Харьков

Харьков
	Харьков
	укр. Харків; рус. Харьков
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	1654
Рәсми исем	Харків
Демоним	харків'янин, харківець, Kharkivite, харьковчанин, charkiviti һәм ĥarkivano
Нигезләүче	Алексей Михайлович
Рәсми тел	украин теле
Дәүләт	Украина
Нәрсәнең башкаласы	Харьковская городская община[d]
Административ-территориаль берәмлек	Харьковский район[d]
Сәгать поясы	UTC+02:00 һәм UTC+03:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Харьков[d]
Башкарма хакимият башлыгы	Терехов Игорь Александрович[d]
Канунбирү органы	Харкау шәһәр шурасы[d]
Әгъзалык	Бөтендөнья туристик шәһәрләр федерациясе[d]
Халык саны	1 421 125 (1 гыйнвар 2022)
Административ бүленеше	Холодногорский район[d], Шевченковский район[d], Киевский район[d], Московский район[d], Немышлянский район[d], Индустриальный район[d], Слободской район[d], Основянский район[d] һәм Новобаварский район[d]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	152 ± 1 метр
Кардәш шәһәр	Брно[…], Синсинәти[…], Даугавпилс[…], Газиантеп[…], Каунас[…], Кутаиси[d], Nürnberg[…], Познань[…], Ришон-ле-Цион[d][…], Тбилиси[…], Марибор, Лүблин, Тирана, Теҗон, Дебрецен[…] һәм Цетине
Моның хуҗасы	Стадион ХТЗ[d] һәм Харкау метрополитены
Кулланылган тел	украин теле һәм рус теле
Бүләкләр	Украинаның каһарман шәһәре[d] (6 март 2022)
Мәйдан	350 ± 1 км²
Почта индексы	61000–61499
Рәсми веб-сайт	city.kharkiv.ua(укр.)(рус.)(ингл.)
Феноменның икътисады	Харьков икътисады[d]
Беренче язма телгә алу	1552
Җирле телефон коды	572
Номер тамгасы коды	ХА
Шәрәфле ватандашлар төркеме	Төркем:Харьков шәрәфле ватандашлары[d]
Монда җирләнгәннәр төркеме	Төркем:Харьковта җирләнгәннәре[d]
Объектның күренешләре өчен төркем	Төркем:Харьков күренешләре[d]
	Харьков Викиҗыентыкта

Ха́рьков, Харкив яки Харкау^[32] (укр. Ха́рків - Харкив, ХФӘ: [ˈxɑrkiu̯]) — Украина көнчыгышында урнашкан эре шәhәр, Харьков өлкәсенең административ үзәге. Халык саны — 1,449 млн. кеше (2010 елның 1 апреленә), мәйданы — 310 км².

География

Шәһәр Урта Рус калкулыгының көньягында, Киевтан 405 километр көнчыгыштарак, Россия белән чигеннән 26 километр көньяктарак урнашкан.


Петербург ~ 1411 км. Минск ~ 986 км. Сумы ~ 189 км.	Мәскәү ~ 749 км. Орёл ~ 375 км. Белгород ~ 78 км.	Воронеж ~ 393 км. Старый Оскол ~ 245 км.
Полтава ~ 147 км. Киев ~ 495 км. Львов ~ 1049 км.	Роза ветров	Луганск ~ 350 км. Волгоград ~ 839 км.
Днепр ~ 234 км. Әдис ~ 704 км.	Запорожье ~ 307 км. Мелитополь ~ 426 км. Симферополь ~ 671 км.	Донецк ~ 311 км. Ростов-на-Дону ~ 489 км

Климат

Уртача еллык температура — +8,1 °C
Уртача еллык җил тизлеге — 3,9 м/с
Уртача еллык һава дымлылыгы — 74%

Харьков климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	11,0	14,6	21,8	30,5	34,5	36,8	37,6	39,8	33,7	29,3	20,3	13,4	39,8
Уртача максимум, °C	−2,2	−1,6	4,3	14,0	20,8	24,3	26,4	25,7	19,4	12,0	3,6	−1,1	12,1
Уртача температура, °C	−4,6	−4,5	0,7	9,2	15,6	19,3	21,3	20,3	14,4	7,9	0,9	−3,5	8,1
Уртача минимум, °C	−7	−7,3	−2,4	4,6	10,3	14,2	16,2	14,9	9,8	4,3	−1,5	−5,9	4,2
Абсолют минимум, °C	−35,6	−29,8	−32,2	−11,4	−1,9	2,2	5,7	2,2	−2,9	−9,1	−20,9	−30,8	−35,6
Явым-төшем нормасы, мм	36	33	32	34	50	61	60	42	47	44	41	36	516
Чыганак: Погода и климат

Тарих

1918—1934 елларда — Украин Совет Социалистик Республикасы башкаласы.

