Киев
Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан
Шәһәр
|
Киев (укр. Київ - Кыйив) — Украинаның башкаласы, Киев өлкәсенең административ үзәге (аның эченә керми). Герой шәһәр. Шәһәр Днепр елгасында урнашкан. Мәйданы — 835,6 км², халкы — 2799,9 мең кеше (2011 елның 1 апреленә).
Эчтәлек
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Төп мәкалә: - 864 елны Аскольд белән Дир Киевны басып алалар.
- 10 гасырда Киев Русе дәүләте барлыкка килгән. 988 елда Православ динен кабул иткән.
- 1132-1134 елдан соң Киев Русе күп кенәзлекләргә таркалган. 1132 елда Полоцк, 1134 елда Новгород шәһәре Киев кенәзенең хакимиятен танырга туктаганнар, «разодралась вся земля Русская» (Новгород кулъязмасы). Аерым рус кенәзлекләре үз кенәзе белән идарә ителгән, кайчакта рус кенәзлекләре арасында үзара сугышлар булганнар.
- 1240 елда Бату хан Киев шәһәрен басып җимергән. Алтын Урда ханнары Владимир кенәзләренә ярлык бирә башлаган. Шулай итеп, Киев шәһәре башкала вазифасын югалткан.
- 1941 елның 19 сентябрь — Икенче бөтендөнья сугышы барышында Киев алман гаскәрләре тарафыннан алына.
География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шәһәр Көнчыгыш-Аурупа тигезлегендә, Днепр елгасы өстендә урнаша. Шулай ук Днепр елгасының кушылдыклары: Десна, Дарница, Лыбедь, Горенка, Любка, һәм тагын якынча 20 елга һәм гөрләвек ага.
| Киевтан эре шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Пинск ~ 360 км.Минск ~ 430 км. Варшау ~ 680 км. |
Гомель ~ 225 км. Смоленск ~ 500 км.Санкт-Петербург ~ 1050 км. |
 Чернигов ~ 125 км.Брянск ~ 410 км.Мәскәү ~ 750 км. |
|||||||
| Житомир ~ 135 км.Ровно ~ 305 км.Луцк ~ 370 км. |
 |
Сумы ~ 315 км.Харьков ~ 405 км.Белгород ~ 435 км. |
|||||||
| Винница ~ 200 км.Хмельницкий ~ 275 км.Ивано-Франковск ~ 450 км. |
 Кишинев ~ 395 км.Николаев ~ 400 км.Одесса ~ 435 км. |
Кременчуг ~ 260 км.Днепр ~ 390 км.Запорожье~ 440 км |
|||||||
Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Уртача еллык температура — +8,4 °C
- Уртача еллык җил тизлеге — 2,5 м/с
- Уртача еллык һава дымлылыгы — 74%
| Киев климаты | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күрсәткеч | Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Ел |
| Абсолют максимум, °C | 11,1 | 17,3 | 22,4 | 30,2 | 33,6 | 35,0 | 39,4 | 39,9 | 33,8 | 27,9 | 23,2 | 14,7 | 39,9 |
| Уртача максимум, °C | −0,9 | 0,0 | 5,6 | 14,0 | 20,7 | 23,5 | 25,6 | 24,9 | 19,0 | 12,5 | 4,9 | 0,0 | 12,5 |
| Уртача температура, °C | −3,5 | −3 | 1,8 | 9,3 | 15,5 | 18,5 | 20,5 | 19,7 | 14,2 | 8,4 | 1,9 | −2,3 | 8,4 |
| Уртача минимум, °C | −5,8 | −5,7 | −1,4 | 5,1 | 10,8 | 14,2 | 16,1 | 15,2 | 10,2 | 4,9 | 0,0 | −4,6 | 4,9 |
| Абсолют минимум, °C | −31,1 | −32,2 | −24,9 | −10,4 | −2,4 | 2,4 | 5,8 | 3,3 | −2,9 | −17,8 | −21,9 | −30 | −32,2 |
| Явым-төшем нормасы, мм | 36 | 39 | 36 | 46 | 57 | 82 | 72 | 61 | 58 | 40 | 48 | 44 | 619 |
Административ бүленеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Киев 10 районына бүленә:
- Голосеево районы
- Дарница районы
- Днепр районы
- Десна районы
- Соломенка районы
- Святошино районы
- Оболонь районы
- Подол районы
- Печерск районы
- Шевченко районы
Киевта туганнар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Галина Сачек (Яруллина) (1915), балет артисты, татар композиторы Ф. Яруллинның хатыны.
