 5 авг 2015, 07:33 (UTC)
Русия (нең) милләтләре ? Русиядә милләт берәү генә - русский :). Этнос сүзен кулланудан курыкмаска кирәк, минемчә. Ләкин яшәгән сүзе белән рәттән түгел, ул сүз беткән халыкларны белдерә. «Русиядә этнослар» / «Русиядәге этнослар» ничегрәк булыр ?--Әмир (бәхәс) 5 авг 2015, 10:17 (UTC)
әмирнең язуына игътибар итеп тормыйм. этнос - милләт - халык, ә этник төркем - халык эчендәге төркемнәр, староверлар, себер урыслары, архангельск өлкәсе урыслары кебек... --QDinar (бәхәс) 22 гый 2016, 15:02 (UTC)
  • Русия сүзе рус милләте атамасыннан ясалган, Россия - ул күп милләтле дәүләт, шуңа күрә Россия - Рәсәй итеп тәрҗемә итү дөресрәк була. Шулай итеп, Рәсәй милләтләре булсын.--Kitap (бәхәс) 5 авг 2015, 13:17 (UTC)
    • Pictogram voting support.svg Риза. Kitap әфәнденең тәкъдиме яклау тапса, "Русия" белән башлаган бар мәкаләләрне "Рәсәй" буларак үзгәртүдә ярдәм кулын суза алырмын. Башкорт, Чуаш һәм Казакъ кардәшләребез нәкъ шуны сайлады, башка төркиләр Русия/Россия вариантлары арасында берсен сайладылар (бер тигез диярлек). Үземне дә ватандашлыгым нигезендә россиялы/рәсәйле дип атау, русиялегә караганда кулайрак дип сизелә. -- frhdkazan (бәхәс) 5 авг 2015, 13:30 (UTC)

милләт сүзе белән риза. 73 кеше булса да, алар аңа гаепле түгелдер, аларны хөкүмәт шул дәрәҗәгә җиткергәндер. ә табигатьләре белән , 73 кеше булса да, шул ук милләттер инде ул, аллаһ аларны шулай ясагандыр. --QDinar (бәхәс) 22 гый 2016, 12:40 (UTC)

  • Милләт сүзенең мәгънәләр төрлелеген искә алганда, Россия милләтләре сүзтезмәсен ничек аңларга кирәклеген кыен — энциклопедик термин була алмый. Исемлектә исә Россиядә яшәүче бар милли милли төркемнәр вәкилләре күрсәтелгәнен дә истә тотырга чакырам - француз, әфган яки кытай-вьетнамнарны һәм башкалар...--frhdkazan (бәхәс) 22 гый 2016, 15:30 (UTC)

Россия, Русия → Рәсәй[вики-текстны үзгәртү]

