Кизләү: юрамалар арасында аерма
кТөзәтмә аңлатмасы юк |
кТөзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 58: | Юл номеры - 58: | ||
| сайт теле = ru |
| сайт теле = ru |
||
}} |
}} |
||
'''Кизләү''' ({{lang-ru|Евпатория}}, {{lang-uk|Євпато́рія}}, {{lang-crh|Kezlev, Кезлев}}) |
'''Кизләү''' ({{lang-ru|Евпатория}}, {{lang-uk|Євпато́рія}}, {{lang-crh|Kezlev, Кезлев}}) — [[Кырым]] ярымутравының урнашкан шәһәр-курорт. Рус телендә бөек [[Pont patşalığı|Понт]] патшасы [[Митридат Евпатор]] истәлегенә '''Евпатория''' дип аталган. |
||
== Тарих == |
== Тарих == |
||
[[Файл:Eupatoria 04-14 img12 Juma Jami Mosque.jpg|300px|мини|уңда|Җомга-Җәмигъ мәчете (Хан-Җәмигъ мәчете)]] |
[[Файл:Eupatoria 04-14 img12 Juma Jami Mosque.jpg|300px|мини|уңда|Җомга-Җәмигъ мәчете (Хан-Җәмигъ мәчете)]] |
||
Кизләү урынында кешеләр 3 |
Кизләү урынында кешеләр 3 мең б.э.к. торган инде. |
||
Биредә таврлар, киммерийләр, соңрак греклар яшәгәннәр. Каланың борынгы исеме — Керкинитида. |
Биредә таврлар, киммерийләр, соңрак греклар яшәгәннәр. Каланың борынгы исеме — Керкинитида. III—II гасырда кала скифлар тарафыннан җимерелгән. |
||
Һуннар, болгарлар, хәзәрләр, печенеглар, кыпчаклар Кизләү урынында торганнар. |
Һуннар, болгарлар, хәзәрләр, печенеглар, кыпчаклар Кизләү урынында торганнар. |
||
[[Алтын Урда]] чорында Кизләү |
[[Алтын Урда]] чорында Кизләү — сәүдә үзәге. |
||
[[1475 |
[[1475 ел]]да [[Госман империясе]]нә керә, Кизләү (төрекчә ''Гөзлөв'') кирмәне төзелә. |
||
[[1552 |
[[1552 ел]]да [[Дәүләт-Гәрәй]] хан идарә иткән чорда Җомга-Җәмигъ мәчете төзелә. |
||
[[1774 |
[[1774 ел]]да Русия [[Кырым ханлыгы]]н басып ала. |
||
Кизләү каласы рус телендә борынгы гаскәр башлыгы, патша |
Кизләү каласы рус телендә борынгы гаскәр башлыгы, патша [[Митридат VI Евпатор]] истәлегенә '''Евпатория''' дип аталган. |
||
[[Кырым сугышы]] вакытында Кизләү инглиз-француз-төрек гаскәрләре тарафыннан басып алына. |
[[Кырым сугышы]] вакытында Кизләү инглиз-француз-төрек гаскәрләре тарафыннан басып алына. |
||
[[1941 |
[[1941 ел]]ның [[31 октябрь|31 октябреннән]] [[1944 ел]]ның [[13 апрель|13 апреленә]] кадәр фашистлар тарафыннан басып алына. |
||
[[1944 |
[[1944 ел]]ның [[18 май|18 маенда]] кырымтатар халкы сөргенгә җибәрелә, [[26 июнь|26 июнендә]] әрмәннәр, болгарлар, греклар да сөргенгә җибәрелә. |
||
Сугыш вакытында 12 |
Сугыш вакытында 12 мең кеше атып үтерелгән, 45-55 % халык санын югалта. |
||
== География == |
== География == |
||
Юл номеры - 94: | Юл номеры - 94: | ||
| Шәһәр = Евпатория |
| Шәһәр = Евпатория |
||
| Чыганак = [http://www.meteoprog.ua/ru/climate/Yevpatoria/] |
| Чыганак = [http://www.meteoprog.ua/ru/climate/Yevpatoria/] |
||
| Гый_ур = 0.5 |
| Гый_ур = 0.5 |
||
| Фев_ур = 1.0 |
| Фев_ур = 1.0 |
||
| Мар_ур = 4.1 |
| Мар_ур = 4.1 |
||
| Апр_ур = 10.2 |
| Апр_ур = 10.2 |
||
| Май_ур = 15.6 |
| Май_ур = 15.6 |
||
| Июн_ур = 20.3 |
| Июн_ур = 20.3 |
||
| Июл_ур = 22.8 |
| Июл_ур = 22.8 |
||
| Авг_ур = 22.3 |
| Авг_ур = 22.3 |
||
| Сен_ур = 17.9 |
| Сен_ур = 17.9 |
||
| Окт_ур = 11.9 |
| Окт_ур = 11.9 |
||
| Ноя_ур = 7.4 |
| Ноя_ур = 7.4 |
||
| Дек_ур = 3.5 |
| Дек_ур = 3.5 |
||
| Ел_ур = 11.5}} |
| Ел_ур = 11.5}} |
||
</div> |
</div> |
||
Юл номеры - 123: | Юл номеры - 123: | ||
|105 915 |
|105 915 |
||
|} |
|} |
||
Милли состав (2001): [[руслар]] |
Милли состав (''[[2001 ел|2001]]''): [[руслар]] — 64,9 %, [[украиннар]] — 23,3 %, [[кырымтатарлар]] — 6,9 %, [[белоруслар]] — 1,5 %. |
||
== Кардәш шәһәрләр == |
== Кардәш шәһәрләр == |
11 авг 2017, 12:39 юрамасы
Кизләү
|
Кизләү (рус. Евпатория, укр. Євпато́рія, кырымтат. Kezlev, Кезлев) — Кырым ярымутравының урнашкан шәһәр-курорт. Рус телендә бөек Понт патшасы Митридат Евпатор истәлегенә Евпатория дип аталган.
