Куйбышев тимер юлы: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

Кертелгән

26 июл 2014, 19:50 юрамасы

Ку́йбышев тимер юлы – Урта Идел буе җирләрен хезмәтләндерүче тимер юллар системасы.

1936 елның 26 маеннан башлап Самара-Златоуст һәм элекке Сызран-Вязьма тимер юлларын берләштерә. Юлларның тулаем озынлыгы 11 502,5 км, шул исәптән төп юллар озынлыгы – 7 234,8 км. Юлның идарәсе Самарада урнашкан.

Куйбышев тимер юлы Горький тимер юлы белән Чынлы һәм Алнаши станцияләрендә тоташа.
Көньяк Урал тимер юлы белән: Кенәл, Кропачево, Мораптал, Белорецк станцияләре аша.
Мәскәү тимер юлы белән: Ряжск станциясе аша.

Куйбышев тимер юлы көнбатыштан көнчыгышка баручы ике параллель диярлек сызыктан тора. Берсе Кустарёвка – Инза – Сембер, икенчесе – Ряжск – Самара. Алар Башкортстанның Чишмә станциясендә бергә тоташа һәм Урал таулары эргәсендә тәмамлана. Башка ике линия: Рузаевка – Пенза – Ртищево һәм Сембер – Сызран – Сарытау төньяктан көньякка бара

Куйбышев тимер юлы иң зур сәнәгать комплексларын тәэмин итә: Чаллыдагы, Тольятти һәм Сембердәге автомобиль заводларын, нефть эшкәртү, химия сәнәгате заводлары һәм корал җитештерүче предприятиеләр.

Тарих

Куйбышев тимер юлына керүче беренче тимер юл – Моршанск – Сызран сызыгы 1874да төзелә, 1877 елда Кенәлгә кадәр сузыла. 1880 елда Идел аша Сызран күпере салына. 1888 елда Кенәлдән Уфага кадәр сузыла, 1890дә – Златоустка, 1892 елда – Чиләбегә.

Куйбышев тимер юлына керүче Рузаевка – Сызран сызыгы 1898 елда төзелеп бетә. Хәзер тимер юлның төньяк йөрешенә керүче Инза – Сембер сызыгы 1898 елда төзелә. Аннары Батраки (1900), Часовня-Пристань – Мәләкәс (1902) станцияләре барлыкка килә. 1911 елда юл Мәләкәстән Бөгелмәгә озайтыла. 1914 елда Чишмәдә төньяк һәм көньяк йөрешләр кушыла.

1936 елда Дим – Ишембай сызыгы төзелә.

1989 елның 4 июнендә Аша – Олы-Теләк арасында Рәсәй һәм СССР тарихында иң дәһшәтле тимер юл һәләкате килеп чыга. 575 кеше һәлак булган.

Чыганак

Русча wikipedia-дәге бит

@@ Юл номеры - 3: / Юл номеры - 3: @@
 [[1936]] елның [[26 май|26 маеннан]] башлап [[Самара]]-[[Златоуст]] һәм элекке [[Сызран]]-Вязьма тимер юлларын берләштерә. Юлларның тулаем озынлыгы 11&nbsp;502,5 км, шул исәптән төп юллар озынлыгы – 7&nbsp;234,8 км. Юлның идарәсе [[Самара]]да урнашкан.
 * Куйбышев тимер юлы Горький тимер юлы белән Чынлы һәм Алнаши станцияләрендә тоташа.
-* Көньяк Урал тимер юлы белән: [[Кинель]], [[Кропачево]], [[Мораптал]], [[Белорецк]] станцияләре аша.
+* Көньяк Урал тимер юлы белән: [[Кенәл]], [[Кропачево]], [[Мораптал]], [[Белорецк]] станцияләре аша.
 * Мәскәү тимер юлы белән: Ряжск станциясе аша.
 Куйбышев тимер юлы көнбатыштан көнчыгышка баручы ике параллель диярлек сызыктан тора.
-Берсе Кустарёвка – Инза – [[Сембер]], икенчесе – Ряжск – [[Самара]]. Алар Башкортстанның [[Чишмә (Башкортстан)|Чишмә]] станциясендә бергә тоташа һәм Урал таулары эргәсендә тәмамлана. Башка ике линия: [[Рузаевка]] – [[Пенза]] – Ртищево һәм [[Сембер]] – [[Сызран]] – [[Сарытау]] төньяктан көньякка бара
+Берсе Кустарёвка – [[Инза]] – [[Сембер]], икенчесе – Ряжск – [[Самара]]. Алар Башкортстанның [[Чишмә (Башкортстан)|Чишмә]] станциясендә бергә тоташа һәм Урал таулары эргәсендә тәмамлана. Башка ике линия: [[Рузаевка]] – [[Пенза]] – [[Ртищево]] һәм [[Сембер]] – [[Сызран]] – [[Сарытау]] төньяктан көньякка бара
 [[Рәсем:Kujbyshev timer yuli.jpg|400px|thumb|right|Куйбышев тимер юлы, 1940 ел]]
 Куйбышев тимер юлы иң зур сәнәгать комплексларын тәэмин итә: [[Чаллы]]дагы, [[Тольятти]] һәм [[Сембер]]дәге автомобиль заводларын, нефть эшкәртү, химия сәнәгате заводлары һәм корал җитештерүче предприятиеләр.
 == Тарих ==
-Куйбышев тимер юлына керүче беренче тимер юл – Моршанск – [[Сызран]] сызыгы 1874да төзелә, [[1877 ел]]да [[Кинель]]гә кадәр сузыла. [[1880 ел]]да [[Идел]] аша Сызран күпере салына. [[1888 ел]]да Кинилдән Уфага кадәр сузыла, [[1890]]дә – Златоустка, [[1892 ел]]да – [[Чиләбе]]гә.
+Куйбышев тимер юлына керүче беренче тимер юл – Моршанск – [[Сызран]] сызыгы 1874да төзелә, [[1877 ел]]да [[Кенәл]]гә кадәр сузыла. [[1880 ел]]да [[Идел]] аша Сызран күпере салына. [[1888 ел]]да Кенәлдән Уфага кадәр сузыла, [[1890]]дә – Златоустка, [[1892 ел]]да – [[Чиләбе]]гә.
 Куйбышев тимер юлына керүче [[Рузаевка]] – [[Сызран]] сызыгы [[1898]] елда төзелеп бетә. Хәзер тимер юлның төньяк йөрешенә керүче Инза – Сембер  сызыгы [[1898]] елда төзелә. Аннары Батраки ([[1900]]), Часовня-Пристань – [[Мәләкәс]] ([[1902]]) станцияләре барлыкка килә. [[1911 ел]]да юл [[Мәләкәс]]тән [[Бөгелмә]]гә озайтыла. [[1914]] елда [[Чишмә (Башкортстан)|Чишмә]]дә төньяк һәм көньяк йөрешләр кушыла.
-[[1936 ел]]да Дим – [[Ишембай]] сызыгы төзелә.
+[[1936 ел]]да [[Уфаның Дим районы|Дим]] – [[Ишембай]] сызыгы төзелә.
 [[1989]] елның [[4 июнь|4 июнендә]] Аша – Олы-Теләк арасында [[Рәсәй]] һәм [[СССР]] тарихында иң дәһшәтле тимер юл һәләкате килеп чыга. 575 кеше һәлак булган.