  • Россия төшенчәсенә нәкъ Рәсәй сүзе туры килә, чөнки Русия рус милләте атамасыннан ясалган сүз, Россия - ул күп милләтле дәүләт, шуңа күрә Россия - Рәсәй итеп тәрҗемә итү дөресрәк була. Русия төшенчәсе нибары тарихи урыс җирләренә туры килә, ягъни Мәскәү патшалыгына туры килә. Алтын Урда тарихи җирләре Русия төшенчәсенә керми, шулай ук Саха, Тыва һ.б., ә Рәсәй нәкъ күпмилләтле дәүләтне билгели.--Kitap (бәхәс) 5 авг 2015, 18:43 (UTC)
Ай-һай, Габдулла Тукайны («Хөр мәмләкәт, хөр Русия.») атлап чыгып булырмы икән ?--Әмир (бәхәс) 5 авг 2015, 21:54 (UTC)
Габдулла Тукай язган вакытта Русия империясе булды, ә хәзер федерация, тарихи һәм сәяси карашлар буенча Рәсәй Федерациясе дөрес термин.--Kitap (бәхәс) 6 авг 2015, 10:49 (UTC)
"Русия Федерациясе" өчен - ~6670, ""Россия Федерациясе" өчен - ~118000, "Рәсәй Федерациясе" өчен - ~2040.
Алардан Азатлык радиосында:
"Русия Федерациясе" өчен - ~3920, "Россия Федерациясе" өчен - ~33, "Рәсәй Федерациясе" өчен - ~8.
"Русия" өчен - ~440000, ""Россия" өчен - ~477000, "Рәсәй" өчен - ~52800.
Алардан Азатлык радиосында:
"Русия" өчен - ~306000, "Россия" өчен - ~16200, "Рәсәй" өчен - ~15900.
"Русиялеләр" өчен - ~16700, "Россиялеләр" өчен - ~11600, "Россияннар" өчен - ~1420, "Рәсәйлеләр" өчен - ~165.
Алардан Азатлык радиосында:
"Русиялеләр" өчен - ~13800, "Россиялеләр" өчен - ~ 3, "Россияннар" өчен - ~1120, "Рәсәйлеләр" өчен - ~1.
Нәтиҗә: "Азатлык радиосы" Федерация сүзен бик яратмый, Русия һәм Русиялеләр вариантларның кулланышын өстен күрә. Аннан тыш, бүгенге көндә татарларның күпчелеге Татнетта Россия Федерациясе, Россия һәм Россиялеләр вариантларына өстенлек бирә. Википедия:Мәкалә исемнәре тәртибе нигезендә, битнең исеме буларак нәкъ аларны сайлау, башка синонимнарны юнәлтү буларак куллану дөрес минемчә. -- frhdkazan (бәхәс) 6 авг 2015, 08:20 (UTC)
    • Мәкаләнең хәзерге исеме кайсыберәүләр кирәксә-кирәкмәсә дә сүзгә ала торган консенсус һәм тавыш бирү процедурасы аша кабул ителгән: [6]. Википедия кагыйдәләре буенча шундый карарны үзгәртер өчен биик җитди сәбәпләр табарга кирәк. - Derslek (бәхәс) 6 авг 2015, 08:29 (UTC)
    • Кадерле җәмәгать, югарыдагы статистика, татарның күпчелеге Русия һәм Рәсәй сүзләрнең архаизм буларак күрүен күрсәтә. Аңлаганымча, күпчелек татарларның консенсусы ТатВики катнашучыларыныкыннан югарырак. Ихтирам белән, -- frhdkazan (бәхәс) 6 авг 2015, 09:35 (UTC)
    • Мин шушы стастистиканы беләм, ләкин тарихи һәм сәяси сәбәпләр буенча бөтен Россиягә карата Русия төшенчәсен куллану - зур хата. Русия ул Рус иле, Урыс иле - 13-16 гасырдагы урыс кенәзлекләренә туры килгән территория, Мәскәү, Владимир, Суздаль, Рязань, Новгород кенәзлекләре чыннан да - Русия. Ләкин Алтын Урда ул Русия түгел, Саха, Алтай, Ерак Көнчыгыш төбәкләренең асаба җирле халыклары - урыслар түгел, бөтен территорияне бүтән термин тасвирлый - Рәсәй (анда да Русия, элекке Алтын Урда территориясе, Саха, Ерак Көнчыгыш керә). Россия - грек сүзе, ә Рәсәй татар сүзе, әлбәттә, ТатВикидә татар сүзен кулланырга кирәк.--Kitap (бәхәс) 6 авг 2015, 10:49 (UTC)
      • Kitap әфәнде, битләрнең исемнәрендә Русия сүзен кулланылуыннан китергә кирәклеге белән килешәм (контекстуаль яктан буталчыклы анахронизм, иң таралган/танылган вариант түгел). Кызганычка, Рәсәй сүзе дә таралышы/танылуы ягыннан бик загыйф, Википедиядә мәкаләгә исем бирү тәртипләренә туры килми. Ягъни яки битләрнең исеме буларак Россия / Россиялыларны кабул итәбез, яки Википедия:5 кагыйдәне һәм бүген яшәүче татар халыкының күпчелегенең карашларны күрмәмешкә салышабыз. Derslek әфәнде югарыда сүзга алган консенсусны нәкъ Википедия мәсләкләре, татар халкының фикеренә һәм чынбалыкка каршы эш итү (Оригиналь эзләнүләр) буларак кабул итәм. Русия/Рәсәйне сүзгә алмау турында сүз бара алмый, зарур (тарихыбызның бер өлеше)! -- frhdkazan (бәхәс) 6 авг 2015, 11:14 (UTC)
    • Әлбәттә, мин Русиядән-Рәсәйгә глобаль күчерү проблемасын аңлыйм, күп кенә калыплар, төркемнәр хаталы Русия термин белән аталган, шуңа күрә Дәрслек әйткән сүзләр белән килешәм: "Википедия кагыйдәләре буенча шундый карарны үзгәртер өчен биик җитди сәбәпләр табарга кирәк." Сәбәпләр шундый: Русия терминын куллану тарих турында мәкаләләрдә зур буталчыклык тудыра (терминнар буталышы, чын терминологическая путаница), тарих буенча Рәсәйгә карата Русия сүзен куллану - фәнгә каршы термин, ә Википедия ул беренче чиратта фәнгә таянырга тиеш. Әгәр ниндидер (хәттә) еш кулланыла торган сүз фәнгә каршы килә икән, ул дөрес төшенчә белән алмаштырылырга тиеш. --Kitap (бәхәс) 6 авг 2015, 11:34 (UTC)
  • Әлеге бәхәсле карарны 2010 елда (!!!) кабул итеп калдырган кулланучыларның (Рашат Якуповтан калганнары, әле ул да бик сирәк) Татвикидә күренмәүләре б-и-и-и-к җитди сәбәп була алмыймы ?--Әмир (бәхәс) 6 авг 2015, 12:05 (UTC)
Рашат милли җанлы малай, 2 номерлы лицей-интернат (Казан)ны миннән соң берничә ел соңрак бетерде, хәзер Казан университетында татар филологиясе факультетында укыта, Азатлык радиосы өчен мәкаләләр яза, мәшһүр TED видеоларны инглизчәдән татарчага тәрҗемә итеп тора, төрле интерфейс татарлаштыру проектларында катнаша, татар яшьләре форумында дәүләт һәм үзебез җитәрле күләмдә татар телен үстерүгә көч кертмибез дип ялкынлы чыгышлар ясый. Ара-тура аның белән элемтәгә керәбез (быел Канаш һәм Уфа конференцияләре турында булды). -- frhdkazan (бәхәс) 6 авг 2015, 12:36 (UTC)
Милли җанлы малай бигрәк тә Русиядән-Рәсәйгә күчерүне якларга тиеш, чөнки бу тарихи һәм фәнни гаделлек.--Kitap (бәхәс) 6 авг 2015, 12:52 (UTC)
  • Прагматик яктан Рәсәй варианты Русиягә караганда дөресрәк булуга карамастан, югарыда күрсәтелгән кулланылыш ешлыгы һәм таралышы ягыннан соңгысына җиңелә. Ягъни Россияның өстен булганына күз йомсак, калган икесе арасында Русия җиңә булып чыга. Бу икесе арасында гына сайлауга килгәндә Әмир әфәнде китергән цитата булмаганда да, мин Русияне саклау яклы булып чыгам. Татар Википедиясендә бүгенге актив кулланучылар җәмгыятенең күпчелеге булганы кебек калырга тиеш дип санаса, "Татар Википедиясе җәмгыяте 2010 елдагы карарында Габдулла Тукай үзенең мәшһүр шигерендә кулланылган вариантын мәңгеләштерү теләгеннән, проект чикләрендә аны гына куллану кирәк дип тапты" дигән сылтамалы искәрмә өстәлүен кирәк дип күрәм... Беркөнне, тарихи хыялый романтизмнан айнап, бу мәсьәләнең дөрес чишелеш юлын эзли башласак, әлбәттә стандарт татар теле өчен бердән-бер җаваплы оешма булган Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты карары буенча эшләү кирәклегенә килербез. Бу исә соңгысы чыгарган замандаш белешмәлекләрдәге, нәтиҗәдә Татарстан президенты яки Рәсми Татарстан сәхифәләрендәге кулланылган вариантлар буенча эшләү дигән сүз (Россия Федерациясе һ.б.). Рашатның шәхси карашларына килгәндә, Википедиядәге аның шәхси битенә кереп "Бу кулланучыга хат" функциясе аркылы хәбәр җибәрә аласыз. Почтаны укырга вакыты җитә аның... -- frhdkazan (бәхәс) 6 авг 2015, 17:39 (UTC)
  • Хөрмәтле frhdkazan, Сез монда искә алган туган мәктәбе турында Русвикидә 9 661 байтлы, Татвикидә 878 байтлы гына язган мәкаләләре күзлексез дә күрсәтә «милли җанлы» икәнлеген. Үпкәләштән түгел.--Әмир (бәхәс) 6 авг 2015, 17:58 (UTC)
Игътибарыгыз өчен рәхмәт, Әмир әфәнде. Рашатның бу мәкаләгә катнашы булса, без аның белән бу очракта уртак фикердә икәнбез! Дөресен әйткәндә, Рашатка бердән-бер дәгъва - Татар Википедиясе бюрократы буларак ТатВики кагыйдәсе буенча сайланган әгъза буларак, вакыты җитмәве аркасында вазыйфасыннан китеп үз вәкаләтләрен башка берәүгә тапшырганда шул ук ТатВики кагыйдәсен санга сукмавы... Кызганычка, бездә идарәче статусы булганнарның теләге җәмгыять консенсусы һәм тавыш бирү белән кабул ителгән кагыйдәләреннән өстен булуның тамырлары нәкъ шул вакытка китә... -- frhdkazan (бәхәс) 6 авг 2015, 18:56 (UTC)
  • Хөрмәтле frhdkazan, Сезгә бер мәсьәләдә теләктәшмен: Россия Федерациясе / Россия сүзләрен ТР конституциясендәге[1] кебек куллану кирәк, ким дигәндә, 1991 елдан башлап булган вакыйгаларга карата. Соңгы вакытта язган мәкаләләремдә бик еш кулланырга туры килә Русия сүзен, шуңа күрә ачыклык кертүне көтәм.--Әмир (бәхәс) 6 авг 2015, 19:24 (UTC)
Еш кына тел белгечләре тарихны начар беләләр һәм алар Русия һәм Рәсәй арасындагы аерманы күрмиләр. Шуңа күрә шушы хатаны кабатлап кулланалар. Яхшы мисалны китерәм: еш кына матбугатта, хәттә китапларда Бөекбританияне Англия дип йөртәләр, бу тагы зур хата (Русия кебек), чөнки Төньяк Ирландия, Уэльс, бигрәк тә Шотландия - Англия түгел. Җитди китапларда, аеруча энциклопедиядә, (ә Википедия - ул эциклопедия), тик Бөекбритания дип язалар, шулай ук Русия белән, җитди энциклопедиядә күпмилләтле федерация Рәсәй булырга тиеш.--Kitap (бәхәс) 6 авг 2015, 18:21 (UTC)
Kitap әфәнде, минем өчен Рәсәй һәм Рәсәйлеләр турындагы тәкъдимегез белән килешүнең бердән-бер мөмкинлеге - бездәгеләр киң татарларның Россия Федерациясенә биргән өстенлеген кабул итмичә, шулай ук бар Русия ватандашларын шулай ук русиялеләр атамасына альтернатива эзләүләре. Ягъни, җәмгыятебезнең ризалыгы булса, "савап"/"харам" яки "җир" / "су" төшенчәләрне билгеләү өчен кулланылган лингвистик биркаларын бер-берсе белән алмаштыруга каршы түгелмен. Ихтирам белән, -- frhdkazan (бәхәс) 6 авг 2015, 19:07 (UTC)