Тарих
Кизләү урынында кешеләр 3 мең б.э.к. торган инде.
Биредә таврлар, киммерийләр, соңрак греклар яшәгәннәр. Каланың борынгы исеме — Керкинитида. III—II гасырда кала скифлар тарафыннан җимерелгән.
Һуннар, болгарлар, хәзәрләр, печенеглар, кыпчаклар Кизләү урынында торганнар.
Алтын Урда чорында Кизләү — сәүдә үзәге.
1475 елда Госман империясенә керә, Кизләү (төрекчә Гөзлөв) кирмәне төзелә.
1552 елда Дәүләт-Гәрәй хан идарә иткән чорда Җомга-Җәмигъ мәчете төзелә.
1774 елда Русия Кырым ханлыгын басып ала.
Кизләү каласы рус телендә борынгы гаскәр башлыгы, патша Митридат VI Евпатор истәлегенә Евпатория дип аталган.
Кырым сугышы вакытында Кизләү инглиз-француз-төрек гаскәрләре тарафыннан басып алына.
1941 елның 31 октябреннән 1944 елның 13 апреленә кадәр фашистлар тарафыннан басып алына.
1944 елның 18 маенда кырымтатар халкы сөргенгә җибәрелә, 26 июнендә әрмәннәр, болгарлар, греклар да сөргенгә җибәрелә.
Сугыш вакытында 12 мең кеше атып үтерелгән, 45-55 % халык санын югалта.
География
Евпатория Кара диңгез ярында, Кырымның далалы көнчыгыш өлешендә урнашкан.
Климат
Евпатория климаты | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Күрсәткеч | Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Ел |
Уртача температура, °C | 0,5 | 1,0 | 4,1 | 10,2 | 15,6 | 20,3 | 22,8 | 22,3 | 17,9 | 11,9 | 7,4 | 3,5 | 11,5 |
Чыганак: [1] |
Халык
1897[6] | 1926[7] | 1939[7] | 1959[8] | 1970[9] | 1979[10] | 1989[11] | 2001[12] |
---|---|---|---|---|---|---|---|
17 913 | 23 341 | 47 030 | 56 992 | 79 444 | 93 281 | 107 792 | 105 915 |
Милли состав (2001): руслар — 64,9 %, украиннар — 23,3 %, кырымтатарлар — 6,9 %, белоруслар — 1,5 %.
Кардәш шәһәрләр
- Янина (Греция) — 1989[13]
- Фигейра-да-Фош (Португалия)
- Людвигсбург (Алмания)
- Закинтос (Греция)
- Островец-Свентокшиски (Польша)
- Силифке (Төркия)
- Мәскәү өлкәсенең Красногорск районы (Русия)
- Ламби (Греция)
- Белгород (Русия)
Искәрмәләр
- ↑ Бу торак пункт Русия һәм Украина арасында территориаль бәхәс астында торган Кырым ярымутравында урнашкан. Ярымутрауны фактик рәвештә контрольдә тотучы Русия Федерациясенең административ-территораль бүленеше буенча, Кырым территориясендә Кырым Җөмһүрияте һәм Акъяр федерация әһәмиятендәге шәһәре урнаша; Украина административ-территораль бүленеше буенча, Кырым территориясендә Кырым Автономияле Җөмһүрияте һәм Акъяр махсус статуслы шәһәре урнаша.
- ↑ Русия Федерациясенең административ-территораль бүленеше буенча
- ↑ Украинаның административ-территораль бүленеше буенча
- ↑ Кырым Җөмһүриятенең административ-территораль бүленеше кысаларында
- ↑ Кырым Автономияле Җөмһүриятенең административ-территораль бүленеше кысаларында
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=1437
- ↑ 7,0 7,1 http://pop-stat.mashke.org/ukraine-cities.htm
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php
- ↑ http://2001.ukrcensus.gov.ua/rus/results/total_population/structure_population/sel_1/?box=1.1W&k_t=01&rn=&id=&botton=cens_db
- ↑ Совет министров Крыма — Информация о побратимских связях городов и районов АРК.