Сембер губернасы
Сембер губернасы | |||||||
| |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
Башкала | Сембер | ||||||
Мәйдан | 43 491 чакрым² (1897) (49 500 км²) | ||||||
Халык | 1 527 848 кеше[1] | ||||||
← Сембер калгайлыгы Сембер округы → |
Чуашия тарихы | |
| |
Чуашиядә борынгы җәмгыять | |
---|---|
Урта гасырлар | |
Һуннар империясе (434 — VI гасыр) | |
Русия патшалыгы составында | |
Казан сарае Приказы (1552 — 1708) | |
Русия империясе составында | |
Казан губернасы (1708 — 1920) | |
ССРБ составында | |
Чуаш автономияле өлкәсе (1920 — 1925) | |
Русия Федерациясе составында | |
Чуаш Республикасы (1992 елдан) | |
«Чуашия» порталы |
Сембер губернасы (рус. Симбирская губерния, чуаш. Чĕмпĕр кĕперни, эрзәчә Симбирь губерня) — Россия империясенең һәм РСФСР административ берәмлеге.
Элекке Сембер губернасы территориясендә хәзер Татарстанның, Чуашиянең, Мордовиянең һәм Сембер өлкәсенең өлешләре урнашалар.
География
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Чиктәшлек
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Як | Губерна |
---|---|
Төньяк | Казан губернасы |
Төньяк-көнбатыш | Түбән Новгород губернасы |
Көньяк-көнбатыш | Пенза губернасы |
Көньяк | Сарытау губернасы |
Көньяк | Самар губернасы |
1926 елда губернаның мәйданы 34 071 км² булган.
Тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Гарәп язма чыганаклары буенча, X гасырда булачак губернаның көньягында бортаслар торган; хәзерге Сембердән көньякка таба мордвалалар торган. XIII гасырда бу якларда татарлар килеп чыга. XIV гасырда Алтын Урданың һәм Россиянең чиге Сыры елгасы буенча узган.
1648 елда Сембер шәһәре нигезләнә; Сембердән көньяккта таба оборона линиясе корыла. 1683 елда Сызран шәһәре нигезләнә.
1708 елда булачак губернаның территориясе Казан губернасы составына кертелгән. 1780 елда Сембер калгайлыгы барлыкка килә, 1796 елда ул Сембер губернасына әйләнә.
1924 елда Сембер Ульянов-Ленин хөрмәтенә Ульяновск дип аталган, ә губерна Ульяновск губернасы дип атала башлаган. 1928 елда Ульяновск губернасы юкка чыгарыла, ә аның территориясе Урта Идел өлкәсенең Ульяновск округына кертелә.
Административ бүленеш
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1796 елда наместниклыгын губернияга үзгәртеп кору нәтиҗәсендә, Котяково, Тагай һәм Кынады өязләре юкка чыгарылалар һәм губерна 10 (Алатыр, Ардатау, Буа, Карсун, Кормыш, Самара, Сөнгәләй, Ставрополь, Сызран һәм Сембер) өяздән тора башлый.
1797 елда Пенза губернасы юкка чыгарыла, һәм Сембер губернасы составына аның Инсар, Саранск һәм Шешкеево өязләре кертелә (1801 елда кире кайтардылар).
1798 елда Ардатау, Сөнгәләй һәм Шешкеево өязләре юкка чыгарылалар (баштагы икесе 1802 елда торгызылалар). 1850 елда Ставрополь һәм Самара өязләре Самар губернасына күчәләр.
1850—1920 елларда административ бүленеш:
№ | Өяз | Үзәге | Мәйдан, чакрым² |
Халык саны[1] (1897), кеше |
---|---|---|---|---|
1 | Алатыр өязе | Алатыр (12 209 кеше) | 4 832,1 | 158 188 |
2 | Ардатау өязе | Ардатау (4 855 кеше) | 3 972,7 | 189 226 |
3 | Буа өязе | Буа (4 213 кеше) | 4 758,4 | 182 056 |
4 | Карсун өязе | Карсун (3 805 кеше) | 6 678,4 | 217 087 |
5 | Кормыш өязе | Кормыш (3 166 кеше) | 3 786,6 | 161 647 |
6 | Сөнгәләй өязе | Сөнгәләй (5 734 кеше) | 5 408,3 | 151 726 |
7 | Сембер өязе | Сембер (41 684 кеше) | 6 038,9 | 225 873 |
8 | Сызран өязе | Сызран (32 383 кеше) | 8 015,6 | 242 045 |
Халык
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Сембер губернасы:
|
Өязләрдә тел буенча состав:
|
Губернаның җитәкчелеге
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Наместниклыгының хакимнәре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Исем | |
---|---|
Пётр Баратаев | |
Александр Карпов |
Губернаторлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Исем | |
---|---|
Александр Толстой | |
Борис Кромин | |
Василий Сушков | |
Сергей Хованский | |
Алексей Долгоруков | |
Николай Дубенский | |
Михаил Магницкий | |
Андрей Уманцов | |
Андрей Лукьянович | |
Александр Жмакин | |
Алексей Загряжский | |
Иван Жиркевич | |
Иван Хомутов | |
Николай Комаров | |
Авксентий Гевлич | |
Николай Булдаков | |
Пётр Черкасский | |
Николай Бибиков | |
Егор Извеков | |
Михаил Анисимов | |
Иван Велио | |
Владимир Орлов-Давыдов | |
Александр Гойнинген фон Гюне | |
Дмитрий Еремеев | |
Николай Долгово-Сабуров | |
Михаил Теренин | |
Владимир Акинфов | |
Сергей Ржевский | |
Лев Яшвиль | |
Константин Старынкевич | |
Дмитрий Дубасов | |
Александр Ключарев | |
Михаил Черкасский |