Хөрмәтле әфәнделәр, алайса Рәсәй/Русия/Россия турында яңа Тавыш бирүне оештырырга тәкъдим итәм. Тарихи мантыйкны күрсәтеп, дәлилләрне китереп, Сезне Рәсәй өчен тавыш бирергә чакырам: Бәхәс:Русия#Тавыш бирү (2015)--Kitap (бәхәс) 6 авг 2015, 19:54 (UTC)

  • идарәчедән комментарий Kitap-әфәнде, Татар википедиясенең кагыйдәләре буенча, Тавыш бирүне идарәчеләрнең берсе генә башлый һәм алып бара ала. Процедура белән таныш булыгыз: Википедия:Тавыш бирү кагыйдәләре. Биредәге бәхәс бик каршылыклы фикер калдыра, чөнки катнашучылар үз позициясе файдасына ниндидер җитди аргументлар эзлисе урынга (мин күрсәткән сылтама буенча алып барылган элгәрге аналогик бәхәсне берегез дә игътибар белән өйрәнеп чыкмады, андагы аргументларны исәпкә алырга теләмәде), сез бер сәбәпсезгә Татар википедиясен аяка бастыруда иң зур өлеш керткән кулланучының шәхесен "чәйнәргә" тотындыгыз. - Derslek (бәхәс) 7 авг 2015, 06:27 (UTC)
  • Derslek, элекке бәхәстә тарихи дәлилләрне исәпкә алынмады, тагы бер тапкыр аргументларны китерәм, иң мөһиме - Русия бөтен Россиягә карата дөрес түгел термин, чөнки Русия - Рус иле дигән сүз, күпмилләтле Россия Федерациясенә туры килми. Русия - Рус иле - тарихи урыс кенәзлекләренең территориясен тасвирлый, ләкин бүгенге Россия урыс кенәзлекләреннән генә тормый, күпчелек территориясе - тарихи татар дәүләтләре - Алтын Урда, соңрак Казан ханлыгы, Әстерхан ханлыгы, Себер ханлыгы җирләреннән тора (әлбәттә шулай ук Ерак Көнчыгыштан да). Казан да рус шәһәре түгел, тарихи татар дәүләтләре дә Русия=Рус иле түгел, шуңа күрә Россия Федерациясенә карата Русия сүзен куллану - зур тарихи, сәяси хата.--Kitap (бәхәс) 7 авг 2015, 11:41 (UTC)
    • Kitap әфәнде, Русия сүзенең мәгънәсе турындагы фикерләрегез белән тулысынча килешеп була, тик җәмгыятебездәге тәртипләрне хөрмәт итмәү башка хәл. Башланган бәхәсләшү дәвамында яңа консенсус табылганчы, Рәсәй буларак үзгәртү эшчәнлегегезне - сабырсызлыктан кылынган гамәл буларак кабул итү дөрес дип саныйм. Шәхсән, Derslek әфәндедән аермалы буларак, исеме тавыш бирү ысулы белән бирелгән мәкаләне күчерү өчен яңа тавыш бирү оештыру кирәклеген күрмим. Рәсәй исемен куллануга да каршылыгым юк. Тик без мәгълүмат энциклопедиясен булдырабыз икән, безгә берәр сәяси повесткага караганда мәгълүмат бирү эшчәнлеге урынлырак түгелме? Статистика күрсәткәненче, күпчелек татарлар үзләре яшәгән дәүләтне бүген Россия Федерациясе дип атый икән, аларны архаизмнарны кулланырга күндерү торышлыгы кирәкме? -- frhdkazan (бәхәс) 8 авг 2015, 18:39 (UTC)
    • Хөрмәтле frhdkazan һәм Derslek, мин Русиядән-Рәсәйгә күчерүнең барлык катлаулылыгын күрәм, аңлыйм, шуңа күрә шушы мәсьәләдә сак булуыгызны аңлыйм: күп төркемнәр, калыплар, мәкаләләр эчтәлеге хаталы Русия терминына бәйле инде. Ләкин тарихи мәкаләдә Русия терминын бөтен Россиягә карата куллану җитди буталчыклык һәм тарихи туры килмәү тудыра, мисал өчен Русия гербында (Мәскәү кенәзлеге) җайдак сурәтләнгән, ә Рәсәй гербы ул бүтән - ике башлы бөркет, шуңа күрә Русия һәм Рәсәй терминнарын тигезләргә мөмкин түгел. Платон язган гыйбарәгә караганда: "Сократ мне друг, но истина дороже" , хакыйкать энциклопедиядә (ә Википедия ул энциклопедия) барыбер өстен чыгачак.--Kitap (бәхәс) 8 авг 2015, 19:05 (UTC)
  • 1. Мин Рәсәй һәм Русия атамалары яклы, "Россия" сүзенә каршы. "Россия" сүзе татар теле нормаларына каршы килә. Һәм татарчада башка юньле аналоглар булганда. 2. Русия/Рәсәй сүзләренә килгәндә: "Русия Федерациясе = Рәсәй" дигән кагыйдәне кулланырга чакырам. Әлбәттә, Русия - ул Мәскәү кенәзлеге, "урта Рәсәй" мәгънәсенә күбрәк ия. Федерация Русия җиреннән, Мәскәү шәһәреннән идарә ителә, бөтен диярлек федераль органнар анда урнашкан. Шул сәбәпле "Русия Федерациясе" булса ярый, "Рәсәй Федерациясе" - икенче бер вариант кына булып кулланыла ала. Әмма гомумән Калининградтан алып Владивостокка кадәр булган җирлекне (террияторияне) атар өчен "Рәсәй" сүзен кулланырга тиешле. Чөнки Ерак Көнчыгыш, Себер һәм башка татар-төрки җирләре "Русия" итеп атала алмый, һичшиксез.--Milli (бәхәс) 25 авг 2015, 06:50 (UTC)

Нәтиҗә[вики-текстны үзгәртү]

Күчерү өчен җитәрлек аргументлар күрсәтелмәде. Хәзерге, консенсус белән беркетелгән атама калдырыла. - Derslek (бәхәс) 26 ноя 2016, 07:54 (UTC)

