Планета: юрамалар арасында аерма
Idioma-bot (бәхәс | кертем) к r2.7.3) (робот өстәде: gn:Mbyjajere |
к r2.7.3) (робот өстәде: ckb:گەڕەستێرە |
||
Юл номеры - 36: | Юл номеры - 36: | ||
[[bs:Planeta]] |
[[bs:Planeta]] |
||
[[ca:Planeta]] |
[[ca:Planeta]] |
||
[[ckb:گەڕەستێرە]] |
|||
[[crh:Seyyare]] |
[[crh:Seyyare]] |
||
[[cs:Planeta]] |
[[cs:Planeta]] |
14 сен 2012, 19:58 юрамасы
Планета (грек. πλανήτης — «илгизәр») — йолдыз яки йолдыз калдыгы тирәсендә әйләнүче, үз орбитасының әйләнә-тирәсен планетезимальләрдән бушата алган һәм үз гравитациясе тәэсирендә йомры форма алу өчен җитәрлек, әмма термик төш реакциясе башлану өчен җитмәслек массага ия күк җисеме.
Планеталарны ике төп төркемгә бүлергә мөмкин: түбән тыгызлыклы зур планеталар, һәм эре булмаган каты кабыклы җирсыман планеталар. Халыкара астрономия берлеге билгеләмәсе буенча, Кояш системасында 8 планета бар. Кояштан ераклашу тәртибендә дүрт җирсыман: Меркурий, Венера, Җир, Марс, аннары дүрт зур планета: Юпитер, Сатурн, Уран һәм Нептун. Шулай ук, Кояш системасында ким дигәндә 5 кәрлә планета бар: Плутон (2006 елгача тугызынчы планета дип исәпләнде), Макемаке, Хаумеа, Эрида һәм Церера. Меркурий һәм Венерадан тыш, һәрбер планета тирәсендә ким дигәндә бер иярчен әйләнә.
1992 елдан башка йолдызлар тирәсендә әйләнүче йөзләрчә планета (экзопланеталар) ачышларыннан башлап, галимнәр Галактикада һәрбер урында планеталарны табып булганны аңлыйлар. 2010 елның декабрь ае башына зур планеталардан алып җирсыман планеталарга хәтле 505 экзопланета мәгълүм була.
Кояш системасы | |
---|---|
| |
Үзәк йолдыз һәм планеталар | Кояш • Меркурий • Чулпан • Җир • Марс • Юпитер • Сатурн • Уран • Нептун |
кәрлә планеталар | |
зур иярченнәр | |
Иярченнәр / боҗралар[ru] |
Җирнеке • Марсныкы • Юпитерныкы / ∅[ru] • Сатурнныкы[ru] / ∅[ru] • Уранныкы[ru] / ∅[ru] • Нептунныкы[ru] / ∅[ru] • Плутонныкы[ru] / ∅[ru] • Һаумеаныкы[ru] • Макемакеныкы[ru] • Эриданыкы[ru] |
Беренче ачылган астероидлар |
(2) Паллада • (3) Юнона • (4) Веста • (5) Астрея • (6) Геба • (7) Ирида • (8) Флора • (9) Метида • (10) Гигея • (11) Парфенопа |
Кече җисемнәр | |
Һипотетик җисемнәр |
Вулкан[ru] һәм вулканоидлар[ru] • Меркурий иярченнәре[ru] • Венера иярченнәре[ru] • Җирнең башка иярченнәре[ru] • Антиҗир (Глория)[ru] • Тейя[ru], Фаэтон (элекке планеталар), Бишенче планета[ru] • Бишенче газлы гигант[ru] • Тугызынчы планета, Түхе[ru], X планетасы һәм башка транснептун планеталар[ru] • Немезида |
Астрономик җисемнәр • Портал:Астрономия • Проект:Астероидлар |