«Николай Чернышевский» битенең юрамалары арасында аерма

|Рәсем язуы = Н.Г. Чернышевский (''1828-18891828–1889'')

|Иҗат итү еллары = 1849-18891849–1889

[[1828 ел]]ның {{comment|12|юлиан календаре бенча}} [[24 июль|(24) июле]]ндә [[Сарытау]] шәһәренең Сергий чиркәве рухание Гаврила Иван улы Чернышевский гаиләсендә туган. Әнисе — Евгения Егор кызы Голубева. Фамилиясе әтисенең туган авылы — [[Пенза губернасы]] Чернышово авылы атамасыннан килә.<br/>

[[1836 ел|1836]]-–[[1842 ел]]ларда [[Сарытау]] руханилар укуханәсендә укый (читтән торып, рәсми рәвештә ата-анасы йортына, әтисе кул астында уку өчен җибәрелә). [[1842 ел|1842]]-–[[1845 ел]]ларда [[Сарытау]] руханилар семинариясенең 6 еллык уку программасын 3,5½ елда төгәлли. Укуханә программасындагы [[славян телләре|славян]], [[грек теле|грек]], [[латин теле|латин]] телләреннән тыш, [[француз теле|француз]], [[алман теле|алман]], [[гарәп теле|гарәп]], [[фарсы теле|фарсы]], Сарытау семинариясенең [[татар теле]] кафедрасында [[Гордий Саблуков|Г.С. Саблуков]] кул астында [[татар теле|татар]] телләрен үзләштерә. [[1845 ел]]да [[Сарытау губернасы]]ның татар чыгышлы топография атамаларының тулы исемлеген булдыра.<br/>

[[1846 ел]]ның [[август]]ыннан [[1850 ел]]ның [[сентябрь|сентябренә]] кадәр Санкт-Петербург университетында укый. Профессорлар И.И. Срезневский һәм А.В. Никитенко кул астында филологик белем туплый, Ипатий елъязмасының сүзлеген фәнни яктан тикшерә, [[Денис Фонвизин|Д.И. Фонвизинның]] «Бригадир» әсәре буенча кандидатлык иншасы яза.<br/>

[[1853 ел]]ның [[май|маеннан]] [[1864 ел]]ның [[май|маена]] кадәр [[Петербург]]та яши. [[1853 ел|1853]]-–[[1855 ел]]ларда 2нче кадет корпусында [[рус теле]] һәм шигърият теориясеннән укыта. «Отечественные записки», «Мода» журналларында, «Санкт-Петербургские ведомости» газетасында мәкаләләр бастыра.<br/>

«''«Сәнгатьнең чынбарлыкка эстетик мөнәсәбәте»''» ({{lang-ru|Эстетическое отношение искусства к действительности}}) темасына трактат язып, [[1855 ел]]ның [[май|маенда]] [[рус теле]] магистры дәрәҗәсенә диссертация яклый. Халык мәгарифе министры А.И. Носов документларны рәсмиләштерүне 3,5½ елга кичектерү сәбәпле, Н.Г. Чернышевскийга университетта фән белән шөгыльләнүгә юл ябыла, ул иҗатын журналистикага багышлый.

«Отечественные записки» һәм «Современник» журналларында әдәби тәнкыйтьче буларак катнашып, [[1854 ел|1854]]-–[[1855 ел]]ларда 100 дән артык мәкалә, рецензия, библиографик күзәтү бастыра. «Отечественные записки» мөхәррире А.А. Краевский Н.Г. Чернышевскийның кайбер хезмәтләрен бастырмагач, [[1855 ел]]ның [[яз]]ыннан [[Николай Некрасов|Н.А. Некрасовның]] «Современник» журналында гына эшли башлый. [[Александр Пушкин|А.С. Пушкин]], [[Николай Гоголь|Н.В. Гоголь]], Н.П. Огарев, А.Н. Островский, А.Ф. Писемский, М.Е. Салтыков-Щедрин, [[Лев Толстой|Л.Н. Толстой]], [[Иван Тургенев|И.С. Тургенев]], Н.В. Успенский, П. Беранже, И. Гете, У. Годвин, Гомер, В. Гюго, Ч. Диккенс, Ж. Санд, Г. Лессинг, Ж.-Ж. Руссо, В. Скотт, У. Теккерей, [[Уильям Шекспир|У. Шекспир]], Ф. Шиллер һ.б. иҗатлары буенча әдәби-тәнкыйть мәкаләләре бастыра, «Отечественные записки» журналы тәнкыйтьчесе А.В. Дружинин белән даими полемика алып бара. [[1857 ел]]да журналда әдәби тәнкыйть бүлеген [[Николай Добролюбов|Н.А. Добролюбовка]] тапшырып, үзе [[Аурупа]] илләрендәге сәяси тормышны, рус җәмгыяте хәлен яктыртуга алына.

* [[1864 ел|1864]], [[июль]] -— [[август]] [[Тобол]]-—[[Иркутск]]-—[[Усолье-Сибирское|Усолье]]-—[[Чита]]-—[[Нерчинск]]

* [[1864 ел|1864]], [[август]] -— [[1866 ел|1866]], [[сентябрь]] Кадай руднигы

* [[1866 ел|1866]], [[сентябрь]] -— [[1871 ел|1871]], [[декабрь]] Александров заводы

* [[1872 ел|1872]], [[гыйнвар]] -— [[1883 ел|1883]], [[август]] [[Вилюйск]]

[[Себер]]дә 21 ел гомерен үткәрә.<br/>

[[Александр III]] [[Әстерхан]]га кайтып урнашырга рөхсәт итә. [[1883 ел]]ның [[октябрь|октябреннән]] [[1889 ел]]ның [[июнь|июненә]] кадәр Әстерханда яши, иҗат белән шөгыльләнә, ләкин полиция департаменты үз фамилиясе белән әсәрләрен бастырырга рөхсәт итмәгәч, «Андреев» псевдонимын куллана.<br/>