Әлеге мәсьәлә буенча Консенус табылмаган. Derslek чыгарган нәтиҗә шик астында куелган. Ләкин ТатВики эчендә каршылык булмас өчен әлеге сорау буенча карар кичектерелә, статус кво саклана.--Kitap (бәхәс) 26 ноя 2016, 10:38 (UTC)
Дөрес аңламагансыз. Хәзерге атама кулланучыларның кайчандыр консенсуска килүләре белән беркетелгән. Сез кузгаткан бәхәстән консенсуска ераграк әле, дипломатларча әйтим. - Derslek (бәхәс) 26 ноя 2016, 17:53 (UTC)
Теге "кайчандыр консенсус" ТатВикине ташлаган кулланучылар тарафыннан ясалган, алар күптән инде ТатВики эшчәнлегендә катнашмыйлар. Сез дә хәзер ТатВики эшчәнлегендә катнашмыйсыз. ТатВикигә сирәк килүче кулланучы ясаган "нәтиҗә" бик шикле санала. Ләкин хәзер дә ТатВикинең абсолют күпчелеге Русияне дә Рәсәйне хупламый, карашлар бүленгән, шуңа күрә мин уртача килешүне тәкъдим итәм (статус кво): Русиягә дә Рәсәйгә дә каршы көрәш итмибез, язылган мәкаләләрне бозмыйбыз, бетермибез, төшенчәләр-төзәтүләр сугышын башламыйбыз, ТатВикидә актив кулланучылар арасында яңа каршылык кирәкми. --Kitap (бәхәс) 26 ноя 2016, 20:15 (UTC)
Россия.--Әмир (бәхәс) 26 ноя 2016, 22:16 (UTC)
Россия.--frhdkazan (бәхәс) 27 ноя 2016, 10:32 (UTC)

İskärmälär[вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ http://tat.gossov.tatarstan.ru/konstitucia/tat

Казан һәлакәте → Казан дары заводында һәлакәт (1917)[вики-текстны үзгәртү]

  • Төгәлрәк һәм конкрет исем таләп ителә. --Derslek (бәхәс) 5 сен 2015, 12:16 (UTC)
  • Киләшәм, Yes check.svg Эшләнде --Kitap (бәхәс) 23 сен 2015, 19:44 (UTC)

Украина көнчыгышында кораллы низаг → Донбасс сугышы[вики-текстны үзгәртү]

Украина көнчыгышы шактый зур төбәк, конкрет төшенчә түгел. Донбасс сугышы - низагның конкрет урынын билгели, атама кыскарак, ә мәгълүматы күбрәк була. Бүтән Викидә - инглизчә, төрекчә, әзәричә, датча, французча, латышча, литовча Вики һ.б. нәкъ Донбасс сугышы дип йөртелә, мантыйгы аңлашыла - конкрет урын күрсәтелә.--Kitap (бәхәс) 23 сен 2015, 19:44 (UTC)

Йорт сливасы → Йорт караҗимеше[вики-текстны үзгәртү]

Татар теленә тәрҗемә булырга тиеш, караҗимеш күп сүзлекләрдә бар. Хәттә балалар өчен караҗимеш дигән рәсем куелган: http://maturtel.ru/inpics.php?theme=fruits --Kitap (бәхәс) 2 ноя 2015, 10:09 (UTC)

http://translate.enacademic.com/%D1%81%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%B0/ru/tt/ - анда әйткән: "слива, караҗимеш (агачы һәм җимеше)" - боларның икесе дә бертигез булып чыга, агач сүзе "слива"га да карый, "караҗимеш"кә дә карый. әмма бу чынлап та шулаймы соң? без "слива" дип сөйләшәбез... ә бу сүзлек авториттелы чыганакмы соң? кем аның авторлары, кайсы елны чыккан ул? - бу мәгълүматны ул сайтта тапмадым. мин уйлыйм, свежий слива җимеше - кара җимеш түгел, ә шәмәхә җимеш... --QDinar (бәхәс) 21 май 2016, 21:54 (UTC)

Тимати → Тимур Юнысов[вики-текстны үзгәртү]

  • Ялгышмасам, бу бәндә ТВягә ярым-татар булганы өчен эләккән. Алайса, ни өчен мәкаләдә ул үз фамилиясе буенча түгел, кушамат астына яшерелә? --Derslek (бәхәс) 6 ноя 2015, 17:45 (UTC)
    • Башка Викиләрдә Тимати булганга карамастан, килешәм. ТатВики өчен татар исемнәренә өстенлек бирәбез.--Kitap (бәхәс) 6 ноя 2015, 17:53 (UTC)

Пакьстан → Пакистан[вики-текстны үзгәртү]

Башка төрки кардәш телләрдә нәкъ Пакистан (башкортча, әзәри, төрекчә, кырымтатарча), яки Пәкистан (казакъча) дип куланыла, һәм иң мөһиме оригиналь исем: پاکِستان-димәк Пакистан. Җитмәсә татар матбугатында Пакистан дип кулланыла: Пакистан --Kitap (бәхәс) 15 дек 2015, 12:10 (UTC)

  • Pictogram voting support.svg Риза----Әмир (бәхәс) 15 дек 2015, 20:13 (UTC)
  • Дөрес, әзериләр Çuvaşıstan, Dağıstan, Tatarıstan дип язалар, әмма татарчада i төшереп калдырыла: Чуашстан, Дагстан, Татарстан; шуңа күрә Пакистан да и сез язылырга тиеш.--Marat-avgust (бәхәс) 16 дек 2015, 19:03 (UTC)
  • Pictogram voting support.svg Риза --MalTsilna ▪ talk 26 дек 2015, 19:01 (UTC)

башта карагыз: Бәхәс:Пакьстан --QDinar (бәхәс) 22 гый 2016, 12:25 (UTC)

Казан илкүләм тикшеренү технология университеты → Казан милли тикшеренү технология университеты[вики-текстны үзгәртү]

"Национальный исследовательский университет" - дигән төшенчәнең рәсми татарча тәрҗемәсе бирелми, ләкин университет сайтында "милли тикшеренү" дип язылган http://www.knitu.ru/article.jsp?id_e=35313 --MalTsilna ▪ talk 26 дек 2015, 19:01 (UTC)

  • Калька бәласе. Телчеләр национальный сүзен урысчадан тәрҗемә иткәндә аның мәгънәсен исәпкә алырга киңәш итә. Ил (Русия) турында сүз барганда, илкүләм сүзен, милләтләр (чуашлар, мукшылар, урыслар) турында барганда - милли сүзен кулланырга куша. - Derslek (бәхәс) 26 апр 2016, 06:10 (UTC)

А.Н. Туполев исемендәге Казан илкүләм тикшеренү техник университеты → А.Н. Туполев исемендәге Казан милли тикшеренү техник университеты[вики-текстны үзгәртү]

Шундый ук хәл http://www.kai.ru/ta/ --MalTsilna ▪ talk 26 дек 2015, 19:01 (UTC)

Татар Википедиясе → Татарча Википедия һәм башкалар[вики-текстны үзгәртү]

Тәкъдим: Бар Википедия бүлекләренә багышлангвн мәкаләләр исемнәрен : [[... Википедиясе]] → [[...ча Википедия]] моделе буенча үзгәртү
Сәбәп: Википедия бүлекләре исемнәре берәр милләт белән түгел, кулланылган тел нигезендә сайлана.
Аңлатма: Бүлегебезгә юнәлткән интервикиләр дөрес итеп татарча/tatarça дип күрсәтә, башка телләрдәге игезәкләргә күрсәткәндә дә шул ук хәл — Башҡортса. Бүлегебез эчендә исә бу тәртипне бар Википедия бүлекләре исемнәре очрагында да бозып торабыз әлегә.
Аналог: Татар Коръәне vs. Татарча Коръән, Татар мультфильмы vs. Татарча мультфильм, Татар мөнәҗәте vs. Татарча мөнәҗәт
Статистика: 16 гамәлдәге төрки Википедияләр арасында, бездән (1) тыш:

