Яңа Чабаксар
| Яңа Чабаксар | |
|---|---|
.svg) .svg) | |
 | |
| Ил | Россия |
| Җөмһүрият | Чуашия |
| Координатлар | 56°7'0"тн, 47°30'0"кнч |
| Нигезләнгән | 1960 |
| Элеккеге исемнәр | 1960—1965: Спутник |
| Халык саны | 124 113 кеше |
| Сәгать кушагы | UTC+4 |
| Телефон коды | 8352 |
| Почта индексы | 429950 |
| Кардәш шәһәрләр | Жатетс[d], Климовск һәм Стәрлетамак |
Яңа Чабаксар (чуаш. Çĕнĕ Шупашкар, рус. Новочебоксарск) — халык саны буенча Чуашиянең икенче шәһәре.
Халык саны — 124 113 кеше (шәһәргә буйсындырылган торак пунктлары белән — 124 408 кеше).[1]
География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Яңа Чабаксар Идел елгада, Чабаксардан 21 километрга көнчыгышка урнаша. Шәһәр аша Чабаксар-2 — Яңа Чабаксар тимер юл һәм Р176 «Нократ» (Чабаксар — Сыктывкар) автоюлы уза.
| Яңа Чабаксардан башка шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)[2] | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Санкт-Петербург ~ 1369 км. | Йошкар-Ола ~ 82 км. | Пермь ~ 702 км. | |||||||
| Түбән Новгород ~ 254 км. |  |
Казан ~ 150 км. | |||||||
| Сарытау ~ 698 км. | Сембер ~ 247 км. | Самар ~ 489 км. | |||||||
Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| Яңа Чабаксар климаты | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күрсәткеч | Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | |
| Уртача максимум, °C | −9,4 | −7,4 | −1,5 | 8,5 | 18,4 | 22,2 | 24,2 | 22,0 | 15,5 | 6,6 | −1,2 | −6,2 | |
| Уртача минимум, °C | −16,4 | −14,1 | −8,5 | 0,4 | 7,7 | 11,9 | 14,4 | 12,4 | 7,2 | 0,8 | −5,8 | −12,2 | |
| Чыганак: "Климат Чувашии" | |||||||||||||
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Яңа Чабаксар 1960 елда Чабаксар ГЭСны төзүчеләр бистәсе буларак нигезләнә.
1960-елларда шәһәр составына Ельниково, Яндашево, Анаткасы, Цыганкасы, Иваново, Чедино, Цыганкасы һ. б. авыллар кертеләләр.
1973 елдан — республика буйсынудагы шәһәре.
1983 елда шәһәрнең 100 000-нче яшәүче туа.
Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| 1970[3] | 1979[4] | 1989[5] | 2002[6] | 2010[1] |
|---|---|---|---|---|
| 38 864 | 85 307 | 114 760 | 125 857 | 124 113 |
Милли состав: чуашлар — 49,9%, руслар — 38,8%, татарлар — 1,3%, чирмешләр — 0,8%, украиннар — 0,7%, мордва — 0,6%.
Административ бүленеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Өч районына бүленә:
- Көнбатыш районы
- Көньяк районы
- Көнчыгыш районы
Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- «Химпром» ААҖ;
- Чабаксар ГЭСы; һ. б.
Шәһәр транспорты[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Автобуслар (4 маршрут), тралибыслар (6 маршрут), маршрут таксилары (7 маршрут).
Мәгариф[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шәһәрдә 20 гомум белем бирү учреждениясе эшли.
Югары уку йортлары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- И. Н. Ульянов исемле Чуаш дәүләт университеты филиалы
- Технология һәм идарә итү институты
- Казан икътисад, идарә итү һәм хокук инстиутының филиалы
Спорт[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Моны да карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-11-02
- ↑ Расчет расстояний между городами. Транспортная компания «КСВ 911». әлеге чыганактан 2012-05-30 архивланды. 2009-09-29 тикшерелгән.
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg2.php
Тышкы сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
 | Шәһәрләр: Чабаксар | Алатыр | Канаш | Кузлаука | Мария Посады | Яңа Чабаксар | Чуел | Шөмерле | Ядернә
Районнар: Алатыр | Әлек | Батыр | Урнар | Епрәч | Канаш | Кузлаука | Комсомол | Красноармейски | Кызыл Чутай | Мария Посады | Муркаш | Порецкое | Ормар | Чуел | Чабаксар | Шомырша | Шөмерле | Ядернә | Ялчык | Янтык |  | |