Гайана

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Гайана latin yazuında])
Гайана
Flag of Guyana.svg
Байрак
Coat of arms of Guyana.svg
Илтамга
Шигарь One People, One Nation, One Destiny Edit this on Wikidata
Башкала Җорҗтаун
Халык саны 777 859 (2017) Edit this on Wikidata
Нигезләнгән 1966 Edit this on Wikidata
Сәгать кушагы UTC−04:00
Рәсми тел инглиз теле
География
Мәйдан 214,970 км²
Координатлар 5.73333°N 59.31667°W Edit this on Wikidata
Сәясәт
Дәүләт башлыгы Али, Ирфаан
Хөкүмәт башлыгы Филлипс, Марк (политик)
Карта
Икътисад
Акча берәмлеге Гаяна дуллыры
Эшсезлек дәрәҗәсе 11% (2014)[1]
Туу күрсәткече 2.558 (2014)[2]
КПҮИ 0.714 (2021)[3]
Яшәү озынлыгы 66.65 ел (2016)[4]
Джини коэффициенты 45.1 (1998)[5]
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары
  • 9-9-9
  • 9-1-1 (пүлисә)[6]
  • 912 (янгын сакчылары)[6]
  • 913 (ашыгыч тыйб ярдәме)[6]
  • Электр аергычы төре NEMA 1-15,[7] NEMA 5-15,[7] тип D,[7] BS 1363[7]
    Автомобил хәрәкәте ягы сул[8]
    Челтәр көчәнеше 240 вольт
    Телефон коды +592
    ISO 3166-1 коды GY
    ХОК коды GUY
    Интернет домены .gy


    Гайа́на (ингл. Guyana) – Көньяк Американың төньяк-көнчыгышын ярында урнашкан дәүләт. Төньяктан Атлантик океан сулары белән юыла, көнбатышта Венесуэла белән, көньякта Бразилия белән, көнчыгышта Суринам белән чиктәш.

    Хоацин кошы.

    Сәяси корылыш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Республика. Дәүләт башлыгы – президент. Парламент сайлауларында җиңеп чыккан партиянең лидеры президент була, президент сроклары саны чикләнмәгән. 1999 елдан башлап президент – Бхарат Джагдео.

    Парламент – бер палаталы Дәүләт Мәҗлесе, биш елга сайланып куелучы 65 депутаттан тора.

    Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Халык саны – 770 мең (2009 елның июль ае бәяләмәсе).

    Халыкның 90 %ка якыны диңгез буе районнарында яши.

    Еллык халык артуы – 0,2 %.

    Туулар – 1000 кешегә 17,6.

    Үлүләр – 1000 кешегә 8,3.

    Эмиграция – 1000 кешегә 7,4.

    Уртача гомер озынлыгы – 66,7 ел.

    43,5 % – һиндстанлылар, 30,2 % – негрлар, 16,7 % – катнаш раса (метислар һәм мулатлар), 9,1 % – индеецлар, 0,4 % – башкалар (2002 елгы халык саны исәбе буенча).

    Телләр: инглиз теле, индеец телләре, креол теле, кариб хиндустаниы (хинди диалекты), урду.

    Диннәр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    2012 елда халыкның 63 % ы христианнар, 25 % ы Һинд дине тарафдарлары, 7 % ы мөселманнар булган[9].

    Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Табигый ресурслар: бокситлар, алтын, алмазлар, агач, креветкалар, балык.

    ТМП буенча Гайана Кариб диңгезе бассейны илләре арасында соңгы урында тора.

    Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    1. http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS.
    2. http://data.uis.unesco.org/index.aspx?queryid=239; ЮНЕСКО-ның статистика институты.
    3. https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI; Отчёт о развитии человечества; чыгару датасы: 2022.
    4. http://data.uis.unesco.org/Index.aspx?DataSetCode=DEMO_DS; ЮНЕСКО-ның статистика институты.
    5. https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI.
    6. 6,0 6,1 6,2 "International Numbering Resources Database"; подзаголовок: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value; тикшерү датасы: 8 июль 2016; мөхәррир: Халыкара телекоммуникацияләр береге.
    7. 7,0 7,1 7,2 7,3 "World Plugs"; тикшерү датасы: 10 июнь 2016; мөхәррир: Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе.
    8. http://chartsbin.com/view/edr.
    9. Wayback Machine. web.archive.org (2017-01-11). әлеге чыганактан 2017-01-11 архивланды. 2019-08-05 тикшерелгән.