Тәкъдимнең нигезе: Россия халыклары телләрендәге Википедияләрне үстерү проекты буенча кылган эшчәнлегем дәвамында укылган материаллар нигезендә, бүлегебез татарлыкны кайгыру һәм мәдәниятебезне үзгәрешләрдән саклау урынына, татар телендә алдынгы гыйлемне ала алуны өстен тотырга тиеш дип уйлыйм. Аның өчен моның кебек техник мәсьәләләргә килгәндә, кулланылган терминология төшенчәне төгәл тасвирларга тиеш. Үсеш алган актив бүлекләрдән үрнәк алып, эшчәнлегебезне активлаштыру юллына чыгу зарур. Телебез исә бар көндәлек тормыш мохитләрендә актив кулланылышта яши ала бирсә, татарлыгыбыз да чәчәк атачак. --frhdkazan (бәхәс) 21 гый 2016, 08:32 (UTC)

  • Фарһат, мантыйкны аңлыйм, ләкин Татар Википедиясе һәм Татарча Википедия сүзләренең мәгънәсе арасында аерма бар. Татарча Википедия ул татар теленә тәрҗемә ителгән Википедия кебек ишетелә, Гомуми Википедиянең бер юрамасы гына, ә Татар Википедиясе ул мөстәкыйль кебек ишетелә. Белмим, бүтән кулланучылар үз фикерләрен калдырсыннар.--Kitap (бәхәс) 21 гый 2016, 17:58 (UTC)
    • Гыйлем — гыйлем инде ул, нәкъ сезнең әйткәнегезчә, телдән мөстакыйль булырга тиеш кебегрәк... ягъни, мәкаләләрнең сыйфаты кайсы телдә язылганына карамастан югары булырга тиеш Википедиядә... Телебездәге бүлегебезнең сыйфаты һәм абруе нигә укучылар арасында инглизчә яки русчасы, төрекчә яки французча Википедияләреннән ким булырга тиеш дигән фикер туа. --frhdkazan (бәхәс) 21 гый 2016, 19:19 (UTC)
      • Бер мисал: Алтын Урда чорына, Явыз Иван хакимлегенә РусВикидә һәм ТатВикидә бөтенләй төрле карашлар булырга мөмкин. РусВикидә Сафа-Гәрәй - илбасар, ә ТатВикидә Сафа-гәрәй - Татар дәүләтчелеге өчен көрәш иткән милли каһарман. РусВикидә Мазепа - хыянәтче, ә УкрВикидә - Украина бәйсез дәүләте өчен көрәш итүче. Бер вакыйга, бер шәхес, ләкин төрле милли Викиләрдә карашлар да төрле, гади тәрҗемә булмый.--Kitap (бәхәс) 21 гый 2016, 19:49 (UTC)
        • Китерелгән бар үрнәкләрдә ru:Википедия:Энциклопедичность тәртибе бозылган... Бер милләтне башкасыннан өстен күрү шовинизм дип атала бугай, карашларын алга сөрү исә — пропаганда...
          Гыйлемне тасвирлый алу өчен нәкъ нейтраль — шәхси карашлар һәм ышанулардан мөмкин кадәр мөстакыйль — энциклопедик стиль зарур да инде. Әкият түгел, энциклопедия язабыз бугай...
          Википедиянең татар телендәге бүлегенең тагын бер чынбарлыктан мөстакыйль виртуаль дөнья клубына әверелүен теләмәс идем.--frhdkazan (бәхәс) 21 гый 2016, 20:34 (UTC)
          • Мазепа хакында сорауда "Бер милләтне башкасыннан өстен күрү" бөтенләй юк, тик Петр 1 өчен, урыслар буенча Мазепа хыянәтче була, ә украиннар өчен ул милли каһарман, чөнки урыслар өчен көчле бердәм империя - хакыйкать, ә империядән тайпылучылар - хыянәтчеләр, ә украиннар өчен бәйсез милли дәүләт - иң әһәмиятле кыйммәт, аның өчен көрәшчеләр - каһарманнар булып санала. Шуңа күрә карашлар төрле һәм шул ук вакыйгаларның тасвиры бик төрле. Тарихи һәм заманча вакыйгаларга карашларны УкрВикидә һәм РусВикидә карап була, һәрберсе үз карашын, үз дөреслеген тасвирлый. Шулай ук татар тарихы турында әйтеп була. Татарлар өчен Сафа Гәрәй, Батырша, Кол Шәриф - милли каһарманнар, ә РусВикидә алар дошманнарча тасвирланганнар, урыслар өчен Казан ханлыгын яулап алу - батырлык, ә татарлар өчен - зур фаҗига, һәм бердәм караш монда булмый. --Kitap (бәхәс) 21 гый 2016, 21:59 (UTC)
            • Татарлар караш/ышанычларын Татар энциклопедиясе яки башка проект тасвирлый ала. Татарча (татар телендә) язылган универсаль энциклопедиядә исә беръяклы, субъектив карашларга өстенлек бирү урынсыз — үрнәк буларак китерелгән тарихи шәхесләр турында язганда, якларның карашларын тасвирлау мөмкин, әлбәттә. Русча һәм украинча Википедияләре проблемалары белән андагыларның башлары катсын, минем шуның турында уйларга вакытым юк.--frhdkazan (бәхәс) 22 гый 2016, 07:05 (UTC)
              • мин уйлыйм, барыбер аермалар булырга мөмкин, һәм алар бар да. кайсыдыр телне кулланучылар кайсыдыр темалар белән күбрәк кызыксынырга мөмкин, кайсыдыр әйберләр турында язарга яратмаска мөмкин. һәм, татар булса да, татарча булса да, алар почти бер үк, чөнки чынлыкта, ча кушымчасы телне аңлатмый. бәлки төрек телендә ул шулайдыр, татар телендә ул алай түгел. татарча - төзелеше буенча, татар(лар) эшләгән шикелле (рәвештә-рәвешле) дигән сүз. --QDinar (бәхәс) 22 гый 2016, 12:22 (UTC)
                • татар википедиясе сүзенең кимчелеге бар - ул татарларның википедиясе булып аңлашылырга мөмкин. әмма чынлыкта ул татарларныкы түгел, ә бөтенләй диярлек акшларныкы, һәм бөтен дөнья халкы җыйган акчага эшли, шуңа күрә дә "бөтенләй диярлек" дим. һәм татарча википедия дигәндә, бер мәгънә үзгәреше була - бу ниндидер бер бөтен кешелек википедиясе булып чыга, бары тик шуның татарчага тәрҗемәсе, версиясе шикеллерәк. шулай инде ул чынлап та, админнары бер булгач, аларның бу википедияләр өчен уртак тәэсире бар, монда ил хакимиятләре ялган яздырта алмыйдыр, чөнки модераторлар ялган язучыларны блокламаса, шул иң өске админнар аларны алыштыра аладыр. --QDinar (бәхәс) 23 гый 2016, 10:57 (UTC)
  • Ә нәрсәсе белән ярамаган сезгә Українська Вікіпедія? Ул бүлекнең дә Украина дәүләте милке дип уйларга нигезләр бар. Ләкин шул исемдәге мәкаләне ачып карагач, анда акка кара белән язылганнын укыйбыз: "Википедиянең украин телендәге бүлеге". Ә сез аңлатманы төшереп калдырып, кызыл чүпрәк күргән үгез шикелле "татар" сүзенә ташландыгыз. Әзербайҗанчә википедия - тел белән дәүләт бер исемдә йөргәч, шундый кушымчалы исемгә тукталганнар. Мисаллар күп, аларны ниндидер калыпка сыйдырырлык түгел. - Derslek (бәхәс) 22 гый 2016, 10:26 (UTC)
  • Алдан ук игътибарыгызга китермәсәм дә, бу теманың иң башында урнашкан тәкъдимемне аңлатку текстында төрки телләрнең терминологик төгәллек ягыннан өстенлегенә ишарә иттем. Телләребезне барлыкка китергән бабаларыбыз безгә халык һәм аңа хас башка төшенчәләрне (мәсәлән — тел) бутамау өчен гади грамматик чишелешне тапканнар икән, ник аны бүген Википедиядә кулланмаска?--frhdkazan (бәхәс) 23 гый 2016, 08:56 (UTC)
  • Pictogram voting oppose.svg Каршы - Татар Википедиясе - тарихи исем. Үзгәртүгә сәбәпләр юк.--Kitap (бәхәс) 23 гый 2016, 11:17 (UTC)
  • Pictogram voting oppose.svg Каршы --MalTsilna ▪ talk 25 гый 2016, 13:39 (UTC)
  • Pictogram voting oppose.svg Каршы - 1) ТатВики ул татар теленә тәрҗемә ителгән мәкаләләр җыентыгы гына түгел, ә дөньяга татар карашын чагылдыручы бер күренеш, 2) хәзерге атама күптән кабул ителгән, ул аерым брендка әйләнеп бетте инде.--Milli (бәхәс) 11 фев 2016, 19:18 (UTC)