Халык

1840^[33]	1897^[34]	1959^[35]	1970^[36]	1979^[37]	1989^[38]	2001^[39]
23 612	173 989	934 136	1 222 852	1 443 754	1 609 959	1 470 902

Милли состав (2001): украиннар — 62,8 %, руслар — 33,2 %.
Туган тел буенча состав (2001): рус теле — 65,9 %, украин теле — 31,8 %.^[40]

Эчке бүленеш

Салкын Тавы районы
Шевченко районы
Киев районы
Мәскәү районы
Немышля районы
Индустриаль районы
Бистә районы
Основа районы
Яңа Бавария районы

Кардәш шәһәрләр

Партнёр шәһәрләр

Мәгариф

Шәһәрдә 45 югары уку йорты бар.

Дин

Христианлык

Православие

Католиклык

Ислам

Харьков җәмигъ мәчете

Яһүд дине

Шәһәрдә туган танылган шәхесләр

Сергей Дьяченко, Казан башлыгы, шәһәр музееның беренче директоры.
Вадим Габдерәшитов, кино режиссёры.
Сергей Говорухин (1961—2011), кино режиссёры.
Юнона Карева (1933—2013), Казан Зур театры актрисасы, педагог.
Карина Андоленко (1987), Россиянең театр һәм кино актрисасы.

Моны да карагыз

Харьков метрополитены

Искәрмәләр

[_cf05a783cfde0828-1] ttps://www.pravda.com.ua/news/2021/11/11/7313698/

[_70219346d6ffbfb2-2] ttps://cn.wtcf.org.cn/citys/4591-3.html

[_4e085d5f1f2d79c6-3] Государственная служба статистики Украины Чисельність наявного населення України на 1 січня 2022 року — Киев: Государственная служба статистики Украины.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q115154676https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543

[_de06caad7a4380b2-4] ttps://www.brno.cz/w/charkov-ukrajina

[_7c4c8171d68cb150-5] ttps://en.brno.cz/w/partnership-agreements

[_0803b0ada5acc712-6] 6,00 ^6,01 ^6,02 ^6,03 ^6,04 ^6,05 ^6,06 ^6,07 ^6,08 ^6,09 ^6,10 https://www.city.kharkiv.ua/en/o-xarkove/goroda-partneryi.html

[_7306c4120f97d0f8-7] ttps://www.cincinnatisistercity.org/kharkiv-ukraine

[_3ce45bdd9562cd68-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 ^8,5 ^8,6 ^8,7 https://infocity.kharkiv.ua/obshchestvo/goroda-pobratimy-harkova/

[_f30443ef6dc4950c-9] ttps://www.daugavpils.lv/en/assets/upload/Daugavpils_majas_lapai_EN_18.pdf

[_86bf1641f8bea6c0-10] ttps://old.daugavpils.lv/en/46

[_7ad3e1e79f48c018-11] ttps://www.gaziantep.bel.tr/tr/kardes-sehirler/ukrayna-kharkiv

[_e9e2498b16a8a11c-12] ttp://s.city.kharkov.ua/en/news/harkivska-delegatsiya-vzyala-uchast-u-svyatkuvanni-dnya-mista-kaunasa-19533.html

[_1169af977a49d8ac-13] ttp://www.kutaisi.gov.ge/kutaisi/4

[_46bccff7c4806cb0-14] ttps://www.nuernberg.de/internet/international/charkiv_partnerschaft.html

[_90d6527645c27268-15] ttps://www.poznan.pl/mim/main/charkow-ukraina,p,19,60.html

[_1bbf897267945960-16] ttps://www.rishonlezion.muni.il/TheCity/twincities/Lists/List/CustomDispForm.aspx?ID=5

[_dd832f7ba7a79c6e-17] ttps://tbilisi.gov.ge/img/original/2018/6/12/tbilisiinfigures.pdf

[_972bc5a3efbebe24-18] ttp://economicforum.ge/img/original/2024/5/29/%E1%83%97%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98_%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A8%E1%83%98-Print-21.09.23.pdf

[_e7fc5c547bbb56a8-19] ttps://maribor.si/mestna-obcina/zupan/kabinet-zupana/mednarodno-in-medmestno-sodelovanje/prijateljska-in-partnerska-mesta/

[_92ac1351c9098d68-20] ttps://ppr.kharkiv.ua/ru/maribor-sloveniya

[_06393ecc80f5ab9c-21] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/charkow-ukraina,10740,w.html

[_21628e8ee7de9428-22] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/2,strona.html

