Кулай вулысы

    Сылтамалар өстәү
    Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Кулай вулысы latin yazuında])


    Кулай вулысы
    Ил

    Русия империясеFlag of Russia.svg Русия империясе
    РСФСРFlag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1918–1925).svg РСФСР
    ССРБFlag of the Soviet Union.svg ССРБ

    Статус

    Вулыс

    Төбәк

    Казан губернасы, ТАССР

    Административ үзәк

    Колай

    Нигезләү датасы

    1860-еллар

    Юкка чыгару датасы

    1924 ел

    Рәсми телләр

    татар, рус

    Халык саны  (1897)

    8 418 кеше[1]

    Милли состав

    руслар

    Кулай вулысы, харита

    Кулай вулысы (рус. Кулаевская волость) — 1860-еллардан 1924 елга кадәр гамәлдә булган Казан губернасының һәм ТАССРның юк ителгән административ-территориаль берәмлеге. Казаннан Көньяк-Көнчыгышка 30 чакрым ераклыкта, Татарстанның Көнбатыш өлешендә урнашкан. Административ үзәк — Колай авылы.

    Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Статистика, 1908 ел.
    Статистика, 1908 ел.

    Кулай вулысы территориясе 1552 елга кадәр Казан ханлыгында, 1552 елдан 1708 елга кадәр Россия патшалыгы Казан патшалыгында урнашкан, 1708 елдан 1781 елга кадәр Казан губернасының Казан өязендә, 1781 елдан 1796 елга кадәр Казан наместниклыгының Казан өязендә, 1796 елдан 1860-елларга кадәр Казан губернасының Казан өязендә урнашкан.

    1860-елларның икенчке яртысында Казан өязенең беренче стан составында барлыкка килә.[2]

    1860-еллардан 1920 елга кадәр Казан губернасының Казан өязе составына керә, 1920 елның 25 июненнән декабрьгә кадәр Татарстан АССР Казан кантонының административ-территориаль берәмлеге, 1920 елның декабреннән 1924 елга кадәр Татарстан АССР Арча кантонының административ-территориаль берәмлеге булып тора.

    Кулай вулысы Сталбишчы, Воскресенски, Кучак һәм Лаеш өязенең Чемерецки, Сәләнгеш, Державин, Чирмеш вулыслары белән чиктәш булган.[3]

    1924 елда Кулай вулысы юкка чыгарыла, аның күпчелек территориясе Питрәч һәм Воскресенски вулысларына кушыла.[4]

    Административ бүленеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    1883 елда Кулай вулысында 19 община, 14 торак пункты (Колай, Питрәч, Арышхазда һ.б.) һәм 1069 йорт хуҗалыгы булган. Крестъян җиренең мәйданы 86,5 км², сөрү җирләре 143,6 км² тәшкил иткән.[5]

    1890 елда вулыста 16 торак пункты һәм 988 йорт хуҗалыгы булган. Җирнең мәйданы 160 км² тәшкил иткән.[6]

    1897 елда вулыста 15 торак пункты булган.[1]

    Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    1883 1885 1890 1897
    6923 7330 6873 8418

    1883 елда халык саны 6923 кеше тәшкил иткән, шул исәптән ир-атлар — 3350 җан, хатын-кызлар — 3573.[5]

    1885 елда халык саны 7330 кеше тәшкил иткән.[7]

    1890 елда халык саны 6873 кеше тәшкил иткән, шул исәптән ир-атлар — 3301 җан, хатын-кызлар — 3572.[6]

    1897 елда халык саны 8418 кеше тәшкил иткән.[1] Төп милләт: руслар.

    Авыл хуҗалыгы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    1914 елда вулыста 1647 ат, 6362 сарык, 1490 дуңгыз һәм 2080 баш мөгезле терлек исәпләнгән.[8]

    Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    1. Татар энциклопедия сүзлеге (Татарский энциклопедический словарь, на татарском языке) / Гл. ред. М.Х. Хасанов; Отв. ред. Г.С. Сабирзянов. — Казань: Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 2002. — 830 с.: ил. ISBN 5-902375-01-0
    2. Татар энциклопедиясе : 6 томда / баш мөхәррир М. Х. Хәсәнов. — Казан : Татар энциклопедиясе институты, 2008-. — 27 см.; ISBN 978-5-902375-04-5
    3. Волости и гмины 1890 года. — СПб. : Центральный статистический комитет Министерства внутренних дел, 1892. — (Статистика Российской империи). Губернии : I Архангельская — XXV Нижегородская. — 1892. — 380 с. разд. паг. — (Статистика Российской империи; 15).
    4. Волости и важнейшие селения Европейской России : По данным обследования, произведенного стат. учреждениями М-ва вн. дел : Вып. 1 — 8. — СПб. : Центр. статист. комитет, 1880 — 1886. — 8 т. Вып. 4. : Губернии Нижне-Волжской области. [Казанская, Симбирская, Саратовская, Самарская, Астраханская]. — 1883. — VI, 247 с.
    5. Берстель, К.П. Список селений Казанской губернии : изд. Казан. Губерн. Зем. Управы / К.П. Берстель. — Казань : Типо-лит.И.В.Ермолаевой, 1908 .- 264с.
    6. Адрес-календарь и Справочная книжка Казанской губернии на 1915 год. — Казань : Казан. губ. стат. ком., 1914. -XLIII, 819 с.. -

    Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Список селений Казанской губернии 1908.
    2. ↑ Казанский уезд :: Татарская энциклопедия TATARICA
    3. ↑ Карта Казанского уезда Казанской губернии 1910 года.
    4. ↑ Этнографическая карта Татарской С.С.Республики 1925 года
    5. ↑ 5,0 5,1 Волости и важнейшие селения Европейской России : По данным обследования, произведенного стат. учреждениями М-ва вн. дел : Вып. 1 — 8. — СПб. : Центр. статист. комитет, 1880 — 1886. — 8 т.
    6. ↑ 6,0 6,1 Волости и гмины 1890 года. — СПб. : Центральный статистический комитет Министерства внутренних дел, 1892. — (Статистика Российской империи). Губернии : I Архангельская — XXV Нижегородская. — 1892. — 380 с. разд. паг. — (Статистика Российской империи; 15).
    7. ↑ Занятия крестьянского населения Казанского уезда во второй половине XIX века (по материалам периодической печати)(үле сылтама)
    8. ↑ Отчет Казанской Уездной Земской Управы о ее действиях с 1-го января 1914 года по 1-е января 1915 года 51 очередному Казанскому Уездному Земскому Собранию..
    Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Кулай_вулысы&oldid=3542001