Бәйле мәсьәлә (калыпларда кыскача язуда ''[[...|татарча]]'' мы, ''[[...|татар]]'' мы дип кую дөрес?). --frhdkazan (бәхәс) 25 гый 2016, 16:41 (UTC)

Дөбъяз/Дөбьяз --> Döbyaz[вики-текстны үзгәртү]

Ике төр абруйлы чыганаклар бар: Дөбъяз һәм Дөбьяз белән мәкаләләр. Татар грамматикасы буенча Дөбьяз булырга тиеш, ләкин рәсми сайтта һәм кайбер бүтән чыганакларда Дөбъяз дип язылган, Дөбьяз дә язылышы бар. Латин әлифбасында шул проблема юк, анда тик Döbyaz языла, шуңа күрә латин әлифбасына күчерергә тәкъдим итәм.--Kitap (бәхәс) 27 фев 2016, 21:21 (UTC)

  • Чиста татар топонимы түгел, сингармонизм канунына буйсынмый, шуңа күрә рәсми язылышында (Дөбъяз) хата юк. - Derslek (бәхәс) 6 мар 2016, 09:34 (UTC)
    • Топонимның һәм язылышының татар булмавы чыганагы китерелсә, дәгъва алыначак.--Kitap (бәхәс) 10 мар 2016, 11:26 (UTC)

Авыл атамасы әүвәл Төпьяз булган, зур дала (кыр,тигезлек). Әтнә, Арча, Дөбъяз районнарының җирле халкы марилар (бүген инде татарлашканнар) атама биргәннәр күп авылларга.--Damir (бәхәс) 12 мар 2016, 16:54 (UTC)

Дәлилләр күрсәтелгән, идарәче карар итсен.--Kitap (бәхәс) 9 май 2016, 20:14 (UTC)

карагыз: Бәхәс:Дөбъяз. --QDinar (бәхәс) 24 май 2016, 14:44 (UTC)

Белгечләр --> Фиксиклар[вики-текстны үзгәртү]

  • Фильм татарчага тәрҗемә ителмәгән шикелле. Шуңа күрә шундый артык абстракт тәрҗемә исем кушу дөрес түгел. - Derslek (бәхәс) 26 апр 2016, 06:01 (UTC)
    • Башка төрки телләргә шулайрак тәрҗемә ителә (каз. Білгіштер - www.balapan.kz, https://www.youtube.com/watch?v=LchX2m60TkE). Исемне төгәлләп үзгәртеп өлгердем лә Белгечләр --> Белгечләр (мультсериал).--Milli (бәхәс) 26 апр 2016, 06:09 (UTC)
      • Википедия бары тик ышанычлы чыганакларга таяна. Татар теленә яхшылык эшлим нияте белән яңа сүзләр уйлап чыгару Википедиянең кагыйдәләренә каршы килә. Бер кулланучы шушы алым белән Quzğaltqıç сүзен уйлап чыгарды. Бу теманы әле генә архивлаштырдым, архивтан таба алырсыз. - Derslek (бәхәс) 26 апр 2016, 06:36 (UTC)
      • Бу мәкаләдә яңа сүзләр уйлап чыгару юк - "белгеч, белгечләр" сүзе татар телендә бар (http://tatpoisk.net/dict/%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D0%B5%D1%87 ). Һәм тәрҗемәләгәндә - аеруча кардәш булмаган телләрдән - башка төрки телләргә карап татар теленә тәрҗемә итү була. --Milli (бәхәс) 26 апр 2016, 08:55 (UTC)
        • Сүзе яңа түгел (белгеч сүзе үзе бер мәкаләгә мохтаҗ), ләкин аны тәрҗемә буларак куллану - чеп-чи үзешчәнлек (ВП:ОРИСС). - Derslek (бәхәс) 26 апр 2016, 09:07 (UTC)
          • Исемгә махсус "(мультсериал)" дигән аерымлау сүзе куелган, шунлыктан гомум "белгеч" төшенчәсе белән буталыш чыкмый. Тәрҗемәләгәндә кардәш төрки телнең аналогиясе кулланылган. Мультсериалның рәсмиләштерелгән татар исеме юк. Башка телдәге исемнәр күрсәтелгән. Үз эзләнү эше түгел, чөнки мәгълүматның чыганагы бар - ул тәрҗемә ителгән генә. Тиешле юнәлтүләр куелган.--Milli (бәхәс) 26 апр 2016, 09:42 (UTC)
        • Минемчә, Белгечләр мультсериал алкушымчасы белән ТатВики кагыйдәләренә каршы килми. Ләкин мәкаләдә фиксики - оригиналь исеме дигән җөмләне өстәргә кирәк. Хәзер бар шартлар үтәлгән. --Kitap (бәхәс) 26 апр 2016, 11:30 (UTC)

Төмән (гаскәр) --> Дивизия[вики-текстны үзгәртү]

Төмән - урта гасырда әйләнештә булган хәрби һәм административ термин. Kitap-әфәнде һәрвакыт кардәшләребез казахлардан үрнәк алырга чакыра, ләкин аларда - дивизия, үз гаскәрләре булсада. - Derslek (бәхәс) 13 май 2016, 07:41 (UTC)

Бик дөрес, Дөреслек әфәнде. Күптән кулланыштан чыккан сүзләрне ТВ-ясендә генә кертеп тел үстереп булмый, ә бозып була. Кеше аңлый алмаган энциклопедия яраксызга чыга. --Damir (бәхәс) 13 май 2016, 11:04 (UTC)

Төмән - Татар ханлыкларында булган ун меңле гаскәр атамасы, чын татар сүзе, ул нәкъ дивизия төшенчәсенә туры килә. Татар тарихын онытырга ярамый. Әлеге сүз һәр заманча татар сүзлегендә бар: мәсәлән http://tatar_russian.academic.ru/46230/%D1%82%D3%A9%D0%BC%D3%99%D0%BD, http://tatpoisk.net/dict/tat2rus/%D1%82%D3%A9%D0%BC%D3%99%D0%BD, һ.б., бу иске татар теле булмый. Татар Википедиясендә Төмән - чын татар сүзенә һичшиксез өстенлек бирергә кирәк, дивизия - латин сүзе, тик 17 гасырда барлыкка килгән, ә татар сүзе Төмән 13 гасырда билгеле булган инде, шуңа күрә күчерүгә каршы булам. --Kitap (бәхәс) 13 май 2016, 18:33 (UTC)