[_f08429ac4bb2004a-23] ttps://uanews.kharkiv.ua/society/2022/05/02/409564.html

[_08d65a1c58f36fd0-24] ttps://tirana.al/uploads/2023/6/20230627125928_marreveshje-shoqata.pdf

[_35cab38587d48fb8-25] 25,0 ^25,1 ^25,2 ^25,3 https://ppr.kharkiv.ua/ru/investment-advantages-of-the-city

[_c0876f53ae6fc714-26] ttps://ppr.kharkiv.ua/ru/tedghon-respublika-koreya

[_2003041faada10d6-27] ttps://www.daejeon.go.kr/english/EngPartnerCities.do?menuSeq=7029

[_31fb22f686b79194-28] ttps://ppr.kharkiv.ua/ru/debrecen-vengriya

[_73ea46246b00053c-29] ttps://www.debrecen.hu/en/local/news/unicef-supports-refugee-care-in-the-city-and-the-local-community-in-need

[_24e093fe161695d4-30] ttps://ppr.kharkiv.ua/ru/cetinye-respublika-chernogoriya

[_67ab59aa75c6bb8c-31] ttp://www.cetinje.me/cetinje/site_mne/public/index.php/index/artikli?id=40

[32] архив күчермәсе (PDF), archived from the original (PDF) on 2018-12-23, retrieved 2017-11-12

[33] Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840

[34] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=1604

[35] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg2.php

[36] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg2.php

[37] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg2.php

[38] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php

[39] ttp://2001.ukrcensus.gov.ua/rus/results/total_population/structure_population/sel_1/?box=1.1W&k_t=63&rn=63101&id=&botton=cens_db

[40] архив күчермәсе, archived from the original on 2014-07-31, retrieved 2014-04-20

[41] ttp://www.archive.gov.tatarstan.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg:/numbers/2002_1_2/02/02_1/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[1]

к б ү Харкау өлкәсе
	Шәһәрләр: Харкау \| Балаклия \| Барвинкове \| Богодухив \| Валкы \| Вовчанск \| Дергачи \| Змийив \| Изюм \| Красноград \| Купьянск \| Лозова \| Люботын \| Мерефа \| Первомайский \| Пивденне \| Чугуйив
	Районнар: Богодухив районы \| Изюм районы \| Красноград районы \| Купьянск районы \| Лозова районы \| Харкау районы \| Чугуйив районы
	Упраднённай районнар: Балаклия районы \| Барвинкове районы \| Блызнюкы районы \| Борова районы \| Валкы районы \| Велыкый Бурлук районы \| Вовчанск районы \| Дворична районы \| Дергачи районы \| Зачепыливка районы \| Змийив районы \| Золочив районы \| Кегычивка районы \| Коломак районы \| Красноград районы \| Краснокутск районы \| Нова Водолага районы \| Первомайскый районы \| Печенигы районы \| Сахновщына районы \| Шевченкове районы

к б ү Украинаның 50 иң зур шәһәре
1 000 000нан артык кеше	Киев • Харкау • Днипро • Әдис • Донецк²
500 000 — 1 000 000 кеше	Запорижжя • Илбау • Кривой Рог • Мыколайив
100 000 — 500 000 кеше	Мариуполь • Луганск³ • Макийивка² • Винница • Акмәсҗит* • Акъяр* • Херсон • Полтава • Чернигов • Черкассы • Сумы • Һорливка² • Житомир • Камъянске • Кропивницкий • Хмельницкий • Ривне • Черновцы • Кирмәнчек • Тернопиль • Ивано-Франкивск • Била Церква • Луцк • Краматорск • Мелитополь • Киреч* • Никополь • Словьянск • Бердянск • Северодонецк • Алчевск³ • Павлоград • Ужгород • Лысычанск • Кизләү* • Енакиеве²
50 000 — 100 000 кеше	Каменец-Подольский (Каманича)^[1] • Костянтынивка • Сорокине³ • Олександрия • Канатып
Халык саны 2001 халык исәбе буенча китерелгән. * — Фактик рәвештә Русия Федерациясе контроле астында; ² — ДХҖ контроле астында; ³ — ЛХҖ контроле астында. ↑ http://www.archive.gov.tatarstan.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg:/numbers/2002_1_2/02/02_1/

к б ү Татарлар саны буенча Украина торак пунктлары
>2,5 мең кеше	Донецк • Макийивка • Харкау • Акъяр
>1 мең кеше	Киев • Запориҗҗә • Красный Луч • Әдис • Акмәсҗит • Мелитополь • Торез • Днипро
Моны да карагыз: Татарлар саны буенча Рәсәй, Балтыйк буе илләре, Казакъстан торак пунктлары