- Нәҗип Хәмитов (1963), язучы, фәлсәфә фәннәре докторы, профессор.
- Николай Носов (1908-1976), рус совет балалар язучысы.
Галерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
-
Maidan Nezalezhnosti (Kiev).jpg
Моны да карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
 |
Бу мәкаләнең сыйфатын арттырыр өчен түбәндәгеләрне эшләргә кирәк?:
|
|
|
||
|---|---|---|
 |
Керчь | Киев | Ленинград | Минск | Мурманск | Мәскәү | Новороссийск | Одесса | Акъяр | Смоленск | Волгоград | Тула | Брест кирмәне (кирмән-каһарманы) | |
|
|
||
|---|---|---|
| 1 000 000нан артык кеше | Киев • Харьков • Днипро • Одесса • Донецк² |  |
| 500 000 — 1 000 000 кеше | Запорожье • Львов • Кривой Рог • Николаев | |
| 100 000 — 500 000 кеше | Мариуполь • Луганск³ • Макеевка² • Винница • Акмәсҗит* • Акъяр* • Херсон • Полтава • Чернигов • Черкассы • Сумы • Горловка² • Житомир • Каменское • Кропивницкий • Хмельницкий • Ровно • Черновцы • Кирмәнчек • Тернополь • Ивано-Франковск • Белая Церковь • Луцк • Краматорск • Мелитополь • Керчь* • Никополь • Славянск • Бердянск • Северодонецк • Алчевск³ • Павлоград • Ужгород • Лисичанск • Евпатория* • Енакиево² | |
| 50 000 — 100 000 кеше | Каменец-Подольский (Каманича)[1] • Константиновка • Сорокино³ • Александрия • Конотоп | |
| Халык саны 2001 халык исәбе буенча китерелгән. * — Фактик рәвештә Русия Федерациясе контроле астында; ² — ДХҖ контроле астында; ³ — ЛХҖ контроле астында. |
||
|
|
|---|
| БМО әгъза-дәүләтләренең башкалалары:
Амстердам • Андорра-ла-Велья • Афина • Бакы • Белград • Берлин • Берн • Братислава • Брюссель • Будапешт • Бухарест • Вадуц • Валлетта • Варшава • Ватикан • Вена • Вильнюс • Дублин • Загреб • Киев • Кишинёв • Копенгаген • Лиссабон • Лондон • Любляна • Люксембург • Мадрид • Минск • Монако • Мәскәү • Никосия • Осло • Париж • Прага • Рейкьявик • Рига • Рим • Сан-Марино • Сараево • Скопье • София • Стокһолм • Таллин • Тирана • Һелсинки • Цетине |
|
|
||
|---|---|---|
| Башкала | Киев |  |
| Өлкәләр | Винница • Волын • Днепропетровск • Донецк • Житомир • Карпат арты • Запорожье • Ивано-Франковск • Киев • Кировоград • Луганск • Львов • Николаев • Одесса • Полтава • Ровно • Сумы • Тернополь • Харьков • Херсон • Хмельницкий • Черкассы • Чернигов • Черновцы | |
| Автоном җөмһүрият | Кырым* | |
| Дәүләт карамагындагы калалар | Киев • Акъяр* | |
| * Фактик рәвештә Русия Федерациясе контроле астында тотыла. | ||
Төркемнәр:
- Файлларга эшләми торган сылтамалар булган битләр
- Википедия:Статьи с переопределением значения из Викиданных
- Википедия:Статьи с неоформленными источниками из Викиданных
- ССРБ каһарман-шәһәрләре
- Ленин ордены белән бүләкләнгән шәһәрләр
- Әлифба буенча торак пунктлар
- Википедия:Мәкалә төпчекләре
- Украина шәһәрләре
- Аурупа башкалалары
- Украина
- Украина өлкә үзәкләре
- Киев