Китап, сез бит Казанда торасыз бугай. Милли китапханәгә барып хәрби терминнар сүзлеген алып торыгыз. Итернетта шикле чыганаклар белән гарәпфарсытатарчалаштыру кагыйдәләргә туры килми.Әгәр анда татар телендә дивизия төмән (һәм бары тик төмән) дип бирелә икән, мәкалә шулай аталыр. Әлегә бар дәлилләр дивизия яклы гына�, кагыйдә буенча мәкалә төп атамасы ешрак, таныш сүзгә бирелә.--Damir (бәхәс) 22 май 2016, 07:11 (UTC)

Сез әйткән сүзлекләр совет заманында бастырып чыгарылган, анда да врач, экономика, политика һ.б. татар сүзләре буларак бирелә. Искергән, урыслаштыру идеологиясе тәэсирендә чыгарылган сүзлекләр абруйлы чыганак булмыйлар, җитмәсә берни китерелмәгән. "Барыгыз, карагыз" - бу дәлил түгел.--Kitap (бәхәс) 22 май 2016, 13:30 (UTC)

Әнкара --> Анкара[вики-текстны үзгәртү]

Анкара сүзе сүзлекләрдә, ММЧда ешрак кулланыла. Рәсми атамасы да шулай. Мәкаләдә китерелгән чыганак бары тиклем Әнкара сүзенең бар икәнен күрсәтә, бу абруйлы түгел, бәлки әле ТатВикидан алганнардвр. Аның ешрак кулланылышын белү өчен "Анкара (Әнкара) шәһәре" дип эзләп карый аласыз.-Damir (бәхәс) 21 май 2016, 20:02 (UTC)

Сез бернинди чыганак, бернинди исәпләүне китермәдегез. Татар матбугат чараларында нәкъ Әнкара язылышы ешрак очрый:

Мин сезгә бөтенләй төрле матбугат чараларын китердем, аларның ТатВикигә катнашы юк, һәм һәркайда Әнкара дип языла. --Kitap (бәхәс) 21 май 2016, 20:15 (UTC)

гуглда анкара шәһәрендә - 4670, әнкара шәһәрендә - 6920. --QDinar (бәхәс) 21 май 2016, 21:18 (UTC)

Хөсәенов, Җ.А. Географиядән русча-татарча аңлатмалы-белешмә сүзлек. Анкара, Әнкарә сүзләрен бирә. Китап әфәнде сез китерәсез ММЧ, бу АЧ түгел. Әнкара дип эзләү нигездә Викига һәм аның копияләренә сылтый бит. Әгәр сез АЧ белән Әнкара сүзен исбат итсәгез, мин каршы була алмыйм.--Damir (бәхәс) 22 май 2016, 07:00 (UTC)

QDinar ясаган исәпләүләргә караганда Гугда Әнкара язылышы ешрак очрый. --Kitap (бәхәс) 22 май 2016, 13:25 (UTC)

Габҗәлил районы --> Әбҗәлил районы[вики-текстны үзгәртү]

Районның татарча рәсми исеме "Әбҗәлил районы" (ул исем рәсми "Кызыл Таң" гәзитендә БРның кануннарын һәм башка хокукый-норматив актларын бастыруда тик бу формада кулланыла).

Статистика:

Габҗәлил районы (602 нәтиҗә, күбесе - ТатВики мәкаләләре, бер мәртәбәләп "Игенче" һәм "Алга" гәзитләрендә кулланылган: https://www.google.ru/webhp#q=%D0%B3%D0%B0%D0%B1%D2%97%D3%99%D0%BB%D0%B8%D0%BB+%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD%D1%8B&newwindow=1&start=0)

Әбҗәлил районы (1130 нәтиҗә, ТатВики мәкаләләре, "Кызыл Таң", "Өмет", "Алга", "Игенче", "Маяк", "Саба таңнары" гәзитләре, "Сөембикә" журналы, "Азатлык" радиосы, "Татар-информ" агентлыгы, "Интертат" агентлыгы, "Матбугат.ру" сайты, Г.Әхмәт "Матбугатта басылган мәкаләләр" әсәрендә, ТРның Сарман районы сайты, ТР Балтач районы сайты, БР Ярмәкәй районы сайты, "Татар-ислам" сайты, "Татарская трибуна" сайты, ТР Яшьләр һәм спорт эшләре буенча министрлыгы сайты, ТР Язучылар берлеге сайты кулланалар: https://www.google.ru/webhp#newwindow=1&q=%D3%99%D0%B1%D2%97%D3%99%D0%BB%D0%B8%D0%BB+%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD%D1%8B)--Milli (бәхәс) 16 июн 2016, 06:26 (UTC)

  • Электән ук Габҗәлил ешрак күзгә чалына иде. Татмедиа басмалары бу очракта калька куллана. Башкортстан татар матбугатына ышаныч күбрәк. Чакмагыш ([7]) һәм Борай ([8]) районнары татар газеталары. Аннары Башкортстанда туган һәм яшәгән язучылар: Айдар Хәлим, Равил Үтәбай-Кәрими Габҗәлил атамасын куллана. - Derslek (бәхәс) 16 июн 2016, 10:22 (UTC)
    • әбҗәлил этимологик оригиналга якынрактыр, чөнки бу әбү җәлил дигән сүздер. ә г хәрефен өстәү - хата, "габде" сүзенә охшату, "народная этимология"дер. --QDinar (бәхәс) 16 июн 2016, 11:52 (UTC)
      • 1) "Кызыл Таң" - рәсми республикакүләм гәзите, аңа район гәзитләренә караганда ышаныч күбрәк - ул "Әбҗәлил районы" атамасын куллана. Һәм тагын шул ук Чакмагыш-Борай гәзитләре (Игенче/Алга) "Әбҗәлил районы"н да кулланалар. Димәк, дөресне алар үзләре белми.

2) Шуннан татар телендә бастырылган БР кануннарында гел "Әбҗәлил районы" итеп языла. Мин Башкортстанда торып "Габҗәлил районы" дигәнне гомеремдә ишетмәдем. Шуңа күрә бу атама мине нык гаҗәпләндерде!

3) "Габҗәлил" дигән кеше исеме юк ул - "Татар исемнәре нәрсә сөйли?" китабында ул юк (http://magarif-uku.ru/tatar-isemnere/ir-at/g/), анда тик "Әбҗәлил" исеме бар ("Әбелҗәлил" исеменең варианты икән - http://magarif-uku.ru/tatar-isemnere/ir-at/aa/)

Кыскача, ничек булса да әмма районга карата ул рәсми рәвештә "Әбҗәлил районы" формасын кулланыла дөресрәк.--Milli (бәхәс) 17 июн 2016, 04:56 (UTC)

Җылаер районы --> Зилаер районы[вики-текстны үзгәртү]

Районның татарча рәсми исеме "Зилаер районы" (ул исем рәсми "Кызыл Таң" гәзитендә БРның кануннарын һәм башка хокукый-норматив актларын бастыруда тик бу формада кулланыла).--Milli (бәхәс) 16 июн 2016, 06:26 (UTC)

Статистика

Җылаер районы (637 нәтиҗә - ТатВики мәкаләләре генә: https://www.google.ru/webhp#newwindow=1&q=%D2%97%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D1%80+%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD%D1%8B)

Зилаер районы (267 нәтиҗә - ТатВики мәкаләләре, бер диссертасия, "Кызыл Таң", "Өмет", "Туган Як", "Саба таңнары", "Маяк" гәзитләре, "Татар-информ" агентлыгы, "Азатлык" радиосы, "Матбугат.ру" сайты, "Татар-ислам" сайты, З. Мифтахов "Чалгының тарихи роле турында фәлсәфә" әсәрендә кулланалар https://www.google.ru/webhp#newwindow=1&q=%D0%B7%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D1%80+%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD%D1%8B)

  • Фонетик яктан Җылаер дөресрәк күренсә дә, чыганаклар Зилаерны хуп күрә. Күчерелде. - Derslek (бәхәс) 5 авг 2016, 12:25 (UTC)

Нидерландлар --> Нидерланд[вики-текстны үзгәртү]

  • Күплек санында язу - урысчадан калька. «Афиналар» белән бер сериядән: [9] - Derslek (бәхәс) 5 авг 2016, 12:20 (UTC)
    • Утверждение ошибочно как в случае Афин, так и Нидерландов – в обоих случаях речь о нарушении правила ОРИСС
      • В современном греческом действительно используется единственное число, но во всех прочих языках это не так. Множественное число "Афины" использовалось в Древнем мире – когда проникло в латынь и т.д., далее повсюду и используется без изменения до сих пор.
      • Нидерланды – на языке страны единственное число нидерл. Nederland обозначает территорию в Западной Европе, а множественное число нидерл. Nederlanden используется для обозначения всего суверенного Королевства Нидерландов (7 территорий по всему миру). В других языках мира такое различение не зафиксировано, оба в множественном числе.--frhdkazan (бәхәс) 5 авг 2016, 13:06 (UTC)
  • Татарча география дәреслекләре -ларларны төшереп калдыра: http://tatar.org.ru/_educ/virt-gimn/books/3donyacyr2/52.html --Derslek (бәхәс) 5 авг 2016, 12:51 (UTC)
    • Современный татарский вообще сплошной ОРИС – сотрудники ИЯЛИ похоже «ушли в себя», сосредоточившись на исследовательской деятельности. Сайт у них не обновлялся с 2011 года, новый сайт http://www.antat.ru/tt/iyli/ в процессе разработки. Из старой, а также текущей русской версии видно, что (предыдущее?) руководство института забыло о его уставной прикладной функции языкового регулятора, задающего стандарты современного татарского, да и организация работ не соответствует ожиданиям мира Интернета. Пока участие в татВики не является популярным среди широких масс носителей языка, можно поступать как вздумывается – благодаря индексации в Google и Яндекс текущее меньшинство участников проекта на сегодня само диктует остальным стандарты своего татарского. --frhdkazan (бәхәс) 5 авг 2016, 14:00 (UTC)
      • frhdkazan, милли хис нигезендә комплексларыгыз булса, тынычлана аласыз. Бер абзац буенча гына да үзегезне «чын татар» итеп күрсәттегез. Чөнки: 1) татарча юнләп белмисез, 2) үзегезне генә акыллыга, калган татарларны сарыкка чыгарасыз; 3) урысча язып, урыслар алдында корыйк болгыйсыз; 4) татар өстеннән урыс туганга туктаусыз әләклисез һ.б.һ.б. - Derslek (бәхәс) 5 авг 2016, 15:42 (UTC)
    • Раз «Нидерланд Корольлеге» проникло даже в Татар-информ и на сайты портала «Официальный Татарстан», значит на сегодня татары Татарстана официально именуют указанное государственное образование именно так. Рано или поздно ситуация с терминологией разрешится: татары переубедят весь мир (всё в ед.числе), согласятся с ним (всё в мн.числе) или примут версию нидерландцев (в ед.числе - европейская часть, королевство же в множественном). С уважением, --frhdkazan (бәхәс) 5 авг 2016, 16:18 (UTC)
  • Корни данного предложения растут из Төркем бәхәсе:Нидерландлар физиклары. --frhdkazan (бәхәс) 5 авг 2016, 14:03 (UTC)
  • Мин экономия мәсләген яклыйм, чыннан да Нидерланд - кулайрак күренә, шулай ук Афина шәһәре белән килешәм. Тәкъдимем шундый: Нидеррландлар һәм Афиналар язылышы рөхсәт ителсә дә, ләкин Нидерланд, Афина язылышына өстенлек (приоритет) бирергә кирәк.--Kitap (бәхәс) 5 авг 2016, 21:58 (UTC)

Индивидуальлек -> Индивидуализм[вики-текстны үзгәртү]

Сәбәп:

--frhdkazan (бәхәс) 2 дек 2016, 10:29 (UTC)

Бүкрәш -> Бухарест[вики-текстны үзгәртү]

Бу "Бүкрәш" дигән сүз беркайда да очрамый [1], төрекчә белмәгән татар укучысына таныш түгел сүз. "Бухарест" сүзе исә чагыштырмача еш очрый [2]. Сүзлекләрдә дә тапмадым. Кардәш халык кардәш халыктыр да, әмма төрек теленең татар википедиясенә ни катнашы бар? Татар укучысына шәһәр "Бухарест" исеме астында билгеле, әгәр дә кем дә булса урыс сүзләреннән бик хушланмый икән -- ул халыкара аңлаешлы сүз, урыс сүзе түгел, аны төрекчә белгән кешеләргә генә аңлашылган сүз белән алыштыруның бер дә кирәге юк дип саныйм. Башка төрки телләрдә дә ул "Бухарест" дип аталган. Башка очракларда да, минем аңлавымча, киңрәк кулланылышлы сүз мәкаләнең төп исеме булырга тиеш.

[1] http://search.corpus.tatar/search/find.php?keyword=%D0%B1%D2%AF%D0%BA%D1%80%D3%99%D1%88&stype=7&lang=tt&rand=842450374#top

[2] http://search.corpus.tatar/search/find.php?keyword=%D0%B1%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82&stype=7&lang=tt&rand=839705814#top

    • ТатВики кагыйдәсе буенча исемнәрнең оригинал язылышына, әйтелешенә приоритет бирелә[чыганагы?]: Һамбург (Гамбург түгел), Һелсинки һ.б. Татар исемнәренә һаман приоритет бирелә (Кырым татарныкына, Литва татарныкына, Добруҗа татарныкына да), мәсәлән кырымтатарча Севастополь - Акъяр, ТатВикидә Акъяр да була. Добруҗа татарлары "Бүкрәш" дип әйтәләр икән, әлеге атамага өстенлек бирелә. Ләкин шуны исбатларга кирәк. Бәлки Марат әфәнде кирәкле чыганакларны китерер, югыйсә сез хаклы. --Kitap (бәхәс) 16 апр 2017, 12:26 (UTC)
  • Pictogram voting support.svg Риза --Derslek (бәхәс) 25 июн 2017, 19:09 (UTC)

Мөһәндис -> Инженер[вики-текстны үзгәртү]

Бер алынманың (гарәпчәдән) икенче алынмадан (французчадан) өстенлеген күрмим. Дөньяда инженерларны татарча әзерләгән уку йортында инженер сүзен өстен күрәләр[1]. Бу сүзлекләрдә дә чагылыш тапкан. --Derslek (бәхәс) 25 июн 2017, 19:09 (UTC)

  1. ↑ http://www.kgasu.ru/education/higher/obuchenie-na-tatarskom-yazyke.php
Чыганагы — "https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Википедия:Күчерү&oldid=2165499"